Giáo dục Kitô giáo và sự phát triển toàn
vẹn
(Thư
của ĐHY Gioan B. Phạm Minh Mẫn gửi cộng đồng dân Chúa TGP TP.HCM)
Kính gởi: Anh em linh mục,
và anh chị em tu sĩ, giáo dân trong gia
đình giáo phận
1. Ngày
27.6.2009, Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI nhắn nhủ các Giám mục Việt Nam hãy quan
tâm giáo dục các kitô hữu nên người công giáo tốt để trở nên những công dân
tốt. Ngày 7.7.2009, Đức Thánh Cha công bố Thông điệp “Bác Ái Trong Chân Lý”.
Ngày 8.7.2009, trong buổi triều yết giới thiệu Thông điệp cho nhiều ngàn người
từ nhiều quốc gia trên thế giới, Ngài xác định Thông điệp phát xuất từ một đoạn
văn trong thư Thánh Phaolô gởi giáo đoàn Êphêsô: “Sống trong chân lý và
trong tình bác ái, chúng ta sẽ lớn lên về mọi phương diện, vươn tới Đức
Kitô, vì Ngài là Đầu” (Eph 4,15). Đồng thời Đức Thánh Cha cũng khẳng
định tình yêu trong chân lý là định hướng và là động lực cho sự phát triển toàn
vẹn con người và toàn thể nhân loại. Phát triển toàn vẹn có nghĩa là phát triển
về mọi phương diện thể xác và tinh thần, trí tuệ và tâm linh, phát triển trong
mọi lãnh vực của cuộc sống, văn hoá và giáo dục, xã hội và truyền thông, y tế
và từ thiện, kinh tế và chính trị.
2. Đức
Thánh Cha cũng lưu ý, trong tình hình thế giới hôm nay với những vấn đề nghiêm
trọng và những khủng hoảng trầm trọng bao trùm phần lớn nhân loại trên hành
tinh, công cuộc xây dựng cùng phát triển đất nước cũng như thế giới cần những
con người không chỉ có kiến thức về khoa học kỹ thuật, song nhất thiết phải có
cái tâm công minh chính trực, có lòng thành cùng quyết tâm phục vụ cho ích
chung của cộng đồng dân tộc, cho công lý và hoà bình trong cộng đồng nhân loại.
Nói cách khác, công cuộc xây dựng và phát triển trong mọi lãnh vực sống hôm
nay, cần những con người không những có cái đầu đầy kiến thức thực dụng về khoa
học kỹ thuật, song đặc biệt phải có tấm lòng đầy tình bác ái trong chân lý.
3. Bên
cạnh nền giáo dục chỉ truyền đạt kiến thức khoa học thực dụng, nền giáo dục
chuyên làm cho tấm lòng đầy tình bác ái trong chân lý là điều thực sự cần thiết
cho công cuộc xây dựng cùng phát triển một cộng đồng dân tộc có ý thức trách
nhiệm phục vụ cho công lý và công ích, một cộng đồng dân tộc sống tình liên đới
với xã hội loài người trong hoà bình và thịnh vượng.
4. Giáo dục kitô giáo của Giáo Hội tại Việt Nam có nhiệm vụ
tạo khả năng cho người công giáo Việt Nam từng bước có tấm lòng đầy tình bác ái
trong chân lý như định hướng và động lực cho sự phát triển Giáo Hội cùng con người và đất nước
Việt Nam hôm nay. Một mặt, mặc dù Giáo Hội tại Việt Nam chỉ là một nhóm nhỏ
với 8% dân số Việt Nam, song có điều kiện sống liên đới với nhau. Mặt khác, mặc
dù các sinh hoạt mục vụ thu hẹp trong khuôn viên cơ sở giáo xứ, cơ sở giáo
phận, cơ sở dòng tu, song, ngoài những lớp và sinh hoạt giáo lý, cộng đồng dân
Chúa vẫn có được tự do ít ra để làm hai điều tối cần sau đây. Một là tổ chức
cùng nhau học hỏi Lời Chúa cùng giáo huấn của Giáo Hội về xã hội, trao đổi với
nhau trong mỗi nhóm chuyên môn, nhằm rút ra những bài học thực hành cho từng
lãnh vực phát triển con người và xã hội. Hai là cử hành Mầu nhiệm Thánh Thể,
tôn thờ cùng chiêm ngắm Chúa Giêsu Thánh Thể. Nhờ đó, mọi người có thể nhận ra
Chúa Giêsu Thánh Thể vừa là hiện thân tình yêu cứu độ của Cha trên trời, vừa là
Thầy dạy con đường tình yêu như định hướng và động lực cho sự phát triển toàn
vẹn nhân loại. Từ đó noi theo tấm gương Chúa Giêsu giáo dục các môn đệ của
Ngài, cùng học tập phương hướng và phương pháp giáo dục của Ngài.
5. Trong
những tháng tới, mọi thành phần, mỗi giới, hãy dành thời giờ sử dụng tự do đó
để học hỏi Thông điệp “Bác Ái Trong Chân Lý”, và trao đổi nhằm cùng nhau
tìm ra những bài học cho sự phát triển con người và xã hội. Trong lời chủ chăn
này, tôi gợi ý cho mọi người, đặc biệt anh em linh mục, nhìn vào tấm gương giáo
dục của Chúa Giêsu, để cải tiến công việc giáo dục đức tin của mình ngày càng
thêm hiệu quả cho sự phát triển Giáo Hội cùng con người và đất nước Việt Nam.
5.1
Chúa Giêsu vừa là Lời Chúa, vừa là Thầy dạy Lời Chúa. Ngài giảng truyền Lời
Chúa như là ánh sáng chân lý soi dẫn đường đời cho các môn đệ, như là Lời yêu
thương cảm hoá và đổi mới các ông, như là Lời Hứa thắp sáng niềm hy vọng kitô
giáo nơi các ông. Từ đó, Lời Chúa, khi được con người đón nhận và mang ra thực
hành, sẽ trở thành nền tảng cùng định hướng và động lực cho sự phát triển của
họ.
5.2
Qua tấm gương đời sống cầu nguyện, Chúa Giêsu dạy các môn đệ sống kết hợp và
hiệp thông với Chúa Cha cùng Chúa Thánh Thần là cội nguồn sự sống, là suối
nguồn tình yêu, và là nguyên lý cho tình liên đới cùng sự hiệp nhất trong gia
đình, trong cộng đoàn cũng như trong xã hội. Từ đó, tìm gặp ánh sáng và sức
mạnh cho sự phát triển con người cùng xã hội.
5.3
Qua thái độ tự nguyện bước đi trên con đường thập giá dẫn đến Phục Sinh, cũng
như qua hành vi tự hiến tế cùng tự hạ làm tấm bánh bẻ ra vì sự phát triển của
nhân loại, Chúa Giêsu mời gọi các môn đệ bước đi trên con đường tình yêu cứu độ
của Ngài như là định hướng và động lực giúp vượt qua tình trạng tội lỗi cùng sự
dữ và sự chết, đồng thời tiến đến sự phát triển toàn vẹn và vững bền.
5.4
Qua tấm gương sống dấn thân yêu thương đến cùng và khiêm tốn phục vụ cho sự
phát triển con người, Chúa Giêsu Thánh Thể mời gọi các môn đệ mặc lấy tâm tình
và tư tưởng, thái độ và hành vi yêu thương của Ngài, và bước đi trong đường lối
yêu thương đến cùng của Ngài, nhằm đón nhận cùng chia sẻ cho mọi người sức sống
và tình yêu của Chúa Giêsu Thánh Thể là quà tặng của Cha trên trời cho nhân
loại. Với niềm hy vọng tình yêu cứu độ của Chúa Kitô sẽ mở đường cho nhiều
người thành tâm thiện chí vượt qua lối sống theo văn hoá sự chết, để đi đến
phát huy nền văn hoá sự sống và văn minh tình thương trong xã hội loài người
hôm nay.
6. Trong
thời gian qua, cùng các trung tâm đào tạo huấn luyện, các Ban Mục vụ giáo phận,
các giáo xứ, các gia đình công giáo, các cộng đoàn kitô hữu, các đoàn thể tông
đồ giáo dân, đã được tổ chức dần dần thành những ngôi trường giáo dục đức tin. Nay,
mọi người có trách nhiệm giáo dục đức tin hãy nhìn lại công việc giáo dục của
mình có theo định hướng Chúa Giêsu Thánh Thể đã mở ra là xây dựng cộng đoàn tín
hữu thành gia đình Chúa, có cùng một lòng tin cậy mến, cùng một quyết tâm khiêm
tốn phục vụ cho sự phát triển của mọi người. Cùng nhau thẩm định kết quả, và
cải tiến mục vụ ngôn sứ, tư tế, và quản trị của hàng linh mục, nhằm mở đường
cho người giáo dân tham gia xây dựng và phát triển Giáo Hội mầu nhiệm-hiệp
thông-sứ vụ, là Giáo Hội sống hiệp thông với Chúa, với nhau và với mọi người,
hiệp thông trong chân lý và tình bác ái của Chúa Kitô.
6.1
Tại đa số giáo xứ, mỗi Chúa nhật có nhiều Thánh lễ, mỗi Thánh lễ dành cho một
giới (thiếu nhi, giới trẻ, gia trưởng, hiền mẫu...). Đa số các giáo xứ có từ 3,
4 đến 7, 8 ca đoàn, và có nhiều nhóm lễ sinh. Mỗi ca đoàn, mỗi nhóm lễ sinh
phục vụ cho một thánh lễ. Dân số công giáo trong Thành phố là trên 650.000, và
90% đi lễ ngày Chúa nhật. Do đó ngày Chúa nhật, 200 nhà thờ lớn nhỏ trong Thành
phố này đều đầy người dự lễ. Điều cần là các linh mục cùng các cộng sự có quan
tâm tổ chức bữa tiệc thánh, tiệc Lời Chúa cũng như tiệc Thánh Thể, theo định
hướng xây dựng và phát triển gia đình Chúa sống trong chân lý và tình bác ái. Việc
tổ chức đó đòi hỏi phải chú tâm đến cách dọn bữa tiệc thánh cho thích hợp với
tâm thức cùng trình độ văn hoá của con người hôm nay, cùng trung thành với
những chỉ dẫn khôn ngoan của Giáo Hội về cử hành phụng vụ cũng như về hội nhập
văn hoá trong mục vụ phụng tự.
6.2
Từ năm Thánh Thể 2005, có hơn 30 giáo xứ tổ chức chầu Thánh Thể suốt ngày. Gần
đây, có hằng trăm nhóm giáo dân tự tổ chức giờ cầu nguyện trước Chúa Giêsu
Thánh Thể, hoặc trước tượng đài Chúa hay Đức Mẹ. Điều cần là các linh mục có
quan tâm hướng dẫn giáo dân biết cầu nguyện theo thể thức và định hướng cầu
nguyện của Chúa Giêsu nhằm mở mang và phát triển Nước Chúa là Nước Chân Lý và
Tình Yêu, đồng thời có giúp họ tránh chạy theo tính hiếu kỳ và tình cảm hẹp
hòi, là những nguyên nhân dễ đưa đến bất đồng, chia rẽ, xáo trộn trong cộng
đoàn.
6.3
Các giáo xứ tổ chức các lớp giáo lý các
cấp, trước hoặc sau Thánh lễ Chúa nhật. Gần như 100% trẻ theo học các lớp giáo
lý đến khi lãnh bí tích Thêm sức, sau đó số % giảm dần. Điều cần là các giáo lý
viên có quan tâm tạo điều kiện cho người trẻ thực hành Lời Chúa dạy, đặc biệt sống
trong chân lý và trong tình bác ái đối với mọi người trong gia đình và xã hội.
6.4
Khuyến khích gia đình, ngoài việc chuyên cần đi lễ Chúa nhật chung với nhau,
hãy kiên tâm duy trì và cải tiến giờ kinh tối trong gia đình, nhằm tạo cơ hội
cho gia đình phát triển thành cái nôi của sự sống và mái ấm của tình thương,
thành ngôi trường đầu tiên giáo dục đức tin và thành trì bảo vệ đức tin như sức
mạnh cho sự phát triển toàn vẹn của con em mình.
6.5
Đối với 23 đoàn thể tông đồ giáo dân, ngoài việc tổ chức thánh lễ và cầu
nguyện chung với nhau, các linh mục đồng hành có tạo thuận lợi cho họ tổ chức
những nhóm nhỏ học hỏi Lời Chúa cùng giáo huấn của Giáo Hội về xã hội, chia sẻ
cho nhau kinh nghiệm sống đức tin và giáo dục đức tin cho con em, nhắc bảo nhau
thi hành sứ vụ yêu thương và phục vụ cho sự phát triển của mọi người quanh cận,
đặc biệt người nghèo khổ. Có giúp họ khi tụ họp thì biết tránh chỉ chú tâm đến
thời sự và phê phán thiếu tính mở đường và xây dựng.
6.6
Trung Tâm Mục Vụ của giáo phận, sinh hoạt từ năm 2004, tổ chức các khoá học,
tĩnh tâm, hội thảo, lễ hội, cho giới trẻ và các giáo lý viên, cho các Hội Đồng
Giáo xứ cùng các đoàn thể tông đồ giáo dân, cho các giới và các gia đình, nhằm
tạo cho họ khả năng và kỹ năng sống những giá trị nhân bản và đạo đức của Tin
Mừng nhằm giúp người công giáo phát triển thành muối men và ánh sáng Tin Mừng
trong xã hội hôm nay. Công cuộc giáo dục đức tin ở nơi này có góp phần mở đường
cho người công giáo toả sáng chân lý và tình yêu của Chúa Kitô trong các lãnh
vực của đời sống xã hội hôm nay.
6.7
Trung Tâm Văn Hoá Công Giáo, sinh hoạt từ năm 2005, có tạo cơ hội cho mọi người
tìm gặp ngọn đuốc đức tin cùng niềm hy vọng kitô giáo của các tiền nhân cùng
chứng nhân đức tin, soi sáng cho họ tiến bước trên con đường chân lý và tình
yêu của Chúa Kitô.
7. Ngoài
ra, tình hình xã hội Việt
8. Do
tình thế đã đổi thay, nếp sống đạo và truyền thống đạo đức xưa nay, dù vẫn rất
cần thiết, xem ra không còn đủ sức bảo vệ đời sống đức tin của nhiều người trẻ
hôm nay. Tình hình này đòi hỏi mọi thành phần dân Chúa hãy cùng nhau thực hành
lời Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI nhắn nhủ dân Chúa tại Việt
(1) Chú tâm phát huy
tình liên đới giữa mọi người cùng mọi gia đình, giữa các cộng đoàn tín hữu cùng
các thành phần dân Chúa. Tình liên đới trong Chúa Giêsu Thánh Thể là sức mạnh
giúp bảo vệ cùng phát triển đời sống tin cậy mến của cộng đồng dân Chúa.
(2) Liên đới trong công tác mở rộng và nâng cao kiến thức
đức tin cho mọi người, giúp cho mỗi người ý thức và quyết tâm bước đi trên con
đường phát triển trong chân lý và trong tình bác ái của Chúa Kitô.
(3) Liên đới trong việc tổ chức mục vụ thích hợp nhằm chăm
sóc các người trẻ hôm nay, đặc biệt là người trẻ di dân, người trẻ nạn nhân các
tệ nạn xã hội cùng các bệnh tật thời đại.
9.
Công việc tổ chức mục vụ thích hợp đòi hỏi trước hết là học tập gương Chúa
Giêsu Thánh Thể đồng hành, đồng cảm, quảng đại, bao dung đối với người trẻ, đem
lại bình an cho họ, yêu thương và phục vụ cho sự phát triển toàn vẹn của họ. Mục
đích là nhằm củng cố niềm tin của người trẻ, giúp họ cảm thấy Chúa thực sự yêu
thương họ, và yêu thương tới cùng.
Duy
chỉ có tình yêu của Thiên Chúa mới có sức cảm hoá và đổi mới con người, giúp
người trẻ tái sinh thành con người mới, con người cùng với Chúa Kitô Phục Sinh
sống đời sống mới, cùng với Chúa Giêsu Thánh Thể sống yêu thương đến cùng. Từ
đó, sứ vụ yêu thương đến cùng và khiêm tốn phục vụ cho sự phát triển của mọi
người anh em dần dần trở thành lẽ sống cho người trẻ hôm nay.
Giáo
dục đức tin cho người trẻ hôm nay sống bác ái trong chân lý còn là củng cố nền
móng vững chắc cho sự phát triển vững bền của Giáo Hội cũng như của xã hội loài
người.
Toà Tổng Giám Mục Thành phố HCM, 9.9.2009
Kỷ niệm 350 năm thiết lập Giáo Hội tại Việt
với
hai Giáo phận Đàng Ngoài và Đàng Trong
Gioan
B. Phạm Minh Mẫn
Giám Mục của anh chị em
