LỜI CHỦ
CHĂN GIÁO PHẬN XUÂN LỘC THÁNG 02/2024
TÌM CHÚA
GIÁNG SINH ĐỂ ĐỢI SỐNG LẠI MỘT ‘MÙA XUÂN NHƯ Ý’ (Hàn Mặc Tử)
Quý
Cha và Quý Tu Sĩ mến,
Tâm
tình mục tử hôm nay đến trên tay anh chị em vào trước thềm năm mới Giáp
Thìn. Mùa Xuân khởi đầu năm mới có ‘nắng mới reo ngoài nội’ (Lưu Trọng
Lư), có ‘ngàn hoa nở rực rỡ trong vùng’ (Diệu Ca 2:12), có ‘trăm vẻ
như in tờ giấy trắng, ngàn năm còn mãi cái xuân xanh’ (Hồ Xuân Hương). Cùng
chung ý nghĩa nhịp sống của trời đất, mầu nhiệm Nhập Thể hàm ý
mùa xuân ‘còn mãi’, ‘còn mãi cái xuân xanh’, xanh mãi trong sự sống mới của
Đấng ‘mọi sự đã nhờ Ngài mà thành sự’ (Ga 1:2). Đã đến điểm viên mãn, điểm tròn
đầy của thời gian. Đã được thực hiện trên địa cầu biến cố ‘Giáng Sinh’, ‘Lời đã
thành xác phàm’.
Phụng
vụ Thánh của Giáo hội đặt bậc lễ cử hành lễ Giáng Sinh liền sau Tam Nhật Vượt
Qua cho thấy tầm quan trọng của lễ Giáng Sinh: một Đại Lễ. Nối liền
với Đại Lễ Giáng Sinh, Giáo hội còn thiết lập tuần bát nhật để các tín hữu tận
hưởng mầu nhiệm cao cả đang được cử hành.
Chúng
ta lần bước theo Giáo hội để nhận thức Giáo hội đón nhận mầu nhiệm Nhập Thể
phong phú thăm thẳm như thế nào và để nghiệm trải tấm tình vô biên vô tận Thiên
Chúa đang yêu thương Giáo hội và nhân loại như thế nào. Chúng ta lần bước ‘cẩn
thận’ trong ý hướng không để rơi mất hồng ân.
Một
Lần mở các sách Tin Mừng Nhất Lãm, trước hết, chúng ta đã được phúc
chiêm ngưỡng mầu nhiệm Con Thiên Chúa Nhập Thể qua trải nghiệm thiêng liêng
của Thánh sử Luca. Thánh sử đưa bước chúng ta đi từ biến cố Truyền
Tin. Sứ giả của Thiên Chúa, Thiên Thần Gabriel gặp gỡ Trinh Nữ Maria, chào bằng
ngôn từ mạc khải, mở màn cho thấy Trinh Nữ ‘Đầy Ơn Phúc’, Chúa ở cùng. Thiên
Thần tỏ rõ kế hoạch cứu độ nhân loại của Thiên Chúa: Nơi lòng dạ, Người sẽ thụ
thai, và sinh con, là Con Đấng Tối Cao và là Đấng Thánh. Thiên Chúa sẽ ban cho
Ngài ngai Đavít cha Ngài. Thánh Thần sẽ đến trên Người, và quyền năng Đấng Tối
Cao trên Người rợp bóng. Đức Maria, Trinh Nữ sinh con (Thánh
Giáo hoàng Phaolô VI, Marialis Cultus).
Thánh
sử Matthêu đưa
chúng ta về nguồn cội nhân loại, gia phả của Chúa Giêsu, gia phả nằm trong lịch
sử cứu độ: từ Abraham, vua Đavít, lưu đầy Babylon, đến Đức Kitô. Thánh sử trình
bày nổi bật Thánh Giuse, ‘Giuse, con của Đavít’. Thánh sử đặt đối
diện tình huống ‘trước khi Ông Bà phối hợp cùng nhau, thì xẩy ra là Bà đã có
thai…’ Thái độ của Giuse cẩn trọng: ‘không muốn tố giác, định âm thầm ly dị’,
cho thấy tấm lòng ‘công chính’ của dưỡng phụ Giuse và làm sáng tỏ lời tường
thuật ‘Bà đã có thai do tự Thánh Thần’ và lời Thiên Thần xác nhận ‘thai sinh
nơi Bà là do tự Thánh Thần’. Giuse gia trưởng, che chở danh thơm cho Mẹ khiết
trinh và đặt tên, chăm sóc Đấng Nhập Thể với ‘trái tim người Cha’ (Đức
Thánh Cha Phanxicô). Giuse là một người cha ‘hợp pháp’ để Đấng là Con bước
vào ‘triều đại Thiên sai’ vì một trẻ sinh ra ‘không có người cha’ trong thế
giới Do thái sẽ thuộc danh sách những người con ngoài giá thú’, không có quyền
công dân, không có quyền phát biểu trước công chúng.
Thánh
sử Matthêu đưa ta
về quá khứ của giao ước chuẩn bị với các lời hứa: ‘Này Nữ Trinh sẽ thụ thai và
sinh con và người ta sẽ gọi tên Ngài là Emmanuel’, ‘Và ngươi. Bêlem, đất thuộc
Giuđa, hẳn ngươi không phải là nhỏ nhất trong hàng bộ lạc Giuđa, vì tự ngươi,
sẽ xuất hiện vị thủ lãnh, kẻ sẽ chăn dắt Israel dân Ta’. Thánh sử Luca đưa
ta vào tình huống lịch sử Con Thiên Chúa chào đời tại quê cha đất tổ, niềm vui
Tin Mừng khắp cả càn khôn, niềm vui Tin Mừng cho toàn dân, giữa cảnh đơn nghèo
của máng cỏ với mục đồng và chiên cừu vây quanh ấm áp. Cả hai Thánh sử hé
mở ân sủng thời viên mãn: ‘Ánh sáng mạc khải cho dân ngoại’… theo ánh sao, ba
đạo sĩ ‘hớn hở vui mừng quá đỗi’, thấy Hài Nhi và phục mình bái lạy Người; và
cũng là ân sủng thời viên mãn: ‘Vinh quang của Israel dân Người’. Cụ Simêon và
Anna mãn nguyện một đời!
‘Lạy Chúa tôi, vầng trăng cao giá lắm
Xin ban ơn bằng cách sáng thêm lên
Ánh thêm lên cho không gian rất đẫm
Linh hồn thơ mát rợn với hương nguyền…’
(Hàn Mặc Tử, Vầng trăng)
Hai
Mười
bốn thư mang tên của Thánh Phaolô rất ít khi gợi lên trong tâm
trí chúng ta ý tưởng về lễ Giáng Sinh. Nổi bật hơn chính là Lễ Vượt Qua của
Chúa Kitô. Chúa Kitô sống lại hiện ra với Phaolô trên đường đi Đamas, đã đảo
ngược cuộc đời Thánh nhân thế nào, thì cũng đánh dấu đạo lý của Người như vậy.
Ơn cứu rỗi cho mỗi người nhờ lòng tin vào Chúa Kitô. Công việc Thiên Chúa hằng
đeo đuổi từ tạo thiên lập địa, từ khi nguyên tổ người sa ngã, là ơn cứu chuộc,
đã được thực hiện bằng sự chết và sống lại của Chúa Kitô. Thánh Phaolô
là người thứ nhất trong Tân Ước đã nói rõ ra sự hằng có và thần tính của Chúa
Kitô, Con Thiên Chúa. Hiện nay mãnh lực của Thánh Thần hiện
hữu trong Lời hằng sống và các Nhiệm tích, làm nên mầu nhiệm ‘Thân Mình
Chúa Kitô’ là Giáo hội, vẫn hoạt động trong mọi kẻ tin. Thánh Phaolô,
được thụ huấn với thầy Gamaliel, thấu hiểu Lề Luật và công trình chuẩn bị của
Giao Ước cũ, thấu hiểu tính cách lâm thời của luật Môsê, chứng minh thời viên
mãn đã đến bằng Giao Ước mới trong Chúa Kitô với mãnh lực cánh chung là Chúa
Thánh Thần.
Chân
lý Con Thiên Chúa Giáng Sinh được
gói gọn trong một câu rất trọng, rất quí giá: ‘Nhưng khi thời viên mãn
đến, Thiên Chúa đã sai Con của Người, sinh bởi người nữ, sinh
dưới quyền Lề luật, để cứu chuộc những kẻ ở dưới quyền Lề luật, ngõ hầu ta được
chịu lấy quyền nghĩa tử’ (Gl 4:4.5).
Thánh Phaolô đã gởi gắm vào câu viết này một tâm tư trĩu nặng mầu nhiệm. Chữ
nghĩa không thể mang nổi. Mầu nhiệm tình yêu ‘giữ từ muôn thuở’, Chúa Ba Ngôi
cứu chuộc loài người. Có sự hiện hữu Thiên Chúa của Chúa Giêsu. Chúa
Giêsu là Con Thiên Chúa đồng thời là Con người. Con Thiên Chúa được thụ
thai bởi người nữ, sinh dưới quyền Lề luật nghĩa là chia sẻ thân phận người, có
gia phả, thuộc dân Do thái, ấp ủ gia bảo ‘Lề luật Môsê’, mang nỗi khát khao ơn
nghĩa tử.
Cách
diễn đạt này trước tiên cho thấy sự ‘hạ mình thấp hèn’, ‘hủy mình ra
không’, ‘trở thành giống hẳn người ta’ (x. Pl 2:7.8). Thánh ca Qumran
diễn nghĩa ‘sinh bởi người nữ’ là ‘được hình thành từ bụi đất’, ‘thụ tạo
bằng đất sét’. Cha Karl Rahner suy tư về sự thật khó tin nhất
là sự vô hạn của Thiên Chúa đã thấm nhập nỗi thống khổ của con người, sự hạnh
phúc của Thiên Chúa đã mang lấy nỗi buồn vô vọng của trần gian, Thiên Chúa hằng
sống đã đón nhận cái chết trong chính mình.
Điều
nhiệm lạ trung tâm Thánh Phaolô đưa chúng ta vào là cuộc giáng sinh của Con
Thiên Chúa là sự nhiệm lạ làm thành thời viên mãn. Đã có một
thời chuẩn bị, nay đến thời viên mãn do Con Thiên Chúa giáng sinh. Đã có một
thời những lời hứa cứu chuộc, nay đến thời hoàn tất lời hứa do Con Thiên Chúa
nhập thể. Thánh Phaolô đã rao giảng tiến trình cứu độ: ‘Người đã hạ
mình thấp hèn, trở thành vâng phục cho đến chết, và cái chết thập giá! Bởi vậy
Thiên Chúa đã siêu tôn Ngài… Giêsu Kitô là Chúa’ (x. Pl 2: 8-11). Con Thiên
Chúa giáng sinh làm người, ‘trở thành giống hẳn người ta’ trong thân phận người
sau địa đàng, nhạt nhòa vẻ đẹp giống Thiên Chúa, loáng thoáng ‘phù vân’ (Gv
1:2) tro bụi, để nhờ giáng sinh làm người chung phận với mọi người dưới Lề luật
mà phục hồi quyền nghĩa tử và đưa mọi người thông phần ân phúc phục sinh. Thân
nô lệ được giải phóng. Thân ngoại vi địa đàng được đưa về nhà, ‘người nhà của
Thiên Chúa’ (Ep 2:19), ‘chịu lấy quyền nghĩa tử’.
Ba
Đại
lễ Giáng Sinh theo Thánh Gioan không có dáng dấp hang đá, máng
cỏ, thiên thần, mục đồng, không nhắc đến quán trọ, Bêlem, Hêrôđê, tiến sĩ luật,
đạo sĩ và ngay cả không nói đến Đức Mẹ và Thánh Cả. Chỉ một điều thiết yếu,
diễn ngôn ngắn gọn như cách của Thánh Phaolô: ‘Lời đã thành xác phàm,
và đã lưu trú nơi chúng tôi, và chúng tôi đã được ngắm vinh quang của Ngài,
vinh quang như của Con Một tự nơi Cha, tràn đầy ân nghĩa và sự thật’ (Ga
1:14).
Biến
cố giáng sinh Thánh Gioan gọi là ‘thành xác phàm’. Xác phàm hiểu là
cả con người.
Đấng
đã thành xác phàm là Lời. Lời mang nội hàm của chữ đầu tiên của
Kinh Thánh và của Tin Mừng theo Gioan ‘khởi thủy’. Lời hằng hữu tự khởi nguyên,
sinh động hiệu nghiệm tác thành. Lời tương quan mật thiết với Thiên Chúa. Lời
là Thiên Chúa.
Đấng
đã thành xác phàm là Thiên Chúa Ngôi Hai, Con Một Chúa Cha, Đấng không khi nào
không hiện hữu, vô thủy vô chung… nay ‘thành xác phàm’ với ba ý nghĩa
cơ bản:
Thiên
Chúa ‘lưu trú nơi chúng tôi’ trên cõi đời của nhân loại. Người
giáng sinh với thân phận bé bỏng mong manh, cần mẹ cha để tồn tại, cần người để
sống với. Ba mươi năm thầm lặng lao động nguyện cầu với tình làng nghĩa xóm
Nazaret. Cuộc đời của Đấng hằng hữu, vì ‘lưu trú nơi chúng tôi’ nên cũng trải
qua ‘cái một thời’ có đó và mất đó (Gv 1:2), cái ‘trăm năm trong cõi người ta’
mà ‘chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau’ (Nguyễn Du) tương khắc tương sinh.
Một
ý nghĩa thâm sâu Thánh Tông đồ truyền lại, nhờ mầu nhiệm Giáng Sinh ‘Lời’ ‘lưu
trú nơi chúng tôi’ nên ‘chúng tôi được ngắm vinh quang’ của
Thiên Chúa… Biết nói sao về cái phúc này? Cần cung kính lần mở từng
trang… đến bên biển hồ Galilê hiệp cùng đoàn dân đông đảo sau
khi được ăn no nê, còn nhận được ‘bánh ban sự sống vĩnh hằng’; đến bên
thiếu phụ Samari để được niềm vui mới giữa ban trưa nắng nôi cuộc
đời; đến dự lễ tại Giêrusalem mà nhận mạc khải Đấng là ánh
sáng ‘chính là Người đang nói với anh’ chữa lành đôi mắt của anh bị mù lòa bẩm
sinh; đến bìa làng Bêtania để gặp ‘Thầy đến đây rồi và gọi
em’, Thầy sẽ truyền cho Lazarô sống lại; đến dự bữa ăn sau hết để
trải nghiệm niềm khát khao ăn lễ vượt qua này của ‘Lời’ mà nghe bộc bạch những
tâm sự ‘chưa từng’… và đến đồi Calvê mà ‘ngắm vinh quang’ của
Đấng phục sinh.
Một
mặc khải Thánh Tông đồ Philip ấp ủ bấy lâu và chúng ta cũng vậy: ‘Xin
tỏ cho chúng con thấy Cha, thế là chúng con mãn nguyện’ (Ga 14:8).
Thật cô đọng, sáng tỏ mà vẫn thăm thẳm vượt mọi tư duy nhân loại, ‘Con Một,
Đấng ở nơi cung lòng Cha, chính Ngài đã thông tri’ (Ga 1:18): ‘Ai thấy Thầy là
đã thấy Cha’ (Ga 14:9). Tới đây chúng ta phải lặng thinh mà ngắm nghe mầu nhiệm
Giáng Sinh, mà ‘hấp thụ’ lấy ơn nghĩa và sự thật là hai ơn chỉ về Thiên Chúa,
hô hấp cho sâu Thánh Thần (Ga 14:17).
Anh
chị em rất thân mến,
Là
những người sống đời thánh hiến, chúng ta nhận thức ân huệ Thiên Chúa ban cho
không riêng ai, không riêng bậc sống nào. Hãy ngắm nghe ơn ‘Giáng Sinh’
nơi Hàn Mặc Tử. Người sinh 22 tháng 9 năm 1912, tại Đồng Hới, tên
Thánh rửa tội là Phêrô, tên Thánh thêm sức là Phanxicô Xaviê, một tín hữu lâm
cơn thử thách giữa tuổi thanh xuân…
Hàn
Mặc Tử chìm vào phụng vụ Thánh ngắm nghiệm Ngôi Hai ‘Ra Đời’, một
thể với sự ra đời của ‘Mùa Xuân’:
‘Ôi cao sang khôn ví, trọng ai bì’
Trên nước cả, có vô vàn châu báu
Trí rất ngợp, bởi chưng Xuân hồn hậu
Đã ra đời theo lịnh của Ngôi Hai…
Xuân ra đời…’
Hàn
Mặc Tử gần với tâm tư Gioan: ‘Lời đã thành xác phàm’ là ‘Sáng’,
là ‘Hương’, là ‘Máu’, là ‘Mộng’ và
là ‘Tình’
‘Sáng
vô cùng, sáng láng cả mọi niềm,
Không
u ám như cõi lòng ma quỷ…
Tình
thơm tho như ngấn lệ còn nguyên.
Ta
ước ao đầu đội mũ triều thiên,
Và
tắm gội ở trong nguồn ánh sáng…’
Bên
Chúa Hài Nhi, có Mẹ Người và Dưỡng Phụ Giuse. Chúng ta cùng Hàn Mặc
Tử ngắm nguyện Đại lễ Giáng Sinh, dâng tâm tình lên các Đấng:
… Giữa đầy ứ những khổ đau mịt mù của
đất…,
‘Lạy Bà là Đấng trinh tuyền thánh vẹn
Giàu nhân đức, giàu muôn hộc từ bi
Cho tôi dâng lời cảm tạ phò nguy
Cơn lâm lụy vừa trải qua dưới thế…
Tôi cảm động rưng rưng hai hàng lệ…’
Maria
Trinh Mẫu, Nữ Hoàng, xin mớm nuôi chúng con, dìu dắt chúng con, củng cố chúng
con trong niềm hoan lạc bất tận của Thập Giá và Phục Sinh:
‘Maria! Linh hồn tôi ớn lạnh…
Run như run thần tử thấy long nhan
Run như run hơi thở chạm tơ vàng,
Nhưng lòng vẫn thấm nhuần ơn trìu mến…’
Xưa
nay những người hâm mộ văn chương ước ao nói lên ‘những điều trông thấy mà đau
đớn lòng’ tìm đến ‘sự quên đời’, hay, mơ cùng mây bay theo gió… Hàn
Mặc Tử, giữa kho cảm xúc, đi tìm ‘ánh sáng muôn năm’ (Chơi
giữa mùa trăng), ‘cái phi thường’ (Đời phiêu lãng), ‘cái
xuất thế gian’ (Ra đời), tìm Chúa Giáng Sinh để đợi
sống lại một ‘mùa xuân như ý’.
+ Gioan Đỗ Văn Ngân
Giám mục Giáo phận Xuân Lộc
