Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Thanh
Hóa
I. LƯỢC SỬ HÌNH THÀNH
Cùng với nhiều miền đất trong đất
nước, Thanh Hóa đã sớm nhìn thấy bóng dáng các vị tông đồ mang Tin Mừng cứu độ
của Đức Giê su đến truyền bá cho nhiều người. Theo Đỗ Tộc Gia Phả tìm thấy tại
Bồng Trung, thuộc xứ Kẻ Bền, giáo phận Thanh Hóa, cụ Đỗ Hưng Viễn có thể là
người tín hữu đầu tiên của giáo phận này. Cụ đã tòng giáo dưới thời vua Lê Anh
Tôn (1556-1573). Nhưng chắc chắn phải đợi đến sau ngày cha Đắc Lộ đặt chân đến
Cửa Bạng (19.03.1627) và truyền giáo rộng rãi tại đây, người ta mới chứng kiến
những cộng đoàn tín hữu đầu tiên ở Thanh Hóa.
Nhận thấy số tín hữu trong khắp nước
ngày càng đông và rất sốt sắng, ngày 09.09.1659, Đức Thánh Cha Alexandre VII
công bố sắc lệnh “Super Cathedram Principis” chia các cộng đoàn tín hữu
trong Nam và ngoài Bắc thành hai giáo phận Tông Tòa: Đàng Trong và Đàng Ngoài,
lấy sông Gianh làm ranh giới. Thanh Hóa thuộc Địa phận Đàng Ngoài. Địa phận này
rất dài và đông dân cư, thoạt đầu chỉ chia thành hai: Đông và Tây Đàng Ngoài,
lấy sông Hồng làm ranh giới (1679), rồi dần dần mỗi bên lại chia thêm. Riêng
Địa phận Tây Đàng Ngoài đã cắt phần cực Nam thành địa phận Vinh (1846), phần
Tây Bắc thành Giáo phận Hưng Hóa (15.04.1895) và cuối cùng, phần Duyên hải phía
Nam thành Địa phận Thanh (19/04/1901) bao gồm các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa và
Châu Lào. Đến năm 1924, Địa phận Thanh, hay còn gọi là địa phận Bắc Kỳ Duyên
Hải (Tonkin Maritime), trở thành Địa phận Phát Diệm khi tất cả các địa phận
nhận tên của nơi có tòa giám mục.
Về các giáo xứ tại tỉnh Thanh Hóa
thuộc Địa phận Phát Diệm, cho đến ngày 07.05.1932, Tòa Thánh đã lập ra địa phận
mới, bao gồm 2 tỉnh: Thanh Hóa ở đất Việt và Sầm Nưa ở đất Lào, trao cho đức
cha Louis de Cooman, tức đức cha Lu-y Hành làm đại diện Tông Tòa. Tình hình kéo
dài cho đến ngày 24.11.1960, Tòa Thánh thiết lập hàng giáo phẩm Việt Nam và tất
cả các địa phận tông tòa Việt Nam được nâng lên thành giáo phận chính tòa. Đức
cha Phêrô Phạm Tần trở thành Giám mục Chính tòa tiên khởi của Giáo phận Thanh
Hóa. Ngày nay, Giáo phận Thanh Hóa thuộc Giáo tỉnh Hà Nội và năm 2017 vừa qua
đã tổ chức năm thánh kỷ niệm 85 năm thành lập Giáo phận.
II. ĐỊA LÝ VÀ DÂN SỐ
1. Địa lý
Khi thành lập vào năm 1932, Giáo
phận Thanh Hóa bao gồm tỉnh Thanh Hóa và vùng Sầm Nưa bên Lào với tổng diện
tích gần 21.000km2. Ngày nay, Giáo phận Thanh Hóa nằm gọn trong tỉnh Thanh Hóa,
rộng 11.130,50 km2. Ðông Bắc giáp Ninh Bình (Gp. Phát Diệm); Tây Bắc giáp Sơn
La và Hòa Bình (TGP. Hà Nội); phía Tây giáp Lào; phía Nam giáp Nghệ An (GP.
Vinh) và phía Ðông giáp biển với bờ biển dài hơn 102 km.
2. Dân số
Khi thành lập vào năm 1932, dân số
trên địa bàn Giáo phận vào khoảng 1.500.000 người, trong đó có 44.000 người
công giáo bao gồm cả 7.000 người thuộc các dân tộc thiểu số. Lúc ấy nếu không
tính 5 xứ thuộc Châu Lào, Giáo phận có 18 giáo xứ, với 16 thừa sai, 48 linh mục
Việt Nam, 82 thầy Kẻ Giảng, một ký túc xá của dòng Đức Bà Truyền Giáo, và một
tu viện dòng kín Camêlô.
Tính đến 31.12.2017, Thanh Hóa có
3.540.500 người. Giáo phận Thanh Hóa có 149.105 tín hữu Công giáo, được chia
thành 7 giáo hạt với tổng cộng 73 giáo xứ như bảng liệt kê dưới đây:
1/ Giáo hạt Ba
Làng (6 giáo xứ): Ba Làng, Hoài Yên, Minh Thanh, Nghi Sơn,
Thanh Thủy, Thượng Chiểu
2/ Giáo hạt Chính
Tòa (12 giáo xứ): Cổ Định, Chính Tòa, Đa Minh, Đại Tiền, Gia Hà, Hà
Nhuận, Hải Lập, Phù Bình, Phúc Lãng, Sầm Sơn, Toàn Tân, Thanh Bình
3/ Giáo hạt Hữu Lễ (13
giáo xứ): Bích Phương, Đạt Giáo, Điền Thôn, Hữu Lễ, Kẻ Đầm, Kẻ Láng, Kẻ Vàng,
Lam sơn, Mục Sơn, Phúc Địa, Phương Long, Phong Mỹ, Thường Xuân
4/ Giáo hạt Kẻ Bền (13
giáo xứ): Bằng Phú, Dương Giao, Đồng Mực, Kẻ Bền, Ngọc Đường, Ngọc Sơn, Nhân
Lộ, Pháp Ngỡ, Phong Ý, Quần Xá, Đa Lộc, Vân Lung, Yên Khánh
5/ Giáo hạt Ngọc
Đỉnh (10 giáo xứ): Đa Nam, Đa Phạn, Đông Quang, Đông Sơn , Đức
Tâm, Kẻ Rừa, Mỹ Điện, Ngọc Đỉnh, Tiên Thôn, Trinh Hà
6/ Giáo hạt Tam Tổng (11 giáo xứ):
Bạch Câu, Chính Nghĩa, Điền Hộ, Liên Hải, Liên Nghĩa, Mông Ân, Phúc Lạc, Phước
Nam, Tam Tổng, Tân Hải, Vĩnh Thiện
7/ Giáo hạt Thái
Yên (8 giáo xứ): Đông Yên, Kiến An, Ngọc Lẫm, Tân Đạo, Tân Sơn,
Thái Yên, Vạn Thành, Yên Sơn
3. Dòng tu
Giáo phận có sự hiện diện của hội
dòng Mến Thánh Giá Thanh Hóa, cộng đoàn các nữ tu dòng thánh Phaolô de
Chartres, và các tu sĩ dòng Tên mục vụ tại giáo họ Hòa Chúng, giáo xứ Sầm
Sơn.
4. Đời
sống giáo dân
Đời sống kinh tế của người dân Thanh
Hóa nói chung chưa cao, vì đa số còn làm nông nghiệp và ngư nghiệp trong điều
kiện tự nhiên không thuận lợi. Những năm gần đây, nhiều người trẻ lại rời bỏ
giáo xứ đi kiếm công ăn việc làm tại các thành phố lớn dẫn đến những khó khăn
trong mục vụ di dân và hôn nhân gia đình. Mặc dù vậy, đời sống sinh hoạt tôn
giáo tại các giáo xứ cơ bản vẫn ổn định, đặc biệt là đồng bào có đạo cũng như
không có đạo luôn sống chung trong tình đoàn kết.
III. NHÂN SỰ
1. Giám
mục đương nhiệm: Đức cha Giuse Nguyễn Đức
Cường (2018 đến nay)
2. Các giám mục tiền nhiệm:
- Đức cha
Giuse Nguyễn Chí Linh (2004 – 2016)
- Đức
cha Bartolomêô Nguyễn Sơn Lâm (1994 – 2003)
- Đức cha
Phê rô Phạm Tần (1959 – 1990)
- Đức cha
Louis de Cooman (1932 – 1954)
3. Linh
mục và tu sĩ
Theo thống kê 31.12.2017, Giáo phận
Thanh Hóa hiện có 130 linh mục triều; 3 linh mục dòng Tên đang phục vụ tại Giáo
phận, 123 chủng sinh đang học; 58 chủng sinh dự bị; 3 tu sĩ nam và 304 nữ
tu.
IV. CƠ CẤU TỔ CHỨC TRONG GIÁO PHẬN
1. Tổ chức
điều hành
- Giám mục Chính
tòa: Đức cha Giuse Nguyễn Đức Cường
- Đại diện
đức Giám quản: cha Micae Trịnh Ngọc Tứ
- Quản lý:
cha Phêrô Vũ Văn Hải
- Chánh
Văn phòng: cha Thomas Nguyễn Tiến Hạnh
2. Ban tư
vấn: cha Đại diện đức Giám quản, cha Bề
trên chủng viện Lê Bảo Tịnh, quý cha hạt trưởng của 7 giáo hạt.
3. Các ủy
ban mục vụ: UB. Giáo lý Đức tin (1.402
giáo lý viên); UB. Bác ái xã hội; UB. Phụng vụ; UB. Thánh nhạc; UB. Loan báo
Tin mừng; UB. Giáo dân & Gia đình; UB. Giới trẻ; UB. Mục vụ di dân; UB.
Truyền thông xã hội; UB. Tu sỹ; UB. Văn hóa – Thể thao; UB. Mục vụ ơn gọi; Tòa
án Hôn nhân.
V. CÁC CƠ SỞ CỦA GIÁO PHẬN
1. Nhà thờ
Chính Tòa: có khuôn viên rộng rãi phục vụ
cho mọi sinh hoạt của Giáo phận vào những dịp đại lễ.
Địa
chỉ: 232A Trường Thi, phường Trường Thi, thành phố Thanh Hóa.
2. Tòa Giám mục: Ngoài tư cách là trung tâm hành chính của Giáo phận, Tòa Giám mục cũng là nơi tổ chức nhiều sinh hoạt mục vụ và đào tạo nhân sự trong Giáo phận.
Địa chỉ 50 Nguyễn Trường Tộ, phường Trường Thi,
thành phố Thanh Hóa.
3. Chủng
viện thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh: nằm
trong khuôn viên Tòa Giám mục Thanh Hóa; là nơi ươm trồng ơn gọi và huấn luyện
ứng sinh. Từ năm 2016, chủng viện Lê Bảo Tịnh chính thức trở thành cơ sở đào
tạo linh mục cho Giáo phận Thanh Hóa.
4. Trung
tâm hành hương: Giáo phận Thanh Hóa hiện có 3
trung tâm hành hương. Đó là đền thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh tại giáo xứ Trinh Hà;
đền thánh tử đạo Phaolô Nguyễn Ngân thuộc giáo xứ Yên Khánh; và đền thánh
Giacôbê Đỗ Mai Năm ở giáo xứ Kẻ Bền.
5. Trụ sở
Giáo phận Thanh Hóa tại Sài Gòn: là
trung tâm mục vụ cho người di dân Thanh Hóa phía Nam và là nơi cho các linh
mục, tu sĩ, ứng sinh Thanh Hóa vào Sài Gòn để học tập hay cư trú.
Địa
chỉ 386/18-22 Lê Văn Sỹ, phường 14, quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
VI. HOẠT ĐỘNG MỤC VỤ, LOAN BÁO TIN MỪNG, BÁC ÁI XÃ HỘI
1. Loan báo Tin Mừng
Nhân dịp 85 năm thành lập Giáo
phận (1932-2017), Giáo phận đã thiết lập UB. Loan Báo Tin Mừng, chọn câu Tin
Mừng Lc 5,4: “Hãy ra chỗ nước sâu” làm phương châm cho mọi hoạt động truyền
giáo trong Năm Thánh của Giáo phận. Hai giáo hạt Hữu Lễ và Kẻ Bền, nơi có nhiều
anh em dân tộc thiểu số như Mường, H’mông, được đặc biệt ưu tiên để thăm viếng
và đẩy mạnh công cuộc loan báo Tin Mừng.
2. Bác ái xã hội
Hoạt động mục vụ bác ái xã hội
của Giáo phận chủ yếu thông qua UB. Caritas Thanh Hóa. Hiện nay, Caritas Thanh
Hóa tập trung vào các lĩnh vực: giáo dục (cung cấp học bổng), y tế (khám và
chữa bệnh và phát thuốc miễn phí, bệnh nhân HIV), cứu trợ (bão lụt, tai nạn,
khó nghèo), thăm viếng (bệnh nhân, người già, anh em dân tộc thiểu số, trại phong),
phát triển kinh tế (cấp vốn cho hộ nghèo vay), sức khỏe cộng đồng (nguồn nước
sạch, bảo vệ sự sống). Bên cạnh đó, Giáo phận cũng có những nhóm thiện nguyện
thường xuyên thăm hỏi bệnh nhân tại các bệnh viện vào sáng thứ Bảy hàng tuần.
Từ năm 2016, Giáo phận có thêm một trung tâm nuôi dưỡng bệnh nhân tật nguyền
tại giáo xứ Ba Làng.
3. Mục vụ di dân
Nhờ có trụ sở Giáo phận tại
TP. Hồ Chí Minh, Giáo phận đã triển khai chương trình dạy giáo lý hôn nhân và
dự tòng, giúp đỡ thủ tục hôn phối và thăm viếng mục vụ giáo dân Thanh Hóa đang
làm ăn tại miền Nam. Hàng năm, Giáo phận cũng tổ chức ngày hội ngộ di dân để
bày tỏ tình hiệp thông và sự liên đới giữa mục tử với đàn chiên đang sinh sống
và học tập xa nhà.
VIII. ĐỊA CHỈ LIÊN LẠC
Văn phòng Tòa Giám mục Thanh Hóa
- Địa
chỉ: 50 Nguyễn Trường Tộ, phường Trường Thi, thành phố Thanh
Hóa.
- Điện thoại: (084) 2373853138
- Email: vanphong.tgmth@gmail.com
- Website: http://giaophanthanhhoa.net
Văn phòng TGM Thanh Hóa
Cập nhật ngày 18/07/2018
