LÒNG CHÚA THƯƠNG XÓT: HÀNH TRÌNH CHỮA LÀNH NỘI TÂM
Quý Cha và quý Tu
sĩ rất thân mến,
Tháng Sáu là tháng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu,
Dung mạo của Thiên Chúa Cha, Đấng giàu lòng thương xót[1].
Thánh Tâm bị đâm thâu đã ban ơn tha thứ cho những người đóng đinh Ngài và cho
toàn thể nhân loại ngay chính trong giây phút đớn đau và hãi hùng nhất (x. Lc
23,34). Sự tha thứ của Thánh Tâm diễn tả tuyệt vời lòng Thiên Chúa xót thương
con người. Đây chính là nguồn hy vọng cho nhân loại tội lỗi, là ánh sáng chiếu
soi trong đêm tăm tối của chia rẽ và hận thù, là mạch nước dịu ngọt tưới mát những
con tim khô cằn và nát tan, là sức mạnh hòa giải và hiệp nhất muôn người. Khi
nói về lòng thương xót, ĐTC Bênêđictô XVI đã lấy cuộc đời và giáo huấn của
Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II để diễn tả tâm tình và ý tưởng của chính mình.
Ngài nói: “Bắt nguồn từ kinh nghiệm sống
trải qua ngay từ những năm tháng đầu đời, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã
nhìn tận mắt tất cả sự độc dữ của con người. Từ đó, ngài đã xác quyết lòng
thương xót là phản ứng duy nhất và cuối cùng có khả năng chiến thắng sức mạnh của
sự dữ. Chỉ nơi nào có lòng thương xót, nơi đó mới chấm dứt sự độc ác, sự dữ và
bạo động.”[2]
Sống ơn gọi Linh
mục và Tu sĩ, chúng ta không chỉ hạnh phúc bởi biết mình luôn được Chúa xót
thương và tha thứ, mà còn hạnh phúc hơn nữa vì được ủy thác sứ mệnh làm hiện
thân của lòng Chúa xót thương, nhất là qua việc tha thứ cho những người lỗi lầm
để giải thoát họ khỏi sức mạnh của sự dữ và khơi lên nơi họ niềm vui cùng niềm
hy vọng vì được thương yêu và thứ tha, cho dù tội họ có nặng nề thế nào. Tuy
nhiên, tha thứ lại là việc làm hết sức khó khăn vì lòng bị ràng buộc bởi những
thú vui, dục vọng và nhất là bởi những vết thương lòng. Điều này đòi mỗi chúng
ta phải kiên trì tập luyện để tâm hồn được chữa lành mới mong có khả năng tha
thứ để chữa lành tha nhân và khơi lên trong lòng họ niềm vui và sự an bình.
Chính vì vậy, tôi muốn chia sẻ với quý Cha và quý Tu sĩ đôi suy tư về hành
trình chữa lành tâm hồn qua đề tài: “Lòng
Chúa thương xót: hành trình chữa lành nội tâm”.
Hành trình chữa
lành tâm hồn có sáu chặng dựa vào những khả năng tự nhiên của con người và ánh
sáng của Lời Chúa cũng như ơn thánh tuôn trào từ Thánh Tâm Chúa Giêsu bị đâm
thâu trên Thánh Giá.
Chặng 1: Khiêm
nhường nhìn nhận vấn đề cũng là của mình
Một trong những
khía cạnh nổi bật của thế giới ngày nay là tình trạng phân hóa, chia rẽ, bất
công, xung đột và chiến tranh gây ra biết bao bạo động và hận thù trong lòng
người. Vấn đề không chỉ xảy ra trong các tương quan giữa các quốc gia, chủng tộc,
tầng lớp xã hội hay nhóm người, nhưng còn xuất hiện trong tương quan giữa các
cá nhân, ngay cả mối liên hệ thân tình trong gia đình và bạn bè. Do đó, nhu cầu
khẩn cấp của thế giới là có những tông đồ biết dẫn đường chỉ lối cho mọi người
biết chữa lành tâm hồn để tha thứ, mong tiến đến hòa giải các tương quan căng
thẳng và xung đột mà tái tạo lại tình liên đới giữa các cá nhân, gia đình, chủng
tộc, quốc gia và ngay cả trong Hội Thánh.
Khi bị xúc phạm
hay bị đối xử bất công, người ta thường đổ lỗi cho người khác hay nhóm khác,
mà ít khi nhìn thấy trách nhiệm của mình. Trong các vấn đề giữa con người,
hầu như không có trường hợp một bên hoàn toàn có lý và bên kia hoàn toàn sai
trái. Nhưng cho dù khi một người hoàn toàn có lý, mà lòng chất chứa bạo động và
hận thù, thì người này vẫn có vấn đề. Đó là vấn đề nội tâm, vấn đề cõi lòng. Từ
con tim chất chứa bạo động và thù hận, sẽ phát sinh những lời nói nóng nảy và
hành động bất công, làm u ám môi trường sống bằng những tình cảm, lời nói, hành
động mang tính bạo lực và thù hận của mình.
Vì vậy, việc đầu
tiên cần phải làm trong hành trình tha thứ là trở về lòng mình để nhận ra rằng
chính nội tâm của mình cần được chữa lành. Điều này có thể được diễn tả qua lời
của Mẹ bề trên tu viện Mei-tan-Fu khuyên cô đệ tử Kitty trong truyện “The
painted Veil” của W. Somerset Maugham: “Này
con, con không thể tìm được sự an bình cho tâm hồn trong công việc hay trong
vui thú, ở ngoài đời hay ở trong tu viện đâu. Con phải tìm nó trong nội tâm
mình”. Đây là lời khuyên rất sâu sắc, kết quả của nhiều năm tìm kiếm qua
suy tư và kinh nghiệm sống của chính tác giả. Dù cặm cụi viết lách, dù du lịch
khắp năm châu, ông vẫn cảm thấy bất an. Cuối cùng ông đã khám phá ra vấn đề là
chính tâm hồn của ông.
Chặng 2: Sống
trong cảm nghiệm đức tin: được Chúa thương yêu
Chặng 2 giúp khơi
lên lòng tin tưởng để bắt đầu hành trình chữa lành và tha thứ. Đây là một xác
tín Đức Tin: Chúa có thể đem lại an bình cho tâm hồn sầu muộn và chữa lành các
vết thương. Việc này có thể được thực hiện qua việc suy niệm Lời Chúa với tinh
thần lắng nghe và con tim thanh sạch. Ở đây, xin được đề nghị một số trích đoạn
Lời Chúa:
“Tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề,
hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng. Anh em hãy mang lấy ách của
tôi, và hãy học với tôi, vì tôi có lòng hiền hậu và khiêm nhường. Tâm hồn anh
em sẽ được nghỉ ngơi bồi dưỡng. Vì ách tôi êm ái, và gánh tôi nhẹ nhàng” (Mt
11,28-30).
“Thần khí của Đức Chúa ngự trên tôi… Ngài sai đi
báo tin mừng cho kẻ nghèo hèn, băng bó những tấm lòng tan nát… Ngài sai tôi đi
yên ủi mọi kẻ khóc than” (Is
61,1-2).
Chặng 3: “Mở nắp
vung”
Đây là một hình ảnh
lấy từ cuộc sống cụ thể để cắt nghĩa vấn đề nội tâm. Khi nấu nước sôi, nếu cứ đậy
nắp vung kín mít thì sức hơi nước sẽ làm cho nắp vung phập phồng, nồi nước rung
động và còn có thể nổ tung. Nếu mở hé nắp vung để cho hơi nước thoát ra thì nồi
nước sẽ không rung động và sẽ an toàn.
Tương tự như thế,
những tình cảm bị dồn nén và chất chứa trong lòng sẽ công phá, làm cho tâm hồn
bất an, chán nản và có khi sụp đổ. Sức công phá của tình cảm sẽ diễn tả tùy
theo tính tình của mỗi người. Nếu là tính tình nhút nhát và đóng kín, sức công
phá của tình cảm sẽ hướng vào chính đương sự, làm cho họ mệt mỏi, chán nản, có
khi rời vào trầm cảm hoặc gây ra nhiều thứ bệnh không có nguồn gốc thể lý rõ rệt.
Nếu là tính tình bộc trực, sức công phá của tình cảm sẽ diễn tả qua hành động
la hét, chửi bới, đập phá gây ra đổ vỡ, chết chóc.
Mở nắp vung để
cho hơi nước thoát khỏi nồi thì dễ và rõ ràng trong đời sống cụ thể, còn trong
đời sống tâm linh, cần hành động theo định luật tâm lý con người: các tình cảm
khi bị dồn ép trong tiềm thức thì công phá, gây bất an, nếu được đưa lên tầng ý
thức, chúng sẽ mất phần lớn sức mạnh và giảm sức ảnh hưởng đến nội tâm. Để đưa
một tình cảm lên tầng ý thức, cần có ba động tác sau đây:
a) Không chối bỏ,
không chạy trốn, cũng không chạy theo, nhưng khiêm nhường nhìn nhận sự hiện hiện
của tình cảm trong tâm hồn, cho dù nó có xấu xa, làm cho xấu hổ hay đớn đau.
b) Diễn tả tình cảm
đó qua những ý tưởng và hình ảnh cụ thể để nhận diện rõ ràng và gọi nó với tên
của nó, chẳng hạn: tức giận, ghen ghét, thù hận, tự ái, kiêu ngạo... Có hai
cách diễn tả tình cảm: 1) Đối thoại với người mình tin tưởng, chẳng hạn Cha
linh hướng hay vị tư vấn tâm lý: nói thành thật tất cả cảm nghĩ thầm kín, dùng
những từ ngữ cần thiết, kể cả những từ ngữ không tốt đẹp để diễn tả những tình
cảm chất chứa trong lòng; 2) Viết ra giấy những tình cảm thầm kín như thể đang
nói chuyện với người mình tin tưởng. Sau đó, đọc đi đọc lại nhiều lần cho đến
bao giờ những điều đã được viết ra không còn gây nhiều cảm xúc.
c) Tìm hiểu
nguyên nhân của những tình cảm đó: có thể là một ý tưởng hoặc cách cắt nghĩa
tiêu cực về sự kiện hay vì một vết thương thầm kín trong lòng.
Chặng 4: Cách
nhìn mới: cắt nghĩa lại sự kiện
Nguồn gốc của
tình cảm là ý tưởng hay vết thương lòng (những kinh nghiệm đớn đau trong quá khứ).
Cần nhận diện cách cắt nghĩa đã gây ra tình cảm tiêu cực và suy nghĩ để nhận ra
cách cắt nghĩa hiện nay có lẽ không trúng hoặc không đầy đủ, không khách quan
nên cần thay thế chúng bằng cách cắt nghĩa mới bao dung hơn, thực tế và tích cực
hơn. Như một tỷ dụ: hai người đứng trước chai rượu (chỉ) còn một nửa, người
nhìn nửa có rượu thì vui mừng: “Tạ ơn Chúa vẫn còn một nửa!” và mời bạn bè cùng
chung vui; người kia nhìn nửa không có rượu thì bực tức và nguyền rủa ai đã uống
mất. Nên chi, nếu thay đổi được ý tưởng hay cách nhìn sự kiện thì tình cảm cũng
thay đổi. Vì vậy, để hoá giải tình cảm, cần nhìn và cắt nghĩa lại sự kiện để hiểu,
thông cảm và chấp nhận. Khi một sự kiện được chấp nhận, nó sẽ không làm phiền
lòng và tâm hồn tìm lại được an bình.
Chặng 5: Nhìn bằng
ánh mắt của Chúa
Chặng 4 tuy có
giúp ích rất nhiều, nhưng không đủ sức để hóa giải mọi tình cảm, vì có nhiều sự
kiện không thể hiểu được và không cắt nghĩa được cách nào khác cho hợp lý.
Nhưng nếu nhìn bằng ánh mắt của Chúa và đặt mình vào vị thế của Chúa thì sự kiện
và những người có liên hệ sẽ được nhìn dưới ánh sáng khác.
Chúa Giêsu xuống
thế và dâng hiến mạng sống của mình để cứu rỗi nhân loại tội lỗi, để nhân loại
được sống và được sống dồi dào (x. Ga 10,10-27); Chúa như vị mục tử nhân lành,
để lại nhà 99 con chiên để đi tìm cho kỳ được con chiên lạc (x. Lc 15,4-7). Sứ
mệnh của Chúa là sứ mệnh cứu rỗi những kẻ có tội. Một người càng tội lỗi, Chúa
càng thương yêu và tìm hết cách để cứu rỗi: “Ta lấy mạng sống Ta mà thề - sấm ngôn của Đức Chúa là Chúa Thượng - Ta
chẳng vui gì khi kẻ gian ác phải chết, nhưng vui khi nó thay đổi đường lối để
được sống.” (Ed 33,11). Do đó, nếu chúng ta mặc lấy cách nhìn của
Chúa, các ý tưởng của chúng ta sẽ thay đổi hoàn toàn và các tình cảm cũng thay
đổi theo đó. Lúc ấy, chúng ta sẽ không cần tha nhân phải có lý hay vô tội,
nhưng chính vì tha nhân vô lý và có lỗi mà chúng ta cần thương yêu hơn để cứu rỗi.
Dưới ánh sáng Lời Chúa, chúng ta sẽ thay đổi hoàn toàn cách nhìn tha nhân và do
đó, chúng ta cũng thay đổi các tình cảm của chúng ta: sẽ không còn hận thù,
ghen ghét, nhưng trong mọi hoàn cảnh và đối với mọi người, trong lòng chỉ còn
tình cảm và ý nghĩ bao dung, thương xót, thứ tha, cứu rỗi, v.v.
Đối với nhiều người,
việc suy niệm Lời Chúa xem như một đòi hỏi không thực tế vì nó đi ngược với tâm
thức và nhịp sống bận rộn của con người trong xã hội tân tiến ngày nay. Nhưng
trong thực tế của xã hội ngày nay, nhiều người vì muốn khỏi bệnh hay muốn sống
khỏe hơn, đã không ngần ngại bỏ tiền bạc và thời giờ đi theo học các khóa Thiền
hay Yoga hoặc đi tập thể dục với những đòi hỏi rất khó khăn. Không lẽ đối với
các Linh mục và Tu sĩ, đi vào thinh lặng để suy niệm Lời Chúa lại không thể làm
được? Vấn đề căn bản ở đây là tâm thức, lòng xác tín và quyết tâm. Chợt nhớ đến
mấy lời của cụ Nguyễn Bá Học: “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi,
nhưng khó vì lòng người ngại núi e sông”.
Chặng
6: Sống xác tín được Chúa thương yêu vô điều kiện
Tình yêu chữa
lành và hàn gắn. Khi một người cảm nghiệm là được thương yêu vô điều kiện và được
yêu say đắm thì tâm hồn tìm được an bình. Biết bao người vì những va chạm trong
môi trường công việc làm ăn trở thành hung hãn và bạo động, nhưng khi về nhà, nếu
tìm được tổ ấm đầy ắp thương yêu, thì tìm lại được sự an bình cho tâm hồn và trở
thành hiền hòa như một con chiên.
Con người ta dù
yêu thương bao nhiêu cũng có giới hạn, còn tình yêu của Thiên Chúa thì vô biên
và bền vững, sẽ hàn gắn tất cả, có sức chữa lành tất cả nếu gặp được một tâm hồn
biết trở về “mái ấm” của Chúa, lắng nghe Lời Chúa trong thinh lặng và sống phó
thác trong tình yêu của Ngài. Sau đây là hai đoạn Lời Chúa sẽ đem lại an bình
cho tâm hồn, nếu được đón nhận với lòng tin tưởng và phó thác:
“Đừng sợ, vì Ta đã chuộc con, Ta đã gọi con bằng
chính tên của con: con thuộc về Ta. Nếu con phải băng qua dòng nước, Ta sẽ ở với
con, sông ngòi sẽ không lút được con. Nếu con phải đi qua lửa, con sẽ không bị
cháy sém, hỏa hào sẽ không thiêu đốt con, vì Ta là Yahvê, Thiên Chúa của con...
Vì đối với Ta, con rất quý báu, vì con đáng giá, và Ta thương yêu
con, Ta đã thí bỏ tất cả để giữ con, đánh đổi các dân nước để bảo vệ mạng sống
con. Đừng sợ, vì có Ta ở với con.” (Is 43,1-5).
“Mẹ nào lại quên con đẻ của mình, đến độ hết chạnh
lòng đối với đứa con chính dạ mình đã cưu mang? Cho dù có người mẹ nào quên con
mình đi nữa, phần Ta, Ta sẽ không bao giờ quên con.” (Is 49,15).
Kính thưa quý Cha
và quý Tu sĩ, trong giây phút đau đớn tột cùng trên Thánh Giá, Chúa Giêsu vẫn
còn thương xót và tha thứ cho nhân loại tội lỗi: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.” (Lc
23,34). Đức Mẹ đứng bên Thánh Giá Chúa Giêsu đã lắng nghe những lời nhân từ,
thương xót đó của con Mẹ và đã hòa một nhịp với lòng thương xót của Ngài. Chúng
ta xin Đức Mẹ dạy chúng ta biết noi gương Mẹ, hòa nhịp với tâm tư của Chúa
Giêsu, Đấng chúng ta tôn thờ và đã từ bỏ mọi sự để bước theo, mong tìm được niềm
vui vì được cộng tác vào sứ mệnh của Ngài cứu rỗi nhân loại tội lỗi.
Thân mến
chào quý Cha và quý Tu sĩ.
Nguồn: giaophanxuanloc.net
