THÔNG CÁO
CỦA BAN
THÁNH NHẠC
TRỰC THUỘC
HĐGMVN
THÔNG CÁO SỐ 3/94
HƯỚNG DẪN SÁNG TÁC VÀ SỬ DỤNG
CÁC BÀI HÁT TRONG THÁNH LỄ
I. THẨM QUYỀN CHUẨN NHẬN
[1] Cung dành cho chủ tế và tá viên:
a) Loại này gồm:
- Lời chào của chủ tế và lời thưa của dân chúng
- Các lời nguyện (nhập lễ, dâng lễ, hiệp lễ)
- Cung hát các bài đọc và Tin mừng
- Các lời đối đáp và kinh Tiền tụng
- Lời tung hô tưởng niệm, kết kinh Tạ ơn
- Kinh Lạy Cha cùng với lời mở đầu và lời tiếp diễn
- Lời chúc bình an
- Công thức giải tán
b) Chuẩn nhận:
Theo Huấn thị thánh nhạc trong phụng vụ số 57, tham chiếu huấn thị Inter oecumenici số 42, các cung hát dành cho chủ tế và tá viên phải được thẩm quyền địa phương chuẩn nhận (competenti auctoritate ecclesiastica territoriali). Nguyệt san phụng vụ Notitiac số 339 ra tháng 2 năm 1966 đã giải thích: Thẩm quyền địa phương ở đây là HĐGM.
c) Trong kỳ họp thường niên 1987, HĐGMVN đã chấp thuận cho sử dụng các cung hát bằng tiếng Việt dành cho chủ tế và các tá viên đang được phổ biến. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời: chấp nhận một sự việc đã rồi và coi như một giai đoạn thử nghiệm. Vậy để tiến tới việc hình thành một số cung hát chung, trình HĐGM chuẩn nhận sau này.
* Xin quý vị phụ trách thánh nhạc của mỗi giáo phận vui lòng thu thập và gửi các bản hát loại này đang được thử nghiệm trong phạm vi trách nhiệm, và vui lòng gửi về giám mục phụ trách thánh nhạc kèm theo những ý kiến thẩm định giá trị qua kinh nghiệm sử dụng.
* Các nhạc sĩ sáng tác những cung hát mới cho những loại kể trên, xin gửi trực tiếp về chúng tôi hay qua trung gian giám mục sở tại để tiện việc cứu xét, và trình lên HĐGM.
[2] Các bài hát khác: Các bài hát khác như ca nhập lễ, đáp ca, ca dâng lễ, ca hiệp lễ, kể cả bộ lễ (kinh Thương xót, kinh Vinh danh, kinh Tin kính, kinh Thánh Thánh Thánh, kinh Lạy Chiên Thiên Chúa) chỉ cần được giám mục địa phận chuẩn nhận.
II. CÁC BẢN VĂN
Trước tiên nên nhớ rằng: Trong phụng vụ, bản văn chi phối âm nhạc chứ không phải ngược lại. Đó là luật chung.
[3] a) Khi sáng tác hay sử dụng các bài hát trong thánh lễ như: các lời cầu nguyện của chủ tế, bộ lễ, các lời tung hô, các lời đối đáp giữa linh mục hay phó tế với cộng đoàn, kinh Tiền tụng, kinh nguyện Thánh Thể, kinh Lạy Cha… phải theo sát bản văn đã được HĐGM chuẩn nhận và được Toà thánh châu phê, in trong sách lễ Rô-ma. Không được thay đổi vì bất cứ lý do gì.
b) Bản văn được thích ứng:
Những bản văn khác như ca nhập lễ, ca dâng lễ, ca hiệp lễ “được thích ứng sao cho phù hợp với tinh thần của ngôn ngữ và đòi hỏi của sáng tác” (thư trả lời của đức cha Gérard Agnelo, Thư ký thánh bộ phượng tự gửi đức cha Nguyễn Văn Hoà, ngày 08.02.1994).
Ngoài ra còn được thay các bài hát này bằng các bài khác đã được HĐGM chuẩn nhận vào việc này:
[4] Các bản văn được thích ứng khi phiên dịch:
a) Ca nhập lễ:
- Phổ nhạc theo bản văn (được thích nghi) in trong sách lễ Rô-ma. Nhưng đó mới là điệp khúc. Khi dệt nhạc, phải thêm một số câu thánh vịnh (thường cùng thánh vịnh với điệp khúc) để dùng như phiên khúc.
- Chọn bài hát trong các sách đã được huấn quyền chuẩn nhận (imprimatur) để thay thế như:
+ Bài cùng thánh vịnh với ca nhập lễ, in trong sách lễ
+ Bài hợp với mùa phụng vụ
+ Bài hợp với động tác phụng vụ (như tiến lên bàn thờ)
+ Bài hợp với ngày lễ (Huấn thị thánh nhạc trong phụng vụ số 32).
b) Đáp ca: có tầm quan trọng đặc biệt. Chiếu theo bản chất, bài hát này thuộc thành phần phụng vụ Lời Chúa. Vì vậy:
- Thường nên lấy ở Sách bài đọc, vì mỗi bản văn thánh vịnh đều liên quan trực tiếp với bài đọc (Quy chế tổng quát Sách lễ Rô-ma số 36). Do đó, không dùng những bài hát không phải là bản văn Thánh kinh để thay thế đáp ca; khi dệt nhạc, các nhạc sĩ được thay đổi ngôn từ để tạo nét nhạc hoàn mỹ. Cố gắng viết câu hát đơn sơ, dễ hát vì đây là câu hát của cộng đoàn.
- Quy chế tổng quát Sách lễ Rô-ma cũng cho phép: Để dân chúng có thể hát thánh vịnh đáp ca dễ dàng, một số bản văn đáp ca và thánh vịnh đã được lựa chọn cho từng mùa trong năm hay cho từng loại lễ. Vì thế, mỗi khi hát đáp ca, có thể dùng các bản văn này thay cho bản văn hợp với bài đọc liên hệ. Sách “Lectionarium” có liệt kê các bản văn và các thánh vịnh đó (cuốn I, trang 861-874).
- Các hát đáp ca: có thể dùng một trong ba cách sau đây:
+ Cách 1: Để tạo sự dễ dàng cho cộng đoàn, người hát thánh vịnh xướng câu đáp ca, cộng đoàn lặp lại đáp ca này. Sau đó, người hát tiếp tục hát thánh vịnh.
+ Cách 2: Người hát thánh vịnh hát câu xướng, rồi cộng đoàn đáp lại bằng đáp ca.
+ Cách 3 (hát trực tiếp): người hát thánh vịnh hát hoặc đọc thánh vịnh mà không cần cộng đoàn đáp lại, hoặc toàn thể cộng đoàn cùng hát thánh vịnh luôn và không có câu đáp ca (tractus).
- Có thể hát ca tiến cấp (Graduale) thay cho thánh vịnh đáp ca. Bài này in trong sách lễ Rô-ma (Graduale romanum).
c) Ca dâng lễ: Hát khi rước lễ vật lên bàn thờ. Vì không hát thì bỏ luôn, nên ca dâng lễ không được in trong Sách lễ Rô-ma.
Khi chủ tế dâng bánh và rượu, nên hát đối đáp giữa chủ tế và cộng đoàn theo bản văn quy định.
Tập quán thay ca dâng lễ bằng những bài hát có ý nghĩa dâng bánh rượu, dâng hồn xác lên Chúa vẫn có thể được duy trì, vì đang khi ca đoàn, cộng đoàn hát như thế, chủ tế vẫn đọc trọn vẹn bản văn theo quy định. Xin nhớ là chỉ hát những bài đã được giáo quyền chuẩn nhận cho việc dâng lễ.
d) Ca hiệp lễ: Hát khi linh mục và giáo dân rước lễ. Cũng như ca nhập lễ, ca hiệp lễ có thể:
- Theo sách lễ Rô-ma: Bản văn in sẵn dùng làm điệp khúc, viết thêm một số câu thánh vịnh đã được chỉ định sẵn (xem “Ordo cantus missae”) để dùng như phiên khúc.
- Chọn bài khác thay thế (trong sách hát đã được giáo quyền chuẩn nhận): Bài hát này không những cần có tính cách kính Thánh Thể mà còn phải phù hợp với ngày lễ hay mùa phụng vụ (Huấn thị thánh nhạc số 36).
Nên chú ý đến mục đích của ca hiệp lễ là “diễn tả sự đồng tâm hiệp nhất thiêng liêng giữa những người rước lễ khi họ đồng thanh ca hát, đồng thời biểu lộ niềm vui trong tâm hồn và làm cho việc tiến lên rước Mình Thánh Chúa có tính cách huynh đệ hơn” (Quy chế tổng quát Sách lễ Rô-ma số 56i).
- Luôn luôn có thể hát thánh vịnh 33 với điệp khúc “Hãy nếm thử” thay thế ca hiệp lễ.
Ước mong những hướng dẫn đại cương trên đây giúp các nhạc sĩ khi sáng tác và các ca trưởng khi chọn bài hát khi sử dụng trong thánh lễ đáp ứng đòi hỏi của Hội Thánh.
Nha Trang, ngày 30.8.1994
Phao-lô
Nguyễn Văn Hoà
Giám mục đặc trách Uỷ ban thánh nhạc
trực thuộc HĐGMVN
(ấn ký)
