Thư không niêm của linh mục Scalese gửi Đức cha Fellay - Huynh đoàn Thánh Piô X

WHĐ (31.07.2009) - Linh mục Giovanni Scalese thuộc Dòng Giáo sĩ Thánh Phaolô (Clerici Regulares Sancti Pauli), người Italia, Tiến sĩ Thần học tại Đại học Giáo hoàng Gregorianna, giảng dạy môn Tôn giáo, Lịch sử và Triết học tại Florence và Bologne. Hiện nay cha đang truyền giáo tại Á châu.

Trên trang blog của mình (http://querculanus.blogspot.com), cha Scalese viết Thư ngỏ gửi Đức cha Fellay. Giám mục Fellay là bề trên cả của Huynh đoàn Thánh Piô X do Tổng giám mục Marcel Lefebvre thành lập năm 1970. Năm 1988, Tổng giám mục Marcel Lefebvre tấn phong giám mục cho bốn linh mục thuộc Huynh đoàn, trong đó có giám mục Fellay. Việc tấn phong này không có phép của Tòa Thánh. Ngay tức khắc Tòa Thánh đã tuyên bố vạ tuyệt thông cho năm giám mục liên quan đến hành động phạm luật trên. Đầu năm nay, ngày 24-01-2009, Tòa Thánh đã giải vạ tuyệt thông cho bốn giám mục (Đức TGM Lefebvre đã qua đời ngày 25-03-1991).

Sau đây là toàn văn Thư ngỏ gửi Đức cha Fellay của cha Giovanni Scalese đề ngày 27-07-2009.

***

Kính thưa Đức Tổng Giám mục,

Tôi không rõ “lá thư không niêm” này có bao giờ đến được tay ngài hay không. Tôi phó thác nó trong tay các thiên thần, để các đấng tận tay chuyển đến ngài. Tôi đã từng viết thư cho Huynh đoàn của ngài đăng trên blog cá nhân (bài đăng blog đầu tiên của tôi) và bức thư đến được nơi nhận một cách nhiệm mầu: nó được trang mạng của ngài đăng lại và được cho là “rất thú vị”.

Tôi viết thư này cho ngài vì biết đang diễn ra quá trình chuẩn bị cho cuộc đối thoại về giáo thuyết với Tòa Thánh đã được ngài loan báo từ lâu và được Đức Thánh Cha chấp thuận với việc tha vạ tuyệt thông. Tôi tin ngài đã đi Rôma thực hiện những cuộc tiếp xúc đầu tiên với Bộ Giáo lý Đức Tin.

Phần tôi, tôi luôn nghĩ chẳng cần phải thực hiện “đối thoại’ cho việc tái nhập sự hiệp thông với Giáo Hội công giáo. Tôi cho rằng, điều cần thiết duy nhất phải thực hiện là tuyên xưng đức Tin như đã được dự kiến trong Giáo luật. Một khi thông phần cùng một Đức Tin, là chúng ta đã hoàn toàn hiệp thông với nhau. Còn lại, nếu có gì trong việc tuyên xưng Đức Tin chưa hiểu rõ, thì cứ việc thoải mái tranh luận, nhưng phải ở trong chứ không ở ngoài Giáo Hội. Việc chấp nhận Công đồng, tự nó đã được xác định là thuộc vấn đề “mục vụ”, nên theo tôi, đó không phải là điều kiện cho việc tái nhập sự hiệp thông Giáo Hội công giáo. Tôi đồng ý việc suy tư về giá trị và giải thích Công đồng Vatican II là điều cấp thiết hơn bao giờ hết; nhưng đối với tôi dường như nó không phải là đối tượng cho một cuộc trao đổi giữa Tòa Thánh và Huynh đoàn Thánh Piô X, mà có lẽ, theo tôi, nó là vấn đề liên quan đến toàn thể Hội Thánh. Đó là lý do tôi đã nhiều lần đề nghị trên blog cá nhân, rằng Thượng Hội đồng giám mục sắp tới cần dành cho việc giải thích Công đồng. 

Nhưng tôi nghĩ, về phía ngài cũng như phía Tòa Thánh, dường như chưa cần phải coi việc quán triệt Công đồng Vatican II là điều kiện cần cho mọi thỏa thuận khác, trong đó có cả việc cần phải “trao đổi về giáo thuyết”. Vậy thì, bởi vì những trao đổi này sắp diễn ra nên cho phép tôi được góp ý với ngài. Không phải vì tôi có ý khoe khoang hiểu biết hơn ngài, nhưng chỉ vì trong tình bác ái huynh đệ mà tôi muốn bày tỏ với ngài những cảm nhận của tôi trong thời điểm tế nhị này.

Trước hết, khi đến Rôma thảo luận với Bộ Giáo lý Đức Tin, xin ngài đừng mang y phục của kẻ nghi ngờ, hoặc tệ hơn, chối bỏ Công đồng. Điều này cho thấy mọi cuộc đối thoại sẽ thất bại tức khắc. Tốt hơn xin ngài hãy đến như một người chấp nhận Công đồng Vatican II như một công đồng vốn có ý nghĩa mục vụ. Ngài hãy nói với Đức Hồng y Levada về điểm duy nhất mà ngài chối bỏ - về điều này thì tất cả chúng ta đều đồng ý - là việc tuyệt đối hóa và ý thức hệ hóa Công đồng, vốn không liên quan đến Công đồng. Ngài cũng hãy nói với Đức Hồng y Bộ trưởng rằng, ngài thấy trong những văn kiện của Công đồng có một vài văn bản tối nghĩa. Đức Hồng y cũng sẽ đồng ý với ngài thôi. Chính Đức Phaolô VI đã thấy việc trình bày tính cộng đoàn của các giám mục trong hiến chế Lumen Gentium là tối nghĩa, đến nỗi Đức cố Giáo hoàng thấy cần phải thêm phụ đính Nota praevia vào hiến chế này. Xin ngài hãy nói thêm, vì có những điểm còn nhập nhằng trong một số văn bản Công đồng nên cần phải có sự giải thích. Nhưng tôi xin ngài, hoặc huynh đoàn của ngài, đừng đem lòng tự phụ mà trình bày với các vị có thẩm quyền giải thích Công đồng. Tốt hơn vẫn là thỉnh cầu Tông tòa đưa ra lời giải thích chính thức những đoạn văn tối nghĩa nhất. Đây là điều đã từng được thực hiện (Nota praevia giải thích ý nghĩa khái niệm “subsistit it”), nhưng cũng còn nhiều chỗ phải giải thích. Tiêu chí chung cho sự giải thích này đã được Đức Bênêđictô XVI nói rõ trong diễn văn đọc tại Giáo triều Rôma ngày 22-12-2005: chú giải về sự cải cách đối lập với chú giải về tính không liên tục và sự đứt đoạn. Nên ngài hãy nói với Đức Hồng y, về điểm này, ngài không chỉ hoàn toàn đồng ý với Đức Thánh Cha, mà còn mong được Ngài cắt đặt việc đọc lại Công đồng trong mạch truyền thống không đứt đoạn của Hội Thánh.

Thưa Đức Tổng giám mục,

Tôi tin chắc về điều tôi vừa viết, chúng ta rất đồng thuận với nhau. Dường như tôi nhận ra, qua cung giọng của ngài trong phát biểu mới đây, tinh thần hòa giải và cởi mở hơn trước đây. Nhưng tôi cũng biết, ngài còn phải tính đến những lập trường cực đoan trong nội bộ Huynh đoàn cảnh giác ngài tỏ ra quá hòa giải đối với Tòa Thánh. Theo thiển ý của tôi, ngài cần làm cho anh em trong Huynh đoàn của ngài biết lúc này cứ giữ lập trường cố chấp thì cũng chẳng được gì. Đức Thánh Cha đã có nhiều bước đi tiến đến với các ngài, bây giờ chính các ngài phải bước đến với Đức Thánh Cha. 

Điều này không có nghĩa là những nguyên tắc của các ngài phải thay đổi; vì nếu ngài thực tâm với vận mệnh của Giáo Hội, thì không đâu tốt hơn Giáo Hội để ngài làm cho các nguyên tắc này có giá trị. Khi đứng ngoài Hội Thánh, ngài đã trao Giáo Hội vào tay những thế lực phá hoại, đưa Giáo Hội đến đổ vỡ. Nếu ngài còn tiếp tục chối bỏ Công đồng, những thế lực này sẽ được dịp rêu rao: “Thấy chưa, họ ra khỏi Giáo Hội, vì không thừa nhận Công đồng; còn chúng ta là Giáo Hội thật vì chúng ta chấp nhận, bảo vệ và thực hiện Công đồng!”. Nếu ngài thừa nhận Công đồng, họ sẽ bối rối; người ta sẽ thấy rõ ai là công giáo thật và ai không thật; ai giải thích Công đồng dưới ánh sáng của truyền thống và ai giải thích một cách ảo tưởng, mạo nhận có “Chúa Thánh Thần”.

Hơn nữa điều này không có nghĩa là phản bội di sản của Đức cha Lefebvre. Ngài biết rõ hơn tôi rằng vị sáng lập Huynh đoàn của ngài đã tham dự Công đồng và đóng góp đáng kể vào cuộc thảo luận và soạn thảo những văn kiện của Công đồng, lại còn đồng ý và ký vào văn kiện chung. Điều này có ý nghĩa gì? Ngài đã không giải trình sự hàm hồ trong các văn kiện? Rõ ràng ngài mong có thể nhận được sự giải thích chính thống. Chi khi thấy việc giải thích và áp dụng Công đồng nghiêng hẳn về phía chủ nghĩa hiện đại, ngài mới củng cố lập trường cứng rắn của mình. Tôi thừa nhận rằng, nếu ngài thấy mình có chỗ trong Giáo Hội để tiếp tục cuộc đấu tranh, hẳn ngài đã không tuyệt giao với Tòa Thánh. Bây giờ thì không gian này vẫn còn, chính Đức Thánh Cha đã dành cho ngài cơ hội, dường như tôi thấy khó chịu vì thấy cơ hội độc nhất này không được khai thác. Phải chọn ở lại trong lòng Giáo Hội và từ đó hoàn thành một vai trò, chắc chắn là khó khăn, nhưng quý giá để giữ gìn truyền thống cũng như tiếp thêm sinh lực cho Giáo Hội; hay là chọn đứng bên lề Giáo Hội, hoặc ra khỏi Giáo Hội với nguy cơ biến mình thành cành lìa khỏi cây nho rồi khô héo đi.

Thưa Đức Tổng giám mục, xin ngài tha lỗi nếu tôi tự cho phép dây mình vào những vấn đề rất tế nhị này. Tôi có thể bảo đảm với ngài, về phần mình, tôi không có tham vọng và lợi ích nào khác ngoài ước mong được thấy sự hiệp thông toàn vẹn trong Giáo Hội được tái lập. Giáo Hội cần ngài và ngài cũng cần Giáo Hội.

Xin kính chào Đức Tổng Giám mục.

Giovanni Scalese, CRSP