SỨ ĐIỆP CỦA ĐỨC THÁNH CHA
CHO NGÀY THẾ GIỚI BỆNH NHÂN
LẦN THỨ XXXI, NGÀY 11.02.2023

“Hãy chăm sóc người này”

Lòng thương xót như một bài tập chữa lành mang tính hiệp hành

Anh chị em thân mến!

Bệnh tật là một phần những gì chúng ta trải nghiệm trong cuộc đời. Nhưng nó có thể trở nên vô nhân đạo nếu người bệnh bị cô lập và bỏ rơi, nếu không được chăm sóc và xót thương. Khi chúng ta cùng đi với nhau, sẽ có người cảm thấy không khoẻ, phải dừng lại vì mệt mỏi hoặc gặp chuyện bất trắc dọc đường. Chính những lúc ấy, chúng ta nhận ra mình đang bước đi như thế nào: chúng ta có thực sự cùng đi với nhau hay chỉ là cùng đi trên một con đường nhưng ai nấy cũng chỉ lo cho mình, chỉ quan tâm đến lợi ích của mình, để mặc người khác tự xoay sở. Vì thế, vào Ngày Thế giới Bệnh nhân lần thứ XXXI này, khi Thượng Hội đồng đang tiến hành, tôi mời anh chị em suy tư về thực tế là chính nhờ kinh nghiệm yếu đuối và bệnh tật mà chúng ta có thể học cách cùng nhau bước đi theo cung cách của Thiên Chúa, đó là cung cách gần gũi, thương xót và dịu dàng.

Trong Sách Tiên tri Êzêkiel, trong một sấm ngôn vĩ đại làm thành một trong những đỉnh cao của Mạc khải, Chúa phán thế này: “Chính Ta sẽ chăn dắt chiên của Ta, chính Ta sẽ cho chúng nằm nghỉ – sấm ngôn của Ðức Chúa là Chúa Thượng. Con nào bị mất, Ta sẽ đi tìm; con nào đi lạc, Ta sẽ đưa về; con nào bị thương, Ta sẽ băng bó; con nào bệnh tật, Ta sẽ làm cho mạnh… Ta sẽ theo lẽ chính trực mà chăn dắt chúng” (34,15-16). Kinh nghiệm hoang mang, bệnh tật và yếu đuối là một phần tự nhiên trong cuộc hành trình của chúng ta: kinh nghiệm ấy không tách chúng ta ra khỏi dân Chúa, trái lại, đặt chúng ta vào giữa sự quan tâm của Chúa, Đấng là Cha và không muốn mất đi đứa con nào trên đường đi. Vậy vấn đề là chúng ta phải học nơi Ngài, để thực sự trở thành một cộng đoàn cùng đi với nhau, không để bị vấy bẩn bởi nền văn hóa loại bỏ.

Như anh chị em đã biết, Thông điệp Fratelli tutti đưa ra một cách đọc hiện thực về dụ ngôn người Samari tốt lành. Tôi đã chọn cách đọc ấy làm điểm chính yếu, làm trục xoay, để có thể thoát ra khỏi “bóng tối của một thế giới khép kín”, để “suy tư và tạo ra một thế giới rộng mở” (x. số 56). Thật vậy, có một mối liên hệ sâu xa giữa dụ ngôn này của Chúa Giêsu và nhiều kiểu từ chối thực thi tình huynh đệ của con người thời nay. Đặc biệt, chuyện một người bị đánh đập, bị cướp rồi bị bỏ lại bên vệ đường tiêu biểu cho tình trạng mà quá nhiều anh chị em của chúng ta bị bỏ rơi khi họ cần giúp đỡ nhất. Thật không dễ phân biệt được đâu là những cuộc tấn công vào sự sống và phẩm giá sự sống do những nguyên nhân tự nhiên và đâu là những cuộc tấn công do bất công và bạo lực gây ra. Trong thực tế, mức độ bất bình đẳng và đặc quyền của một số người đã ảnh hưởng đến tất cả các môi trường của con người, đến nỗi dường như khó có thể coi bất kỳ trải nghiệm nào là “tự nhiên”. Mọi đau khổ đều xảy ra trong một “nền văn hóa” và giữa những mâu thuẫn của nền văn hóa ấy.

Tuy nhiên, điều quan trọng là nhận ra được tình trạng bị cô đơn, bị bỏ rơi. Chúng ta có thể vượt thắng sự tàn ác này dễ hơn tất cả những bất công khác, bởi vì – như dụ ngôn kể lại – chỉ cần một khoảnh khắc quan tâm, một chuyển động nội tâm của lòng thương xót, cũng đủ để loại bỏ nó. Hai người qua đường, được coi là đạo đức, nhìn thấy người bị thương nhưng không dừng lại. Trái lại, người thứ ba, một người Samari, một người bị khinh miệt, đã động lòng thương và chăm sóc người khách lạ nằm bên vệ đường, như đối xử với một người anh em. Khi làm như vậy, thậm chí chẳng suy nghĩ về điều mình làm, người ấy đã thay đổi mọi thứ, đã xây dựng một thế giới huynh đệ hơn.

Thưa anh chị em, chúng ta không bao giờ sẵn sàng cho bệnh tật. Và thường thì chúng ta cũng chẳng sẵn sàng thừa nhận rằng mình đang già đi. Chúng ta sợ mình yếu đuối, và nền văn hóa thị trường đang lấn lướt khiến chúng ta phủ nhận điều đó. Không có chỗ cho sự yếu đuối. Và như thế, khi điều bất hạnh ập đến tấn công, nó quật ngã chúng ta. Sau đó, có thể xảy ra trường hợp những người khác bỏ rơi chúng ta hoặc dường như chúng ta phải rời bỏ họ để không trở thành gánh nặng cho họ. Thế là chúng ta bắt đầu cảm thấy cô đơn và bị đầu độc bởi cảm giác cay đắng của nỗi bất công, vì Thiên đàng dường như cũng đang đóng lại. Thật vậy, chúng ta khó có thể bình an với Chúa khi tương quan với người khác và với chính mình xấu đi. Đó là lý do tại sao điều rất quan trọng, nhất là về bệnh tật, là toàn Giáo hội phải tự đối chiếu mình với tấm gương của người Samari tốt lành trong Phúc âm, để trở thành một “bệnh viện dã chiến” tốt: sứ mệnh của Giáo hội thực sự được thể hiện nơi việc chăm sóc người khác, nhất là trong hoàn cảnh lịch sử chúng ta đang sống. Tất cả chúng ta đều mong manh và yếu đuối; tất cả chúng ta đều cần đến mối quan tâm đầy tình thương xót biết dừng lại, đến gần, chữa lành và an ủi. Vì thế, tình cảnh của các bệnh nhân là lời mời gọi chấm dứt thói thờ ơ và làm cho những người đang bước đi như thể họ không có anh chị em phải đi chậm lại.

Quả vậy, Ngày Thế giới Bệnh nhân không chỉ mời gọi cầu nguyện và gần gũi với những người đau khổ; mà còn nhằm nâng cao nhận thức của dân Chúa, của các tổ chức y tế và xã hội dân sự về một phương thức mới để cùng nhau thăng tiến. Lời ngôn sứ Êzêkiel được trích dẫn ở trên là lời phán xét rất nghiêm khắc về những đặc quyền của giới cầm quyền kinh tế, văn hóa và chính trị so với người dân: “Sữa các ngươi uống, len các ngươi mặc, chiên béo tốt thì các ngươi giết, còn đàn chiên lại không lo chăn dắt. Chiên đau yếu, các ngươi không làm cho mạnh; chiên bệnh tật, các ngươi không chữa cho lành; chiên bị thương, các ngươi không băng bó; chiên đi lạc, các ngươi không đưa về; chiên bị mất, các ngươi không chịu đi tìm. Các ngươi thống trị chúng một cách tàn bạo và hà khắc” (34, 3-4). Lời Chúa luôn soi sáng và hợp thời. Không chỉ để tố cáo, mà còn để đề nghị. Thật vậy, đoạn kết của dụ ngôn người Samari tốt lành gợi ý cho chúng ta rằng việc thực thi tình huynh đệ, vốn khởi đầu bằng gặp gỡ trực tiếp, có thể được mở rộng sang việc chăm sóc có tổ chức. Quán trọ, chủ quán trọ, tiền bạc, lời hứa thông tin cho nhau (x. Lc 10, 34-35): tất cả những điều này cho chúng ta nghĩ đến thừa tác vụ của các linh mục, công việc của các nhân viên y tế và xã hội, sự dấn thân của các gia đình và những người tình nguyện mà nhờ họ, hằng ngày, ở mọi nơi trên thế giới, điều thiện chống lại điều ác.

Những năm đại dịch đã làm chúng ta gia tăng lòng biết ơn đối với những người hằng ngày công tác trong lãnh vực công việc chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu. Nhưng để thoát khỏi một bi kịch tập thể to lớn như thế bằng cách tôn vinh những anh hùng thì chưa đủ. Covid-19 đã thử thách mạng lưới chuyên môn và liên đới rộng khắp này, đồng thời cho thấy các giới hạn về cấu trúc của các hệ thống phúc lợi hiện có. Vì thế, lòng biết ơn phải đi kèm với việc tích cực tìm kiếm các chiến lược và nguồn lực, ở mỗi quốc gia, để bảo đảm mọi người đều được hưởng dịch vụ chăm sóc và quyền cơ bản về sức khỏe.

“Hãy chăm sóc người này” (Lc 10,35): đó là lời người Samari dặn dò chủ quán trọ. Chúa Giêsu cũng lặp lại lời ấy với mỗi người chúng ta và cuối cùng Ngài khuyên chúng ta: “Cả con cũng hãy đi và làm như vậy”. Như tôi đã nói trong Fratelli tutti: “Dụ ngôn chỉ cho chúng ta thấy cách thức xây dựng lại cộng đồng, khởi đi từ những con người biết đồng cảm với các yếu nhược của người khác, không chấp nhận một xã hội loại trừ, nhưng vì thiện ích chung, sẵn sàng đến bên, nâng dậy và phục hồi người quỵ ngã.” (số 67). Thật vậy, “chúng ta được dựng nên để sống sung mãn, là điều chỉ đạt được trong tình yêu. Chúng ta không được dửng dưng trước nỗi đau.” (số 68).

Cũng trong ngày 11 tháng 2 năm 2023, chúng ta hãy hướng nhìn về Thánh địa Lộ Đức như một lời ngôn sứ, một bài học được ủy thác cho Giáo hội giữa lòng thời đại. Không phải chỉ những gì có giá trị mới hữu dụng và không phải chỉ những người làm ra sản phẩm mới đáng kể. Những người đau yếu ở trung tâm của dân Chúa, dân cùng tiến bước với họ như một lời ngôn sứ về một nhân loại mà ở đó mọi người đều quý giá và không ai bị loại trừ.

Tôi phó thác các anh chị em đau yếu, từng người một, cho sự chuyển cầu của Mẹ Maria, Đấng cứu kẻ liệt kẻ khốn; tôi phó thác cả những anh chị em đang chăm sóc họ nơi gia đình, đang làm công việc chăm sóc bệnh nhân, những nhà nghiên cứu và những người tình nguyện; và những anh chị em đang dấn thân dệt nên những mối tương quan huynh đệ giữa các cá nhân, trong Giáo hội và xã hội. Tôi thân ái ban Phép Lành Tòa Thánh cho tất cả anh chị em.

Rôma, Đền thờ Thánh Gioan Latêranô,

ngày 10 tháng 1 năm 2023

Phanxicô

(Minh Đức chuyển ngữ )

Trích Bản tin Hiệp Thông / HĐGMVN, Số 134 (Tháng 3 & 4 năm 2023)