Trong vài ngày tới, nhận lời mời của Tòa Thượng phụ Đại kết Constantinople, Đức Thánh cha Lêô XIV sẽ tham dự lễ kỷ niệm Công đồng Nicaea, diễn ra bên Hồ İznik (Thổ Nhĩ Kỳ), với sự hiện diện của nhiều vị đại diện các Giáo hội Kitô giáo. Đức Tổng Giám mục Job Getcha, Giáo đô Pisidia, với tòa giám mục đặt tại Antalya (Thổ Nhĩ Kỳ), đã trao đổi với I.Media về những thách đố của sự kiện đại kết trọng đại này. Vị giám mục Chính Thống giáo này đã tham dự Thượng Hội đồng về tính Hiệp hành được tổ chức tại Roma trong các năm 2023 và 2024. Ngài nhìn nhận những bước đi đầu tiên của Đức Thánh cha Lêô XIV là sự tiếp nối công trình của Đức Thánh cha Phanxicô, vị tiền nhiệm của ngài, nhưng với một phong cách thận trọng hơn.

1. Một sự kiện mang ý nghĩa đại kết

Trong chuyến đi này, xét dưới góc độ đại kết, điều gì đang được cân nhắc?

Việc cùng nhau kỷ niệm 1.700 năm Công đồng Nicaea đã được lên kế hoạch từ lâu. Đức Thượng phụ Đại kết Bartholomew đã thông báo cho Đức Thánh cha Phanxicô, và như chúng ta biết, ngài đã rất mong muốn được đến thăm Nicaea. Sự kiện này có ý nghĩa to lớn vì đây là lễ kỷ niệm công đồng đại kết đầu tiên.

Nicaea đã xác định những nền tảng của đức tin Kitô giáo. Đây là công đồng đầu tiên mà cả Chính Thống giáo và Công giáo cùng chia sẻ. Công đồng này cũng được nhìn nhận bởi các giáo hội phát sinh từ Cuộc Cải cách. Ngày nay, để gia nhập Hội đồng các Giáo hội Thế giới, người ta phải đồng thuận với giáo lý của Kinh Tin Kính Nicaea.

Do đó, việc kỷ niệm Nicaea mang tính nền tảng: Đó là cơ hội để cùng nhau tái khẳng định đức tin chung của chúng ta, và là dấu hiệu cho thấy rằng chúng ta có thể tiến bước trên con đường dẫn đến sự hiệp nhất Kitô giáo.

Lễ kỷ niệm này sẽ diễn ra như thế nào tại Iznik?

Tại Iznik, trên vị trí của Nicaea, đại diện của các Giáo hội Kitô giáo sẽ quy tụ trước hồ nước, nơi nền móng của một vương cung thánh đường Kitô giáo cổ xưa được tìm thấy. Theo sử gia Eusebius thành Caesarea, công đồng đại kết đầu tiên được tổ chức trong cung điện hoàng gia, hiện nay cũng đang chìm dưới nước. Có khả năng vương cung thánh đường cổ này được xây dựng ít năm sau công đồng, hoặc gần cung điện hoặc ngay trên chính địa điểm diễn ra công đồng.

Trước hồ nước, điểm chính của buổi cầu nguyện chung sẽ là việc tất cả mọi người cùng đọc Kinh Tin Kính Nicaea. Ngày hôm sau, tại Istanbul, sẽ có một cuộc gặp gỡ huynh đệ trong phòng kín giữa những vị đại diện của các Giáo hội Kitô giáo.

Liệu các đại diện của Tòa Thượng phụ Moscow có hiện diện không?

Theo tôi biết thì không. Tòa Thượng phụ Moscow đã cắt đứt sự hiệp thông với Tòa Thượng phụ Đại kết và với Tòa Thượng phụ Alexandria. Tình trạng này đồng nghĩa với việc Moscow từ chối tham gia các sáng kiến do Tòa Thượng phụ Đại kết chủ trì.

2. Mối quan hệ thân tình giữa Đức Lêô XIV và Đức Thượng phụ Bartholomew

Trong chuyến tông du của Đức Lêô XIV, một tuyên bố chung với Đức Thượng phụ Bartholomew sẽ được công bố. Chúng ta có thể mong đợi điều gì từ mối tương quan mới này?

Đức Thượng phụ Đại kết đã từng gặp Đức Thánh cha Lêô XIV tại Roma. Nhưng đây là chuyến viếng thăm chính thức đầu tiên của Đức Giáo hoàng đến Constantinople. Được đón tiếp ngài ngay trong năm đầu tiên của triều đại giáo hoàng là một niềm hãnh diện lớn.

Đức Lêô XIV đang tiếp nối bước đi của các vị tiền nhiệm. Kể từ thời Đức Phaolô VI, tất cả các vị giáo hoàng đều đã đến thăm Phanar, trụ sở của Tòa Thượng phụ Đại kết. Và tất cả đều ký tuyên bố chung. Lần này, tôi hình dung sẽ có lời mời gọi cùng nhau loan báo Đức Kitô cho thế giới, một lời nhắc đến hòa bình, bảo vệ môi trường và bảo vệ nhân vị.

Mối tương quan giữa Đức Phanxicô và Đức Bartholomew rất sâu sắc. Điều đó đã thay đổi mối quan hệ giữa Roma và Constantinople như thế nào?

Thật vậy, có một tình bạn sâu sắc giữa Đức Phanxicô và Đức Bartholomew. Các ngài cùng nhau thực hiện những dự án và gửi đi những thông điệp cho thế giới. Trong thông điệp nổi tiếng Laudato si', Đức Thánh cha Phanxicô đã trực tiếp cảm ơn Đức Thượng phụ Đại kết vì những công trình của ngài trong các vấn đề sinh thái và tội nghịch lại công trình sáng tạo.

Giữa các ngài có một tình huynh đệ tự nhiên, hiển hiện rõ ràng trong mỗi cuộc gặp gỡ của hai vị. Điều này đã giúp các ngài thực hiện được các dự án lớn về sinh thái, hòa bình và phẩm giá con người. Tôi nghĩ rằng Đức Lêô XIV sẽ tiếp nối những bước đi của Đức Phanxicô và rộng mở với đối thoại thần học, để các Giáo hội của chúng ta có thể tiến triển trong sự hiểu biết lẫn nhau.

3. Những tiến triển khả thi trong đối thoại

Năm 2023, Đức Giáo hoàng người Argentina đã gây xôn xao trong thế giới Kitô giáo với tuyên bố Fiducia supplicans cho phép chúc lành cho các cặp đôi đồng tính trong một số trường hợp. Các Giáo hội Chính Thống giáo có mong đợi một hình thức xoa dịu nào đó từ vị kế nhiệm của ngài không?

Ngay sau khi Đức Giáo hoàng Lêô XIV được bầu chọn, chúng tôi đã nghe những lời đầu tiên của ngài dành cho hòa bình. Tôi tin rằng không có sự đứt gãy nào giữa ngài và Đức Phanxicô. Nhưng về phong cách, vị tân giáo hoàng có nền tảng về giáo luật. Tất cả các tuyên bố, bài giảng và sứ điệp của ngài đều thận trọng và rõ ràng. Ngài có một sự mạch lạc về thần học rất thu hút đối với Chính Thống giáo.

Liệu chuyến đi này có thể dẫn đến tiến triển trong cuộc đối thoại giữa các Giáo hội Kitô giáo, đặc biệt là về vấn đề thống nhất ngày lễ Phục Sinh chung không?

Chúng ta không nên mong đợi một quyết định về ngày lễ Phục Sinh. Đó không phải là mục đích của lễ kỷ niệm này, và các cơ quan thượng hội đồng của các giáo hội có khả năng thúc đẩy vấn đề này sẽ không nhóm họp. Nhưng có lẽ chủ đề này sẽ được thảo luận, và lễ kỷ niệm này sẽ khuyến khích đối thoại.

4. Người Kitô hữu tại Thổ Nhĩ Kỳ

Chuyến đi này có quan trọng trong việc nâng đỡ sự hiện diện của Kitô giáo tại Thổ Nhĩ Kỳ không?

Chắc chắn là có. Kể từ cuộc gặp gỡ giữa Đức Phaolô VI và Đức Thượng phụ Athenagoras, các Kitô hữu của Tòa Thượng phụ có một cảm thức thực sự về việc là anh em trong Đức Kitô với những người thuộc Giáo hội Công giáo.

Ngoài các cộng đoàn Kitô hữu, tôi tin rằng chuyến đi này khiến tất cả người dân Thổ Nhĩ Kỳ tự hào. Truyền thông đã nói về lễ kỷ niệm Nicaea và chuyến thăm của Đức Giáo hoàng trong vài tháng qua. Đây là một sự kiện lớn đối với xã hội Thổ Nhĩ Kỳ.

Tòa Thượng phụ Đại kết có mối tương quan như thế nào với chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ?

Tương quan rất ấm áp và thân tình. Đức Thượng phụ Đại kết thường xuyên được mời tham dự các sự kiện dân sự tại Ankara.

Đức Thượng phụ Bartholomew và Tổng thống Erdogan thường có cơ hội trao đổi quan điểm. Bầu khí rất tốt đẹp.

5. Thượng Hội đồng về Tính Hiệp hành

Ngài đã được mời tham dự Thượng Hội đồng về tính Hiệp hành tại Roma vào các năm 2023 và 2024. Ngài có suy nghĩ gì về điều này?

Tôi có những kỷ niệm đẹp về Thượng Hội đồng và những cuộc trao đổi với các giám mục, các nhà thần học và các đại biểu Công giáo từ khắp nơi trên thế giới hiện diện ở đó. Đó là một cơ hội phi thường để thảo luận với họ về những vấn đề đang tác động đến Giáo hội. Tôi cũng lưu giữ những kỷ niệm rất đẹp về các buổi gặp gỡ với các Giáo hội khách mời khác. Đó là một khoảnh khắc đại kết mạnh mẽ.

Tôi tin rằng đó là kinh nghiệm lý thú cho Giáo hội Công giáo. Có thể hiểu được rằng Giáo hội mong muốn thay đổi phong cách quản trị và điều hành để trở nên truyền giáo hơn. Chúng tôi cũng ghi nhận rằng Giáo hội đang mở ra với những vấn đề mà các xã hội ngày nay đang gặp phải, trong khi cố gắng kết nối lại với truyền thống quản trị cổ xưa hơn. Sự kiện này là một hình mẫu cho tất cả các Giáo hội Kitô giáo, mặc dù có nhiều hình thức đồng nghị (synodality) khác nhau trong thế giới Chính Thống giáo.

Tri Khoan

Chuyển ngữ từ: aleteia