TỪ ROMA, ĐỨC CHA GIUSE ĐỖ MẠNH HÙNG CHIA SẺ VỀ THƯỢNG HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC

Truyền thông Hội đồng Giám mục Việt Nam

WHĐ (09.10.2023) – Đại diện Giáo hội Việt Nam tham dự Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới (THĐ) lần này có Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng, Giám mục giáo phận Phan Thiết – Tổng Thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGM), và Đức cha Luy Nguyễn Anh Tuấn, Giám mục giáo phận Hà Tĩnh – Phó Tổng Thư ký HĐGM. Ngay khi kết thúc tuần làm việc đầu tiên của THĐ, Truyền thông HĐGM đã phỏng vấn Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng. Trân trọng giới thiệu bài phỏng vấn này để cùng với tất cả thành phần Dân Chúa tại Việt Nam hiệp thông với THĐ.

WHĐ: Thưa Đức cha, Thượng Hội đồng Giám mục lần này được bắt đầu với 3 ngày tĩnh tâm, xin Đức cha chia sẻ về cuộc tĩnh tâm này.

Thứ nhất, theo tôi biết, đây là lần đầu tiên trong chương trình họp Thượng Hội đồng Giám mục thế giới khởi đầu bằng 3 ngày tĩnh tâm. Tất cả các tham dự viên THĐ bắt buộc phải tham dự. Ai không tham dự được, phải trực tiếp viết thư xin phép Đức Giáo Hoàng.

Thượng Hội đồng được bắt đầu với buổi Canh thức Cầu nguyện Đại kết lúc 17g00 ngày 30/9 tại quảng trường thánh Phêrô. Sau đó, vào lúc 21g00 tất cả các tham dự viên được đưa đến Fraterna Domus (Nhà Huynh đệ) ở Sacrofano, ở ngoại ô cách trung tâm Roma 30km, để tham dự 3 ngày tĩnh tâm.

Tĩnh tâm tại Fraterna Domus ở Sacrofano, ngoại ô Rôma 

Thứ hai, chương trình ba ngày tĩnh tâm giống nhau:

Buổi sáng, có giờ kinh sáng và 2 bài giảng của cha Radcliffe, nguyên Bề trên Dòng Đaminh; mỗi bài giảng 30 phút; còn lại là thời gian thinh lặng, cầu nguyện riêng.

Buổi chiều, dành thời gian chia sẻ nhóm, theo phương pháp “Đối thoại trong Thánh Thần” (Conversation in the Holy Spirit). Đây là phương pháp phân định để nhận ra tiếng của Chúa Thánh Thần. Phương pháp này đã được thực hiện từ giai đoạn Cấp Châu lục và sẽ áp dụng cho suốt THĐ Cấp hoàn vũ này. Phương pháp gồm 4 giai đoạn:

- Giai đoạn chuẩn bị: mỗi người chuẩn bị riêng về điều sẽ chia sẻ, rồi cầu nguyện riêng (4 phút).

- Giai đoạn chia sẻ kinh nghiệm cá nhân: mỗi người trong nhóm chia sẻ cảm nghiệm cá nhân vừa chuẩn bị (4 phút). Tiếp đến, cả nhóm thinh lặng cầu nguyện (4 phút) để lắng nghe điều gì mà Chúa Thánh Thần muốn nói cho mình qua những vang vọng còn lại trong tâm hồn, từ những chia sẻ của các bạn trong nhóm.

- Giai đoạn chia sẻ những cảm nghiệm đón nhận được: mỗi người chia sẻ (4 phút) lại điều mình cảm nhận được, khi nghe các bạn khác chia sẻ (điểm đồng thuận, điểm khác biệt, điểm thắc mắc chưa hiểu, điểm đề nghị…). Rồi cả nhóm lại thinh lặng cầu nguyện riêng (4 phút).

- Giai đoạn phân định đúc kết: từ những điều nghe được, mỗi người nói lên điều nổi bật nhất (4 phút) mà mình nhận thấy như là điều Chúa Thánh Thần mời gọi cả nhóm thực hiện. Kết thúc cũng là thinh lặng cầu nguyện để nhận rõ hơn và xác tín điều Chúa Thánh Thần mời gọi (4 phút).

Tóm lại, điểm quan trọng không phải là tìm ra những tư tưởng hay, nhưng lắng nghe và cùng nhau nhận ra lời mời gọi của Chúa Thánh Thần, với những khoảng thinh lặng cầu nguyện xen kẽ.

Thứ ba, về các đề tài được chia thành 3 nội dung tổng quát như sau:

- Ngày 1: Niềm hy vọng. Thế giới hôm nay với biết bao nhiêu lo âu, sợ hãi. Như Chúa Giêsu, THĐ muốn đồng hành và mang lại niềm hy vọng cho con người hôm nay.

- Ngày 2: Tình bạn. Con người hôm nay rất cần tình bạn và người đồng hành với mình. Như Chúa Giêsu, THĐ muốn đồng hành với con người hôm nay trong tình bạn. Thiên Chúa qua Chúa Giêsu đã đến làm bạn và đồng hành với con người trên hành trình về hạnh phúc vĩnh cửu nơi Thiên Chúa.

- Ngày 3: Vấn đề quyền lực. Thế giới hôm nay có rất nhiều loại quyền lực trong lãnh vực trần thế (chính trị, kinh tế, khoa học, truyền thông…), ngoài ra có những loại quyền lực khác (quyền lực của cái đẹp, của sự thiện, của sự thật, của tình yêu…). THĐ muốn đồng hành với con người hôm nay với “quyền lực yêu thương” như Chúa Giêsu. Con Thiên Chúa đã đến sống với con người với “tình yêu” và Ngài đã bộc lộ “quyền lực yêu thương” này với cao điểm là lời “cầu xin tha thứ” trên thập giá.

Tóm lại, những ngày tĩnh tâm này là phần 1 trong cuộc “Đối thoại trong Thánh Thần”, mỗi thành viên được mời gọi dành thời giờ lắng nghe Chúa Thánh Thần trong những giờ cầu nguyện và lắng nghe lời chia sẻ của các bạn trong nhóm.

WHĐ: Cảm nhận của Đức cha về tinh thần và bầu khí của Thượng Hội đồng như thế nào ạ?

Thứ nhất, đây là giai đoạn 3 trong tiến trình THĐ Hiệp hành: cấp giáo phận, cấp châu lục, cấp hoàn vũ. Và điểm nổi bật chính là sự hiệp thông, nguồn mạch của sứ vụ loan báo Tin Mừng, cũng như là nguồn sức mạnh thúc đẩy mọi thành phần Dân Chúa tham gia vào đời sống và sứ vụ của Giáo hội. Các tham dự viên đại diện cho các Giáo hội địa phương và Châu lục gồm: 73% hồng y và giám mục; 26% là linh mục, phó tế, tu sĩ, giáo dân (nam nữ); 1% giáo triều Rôma và các chuyên viên.

Thứ hai, sự hiệp thông của THĐ được đặt nền trên sự hiệp thông với Thiên Chúa trong lời cầu nguyện, thao thức cùng nhau thực thi sứ mạng loan báo Tin Mừng. Một hình ảnh cụ thể là sự hiệp thông của toàn Dân Chúa trong Thánh lễ khai mạc THĐ vào sáng 4/10 tại quảng trường thánh Phêrô:

- Đoàn rước gồm các giám mục, hồng y đồng tế tiến vào quảng trường với bài ca Kinh cầu các Thánh. Các Thánh cũng là thành phần Dân Chúa giờ đây cũng đang hiệp thông để cùng với toàn thể Giáo hội lữ hành trần thế.

- Lời nguyện chung với đại diện các ngôn ngữ khác nhau cùng hòa quyện trong tâm tình cầu nguyện.

- Phần hiệp lễ với “Bài ca tạo vật”: toàn thể thiên nhiên, tạo vật như đang hòa với con người trong lời chúc tụng “Laudato Si’” (Lạy Chúa, con chúc tụng Chúa).

Tôi và Đức cha Luy Nguyễn Anh Tuấn, đại diện Giáo Hội Việt Nam đã cùng với tất cả các tham dự viên gồm các hồng y, giám mục, linh mục, phó tế, tu sĩ, giáo dân (trong đó có cả đại diện những người khuyết tật, ngồi xe lăn) gặp gỡ, lắng nghe và phân định để nhận ra lời mời gọi của Chúa Thánh Thần đang hướng dẫn và ngỏ với Giáo hội qua THĐ 2023 này.

WHĐ: Đức cha có thể chia sẻ thêm về công việc chuẩn bị và phương tiện làm việc tại Hội trường Phaolô VI?

Sau thánh lễ khai mạc, mọi tham dự viên đã vào Hội trường Phaolô VI (HTP6) để được hướng dẫn, đặc biệt sử dụng phương tiện hiện đại trong THĐ lần này.

Để có thể thực hiện hiệu quả phương pháp chính của THĐ là “Đối thoại trong Thánh Thần”, phòng họp của THĐ được thực hiện ngay tại Hội trường Phaolô VI (không phải tại Hội trường của THĐ thường họp như những lần trước đây). Tôi rất ấn tượng về cách tổ chức này với 3 điểm:

Phòng họp Thượng Hội Đồng trước đây

1/ Cách thức sắp xếp: phòng họp của THĐ 2023 là phần trên của Hội trường Phaolô VI. Nhìn tổng quát những hàng ghế trống bên dưới (khoảng 5.000 ghế) như là hình ảnh của toàn thể Dân Chúa và phần trên là 40 bàn tròn của các tham dự viên (đại diện cho các thành phần Dân Chúa) hiện diện để trực tiếp gặp gỡ, lắng nghe, trao đổi. Đức Thánh Cha Phanxicô cũng ngồi tại một bàn tròn, được đặt trên một bục nổi hơn một chút để mọi người có thể thấy. Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, tổng tường trình viên trình bày về cách sắp xếp mới của THĐ 2023 này: “Chúng ta không ngồi theo thứ bậc, mà ngồi quanh các bàn tròn để thúc đẩy sự chia sẻ thực sự và sự phân định đích thực… Các bàn tròn cũng nhắc nhở chúng ta rằng không ai trong chúng ta là nhân vật chính của Thượng Hội đồng. Chính Chúa Thánh Thần là nhân vật chính”.

Tất cả các sinh hoạt của Thượng Hội đồng đều diễn ra tại đây: cả những phiên họp khoáng đại và những cuộc họp nhóm nhỏ. Có tất cả 40 bàn (cho cả tham dự viên và khách mời), mỗi bàn 12 người. Những ngày họp nhóm nhỏ chỉ gồm các tham dự viên khoảng 35 bàn.

Phòng họp Thượng Hội Đồng 2023 – Hội trường Phaolô VI

2/ Phương tiện kỹ thuật hiện đại của thời đại kỹ thuật số

Mỗi bàn có 12 người, có 4 màn hình (hướng về 4 phía, 3 người xem 1 màn hình) và ở trên có một Camera quay tròn (để thu hình khi một thành viên phát biểu). Đồng thời mỗi người có một máy tính bảng ở trước mặt. Vào đầu ngày, mỗi thành viên dùng thẻ đeo của mình, trên đó có một mã QR cá nhân, đăng nhập vào máy tính bảng; lập tức ban tổ chức biết được có bao nhiêu người hiện diện.

Trên màn hình riêng (máy tính bảng) của mỗi người: (1) có tài liệu muốn tham khảo, những thông tin hướng dẫn (danh sách phát biểu: người đang phát biểu với đồng hồ thời gian trừ dần và người chuẩn bị phát biểu…); (2) dùng vào công việc bỏ phiếu (chấp thuận, không chấp thuận… sau đó nhấn nút “confirm” để xác định quyết định của mình). (3) Trên màn hình lớn hơn tại bàn (3 người một màn hình) là những thông tin hướng dẫn của ban tổ chức hay hình người đang phát biểu… Đồng thời, mỗi người có một tai nghe được chọn lựa theo 5 ngôn ngữ: Ý, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Hệ thống tai nghe với 5 ngôn ngữ phiên dịch

Hướng dẫn, trình bày trên màn hình

Màn hình tại mỗi bàn họp với những thông tin

3/ Sinh hoạt với “họp khoáng đại” và “họp nhóm nhỏ theo ngôn ngữ”

Tất cả sinh hoạt của THĐ đều diễn ra tại đây, không phải di chuyển đâu cả. Đầu ngày là giờ cầu nguyện với thánh ca và thánh vịnh cùng với lời nguyện của vị chủ sự. Và tiếp đến là những “phiên họp khoáng đại” hay những phiên họp “nhóm nhỏ theo ngôn ngữ”.

Ví dụ: ngay trong một phiên họp, (1) phần đầu là “họp khoáng đại” với những trình bày của Đức Hồng y Tổng thư ký, hoặc với những báo cáo của “tường trình viên” của từng nhóm cho cả Hội nghị, mọi người ngồi tại bàn của mình theo dõi với những thông tin hướng dẫn. (2) Tiếp theo sau đó là “họp nhóm nhỏ”, mỗi người vẫn ngồi tại chỗ, không phải di chuyển. Và theo phương pháp chung “đối thoại trong Thánh Thần”, tại mỗi bàn nhóm nhỏ chỉ có một người nói và 11 người còn lại lắng nghe, không có vấn đề tranh cãi. Vì thế, việc trình bày và lắng nghe của nhóm này không ảnh hưởng đến nhóm bên cạnh.

Trong phần “họp khoáng đại”, sau 4 báo cáo của 4 “tường trình viên” của nhóm nhỏ (mỗi báo cáo 3 phút) là 4 phút thinh lặng cầu nguyện riêng. Và cứ tiếp tục như thế.

Đồng thời, cũng như vậy trong “phần họp nhóm nhỏ”, 4 giai đoạn của phương pháp “Đối thoại trong Thánh Thần” được phân chia bởi vài phút thinh lặng cầu nguyện.

WHĐ: Xin Đức cha chia sẻ một chút về tuần làm việc vừa qua?

Chương trình làm việc của THĐ được chia làm 5 phần, 4 phần đầu được chia theo nội dung của Tài liệu làm việc (Instrumentum Laboris) gồm phần A, B1, B2 B3. Phần 5 là phần tổng kết.

Từ chiều 4/10 vừa qua, chúng tôi đã bắt đầu làm việc trên phần A: “Hướng tới một Giáo hội hiệp hành. Một trải nghiệm toàn diện".

- Chiều thứ tư 4/10 là “phiên họp khoáng đại 1” (general congregation): Đức Hồng y Hollerich, Tổng tường trình viên, trình bày nội dung phần A và nhắc lại cách thức làm việc nhóm.

- Ngày thứ năm 5/10 gồm 2 “phiên họp nhóm nhỏ” (minor circle 1 và 2). Mỗi nhóm chia sẻ về nội dung phần A dựa trên phương pháp “Đối thoại trong Thánh Thần”. Kết thúc là bản báo cáo của từng nhóm. Mỗi nhóm có một người hướng dẫn (facilitator), một thư ký (secretary) và một tường trình viên của nhóm (reporter).

- Ngày thứ sáu 6/10 gồm “phiên họp khoáng đại 2 và 3”. Phiên họp khoáng đại 2 dành cho báo cáo của các nhóm. Tường trình viên của nhóm trình bày (ngồi tại chỗ và mọi người theo dõi trên màn hình bản báo cáo với 4 ngôn ngữ thông dịch). Sau 4 báo cáo (mỗi báo cáo 3 phút) là 4 phút thinh lặng cầu nguyện.

Phiên họp khoáng đại 3 dành cho phát biểu tự do. Ai muốn phát biểu sẽ đăng ký và gởi bài phát biểu trước cho ban thư ký. Sau 4 phát biểu (mỗi phát biểu 3 phút) là 4 phút thinh lặng cầu nguyện. Vì không có đủ giờ để phát biểu hết, nhưng những bài phát biểu này được ban thư ký ghi nhận và sẽ đưa vào bản đúc kết.

Mỗi nhóm lắng nghe những báo cáo, những phát biểu tự do; từ đó, nhóm sẽ đối chiếu với bản báo cáo 1 của nhóm mình, để bổ túc thêm, sửa đổi hay nêu ra những khác biệt, những đề nghị. Thư ký nhóm, người hướng dẫn nhóm và tường trình viên nhóm sẽ phác thảo “bản bổ túc” này.

- Sáng thứ bảy 7/10 là “phiên họp nhóm nhỏ” (minor circle 3). Dựa trên bản bổ túc đã được phác thảo, mỗi thành viên trong nhóm sẽ góp ý, đúc kết và biểu quyết để làm thành bản báo cáo cuối cùng. Bản báo cáo này sẽ được gởi cho Ban thư ký của THĐ.

Như thế là chúng tôi đã kết thúc Phần A. Chiều thứ Bảy và Chủ nhật được nghỉ. Và sáng thứ Hai 11/8 sẽ bước vào phần B1 (dựa trên Tài liệu Làm việc) với thánh lễ chung của các tham dự viên trong Đền thờ thánh Phêrô.

Chương trình sẽ tiếp tục như thế và luôn khởi sự một phần mới bằng thánh lễ chung tại Đền thờ thánh Phêrô.

Các tham dự viên thường ngày sẽ dâng lễ, ăn uống và ngủ nghỉ tại nơi mình trọ. Tôi và Đức cha Luy Tuấn ở trọ tại Foyer Phát Diệm. Tại đây chúng tôi đã nhận được sự phục vụ rất chu đáo của cha giám đốc, cha phó giám đốc, quý thầy và quý soeurs Mến Thánh Giá Phát Diệm và Gò Vấp đang phục vụ tại đây.

Cuối cùng, qua phỏng vấn này, chúng tôi muốn nói lên sự hiệp thông và cảm ơn đối mọi thành phần Dân Chúa tại Việt Nam đã luôn đồng hành và nâng đỡ chúng tôi đặc biệt qua những lời cầu nguyện.

WHĐ: Cảm ơn Đức cha và kính chúc hai Đức cha Việt Nam tràn đầy ân sủng trong những ngày làm việc tiếp theo tại THĐ.