Dẫn nhập

Năm 2025 là Năm thánh thường lệ của Giáo hội Công giáo với chủ đề “Hy vọng không làm thất vọng” (x. Rm 5,5). Chúng ta cũng đang bước vào mùa Vọng. Cả hai biến cố thiêng liêng này khơi lên ngọn lửa hy vọng dành cho mỗi người. Khi Năm thánh 2025 đang dần khép lại, mùa Vọng 2025 mở ra như một lời mời gọi người trẻ Công giáo tiếp tục bước đi trong niềm hy vọng và chuẩn bị tâm hồn đón mầu nhiệm Giáng sinh. Bài viết này sẽ cùng các bạn trẻ nhìn lại ý nghĩa của Năm thánh, kết nối hành trình suốt năm với tinh thần mùa Vọng, và đề xuất những thực hành cụ thể giúp sống mùa Vọng như cao điểm của hành trình hy vọng ấy.

1. Ý nghĩa năm thánh 2025

Suốt thời gian qua, chúng ta đã hiểu hơn về năm thánh. Từ thời Đức Bonifaciô VIII năm 1300, Giáo hội cử hành năm thánh như một sự kiện đặc biệt về mặt thiêng liêng. Mỗi năm thánh mang đến cho dân Chúa ân sủng to lớn như ơn tha thứ tội lỗi và ơn toàn xá. Đây là nét đẹp của lòng Chúa thương xót. Các tín hữu hành hương đến những nhà thờ chỉ định, bước qua Cửa thánh và lãnh nhận kho tàng thiêng liêng của Giáo hội. Hàng triệu tín hữu đã hành hương về Roma để bước qua bốn Cửa thánh. Mục đích của mỗi chuyến hành hương là nên chứng nhân sống động cho đức tin và lòng hoán cải. Đức Thánh cha Phanxicô gọi Năm thánh 2025 là Năm thánh của hy vọng.

Với chủ đề “Hy vọng không làm thất vọng”, Giáo hội muốn khích lệ mỗi chúng ta tiếp tục khơi dậy niềm hy vọng bền vững nơi Đức Kitô. Hy vọng Kitô giáo không phải lạc quan mù quáng, nhưng đặt nền tảng trên tình yêu Thiên Chúa và xác tín rằng “không có gì và không ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Thiên Chúa” (x. Rm 8,35-39). Niềm hy vọng này, như Đức Thánh cha Phanxicô nhắc lại lời Thánh Augustinô, đức tin và đức mến là hành trang không thể thiếu của người Kitô hữu trên mọi nẻo đường[1].

“Những người lữ hành của niềm hy vọng” thúc đẩy mỗi người chúng ta lên đường trong thời gian qua. Đức Thánh cha Phanxicô lý giải rằng thế giới sau đại dịch Covid-19 rất cần được hồi sinh bầu khí hy vọng và tin tưởng. Ngài mời gọi “chúng ta phải thổi bùng ngọn lửa hy vọng đã được truyền trao cho mình, đồng thời giúp mọi người lấy lại sức mạnh và sự chắc chắn mới để hướng về tương lai với một tinh thần cởi mở, một tâm hồn tín thác, và tầm nhìn rộng lớn.”[2] Hình ảnh đoàn người lữ hành nhắc nhở rằng tất cả chúng ta, đặc biệt là người trẻ, đang trên hành trình tiến về tương lai với niềm hy vọng Chúa ban. Dù đối diện với muôn vàn thách đố, người Kitô hữu không bước đi như kẻ tuyệt vọng, nhưng như người hành hương mang trong tim niềm hy vọng không lay chuyển nơi Thiên Chúa.

Điều thú vị là niềm hy vọng này vừa mang tính cá vị, vừa diễn tả tính phổ quát. Năm thánh mời gọi mỗi cá nhân gặp gỡ Thiên Chúa đầy lòng thương xót một cách sống động và cá vị. Khi bước qua Cửa thánh (tại Roma hoặc ngay tại giáo phận mình), chúng ta được mời gọi gặp gỡ Đức Giêsu, Đấng “là cánh cửa ơn cứu độ” và “niềm hy vọng của chúng ta”. Từ kinh nghiệm cá nhân đó, niềm hy vọng bừng cháy trong lòng mỗi người sẽ lan tỏa tới cộng đoàn và xã hội. Đức Giáo hoàng Phanxicô đặc biệt nhấn mạnh khía cạnh hiệp hành và liên đới của Năm thánh rằng hy vọng Kitô giáo phải thôi thúc chúng ta xây dựng tinh thần huynh đệ và quan tâm đến những vết thương của thế giới. Ngài nói Năm thánh chỉ thực sự ý nghĩa nếu chúng ta để ý đến “tiếng nói của người nghèo”, và đảm bảo “không ai bị tước đoạt quyền xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.”[3] Vì thế Năm thánh không chỉ là thời gian nhận ơn thiêng liêng cho bản thân mà còn để Giáo hội thực thi sứ mạng đem hy vọng cho nơi chúng ta đang sống, qua các hành động bác ái cụ thể và dấn thân vì công bằng, hòa bình.

2. Hành trình hy vọng

Người trẻ thường được đặt ở trung tâm của những chuyến hành hương. Trong sứ điệp ngày Giới trẻ Thế giới 2023, Đức Giáo hoàng Phanxicô nhắn nhủ các bạn trẻ: “Là người trẻ, các con thực sự là niềm hy vọng hân hoan của một Giáo hội và của một nhân loại luôn chuyển động. Cha muốn nắm tay các con và cùng các con bước đi trên lộ trình hy vọng. Cha muốn nói với các con về vui mừng và hy vọng, ưu sầu và lo âu của chúng ta, cũng như của tất cả anh chị em trong gia đình nhân loại (x. Hiến chế Gaudium et Spes, 1). Trong hai năm chuẩn bị cho Năm thánh này, trước hết chúng ta sẽ suy niệm lời của Thánh Phaolô, “Hãy vui mừng vì có niềm hy vọng” (Rm 12, 12), và sau đó chúng ta sẽ đào sâu lời của Ngôn sứ Isaia, “những người cậy trông Ðức Chúa thì chạy hoài mà không mỏi mệt” (Is 40, 31).[4] Nơi người trẻ bừng cháy sức sống, ước mơ và khát vọng xây dựng một tương lai tươi sáng hơn. Quả thế, chúng ta thấy rất nhiều bạn trẻ sẵn sàng “xắn tay áo” dấn thân giúp đỡ đồng bào trong những hoàn cảnh khó khăn, thiên tai, dịch bệnh. Đây chẳng phải là dấu chỉ tràn đầy hy vọng sao?

Tuy nhiên, người trẻ Việt Nam cũng đối diện nhiều thách thức như bất ổn về tương lai, khó khăn trong học hành và công việc, cám dỗ của những “ảo tưởng” như ma túy, lối sống hưởng thụ nhất thời. Những gánh nặng này khiến không ít bạn trẻ cảm thấy hoang mang, mất phương hướng và đánh mất niềm hy vọng. Đức Thánh cha Phanxicô, người đã khai mạc Năm thánh, viết những lời này dành cho người trẻ: “Nhưng thật đáng buồn khi thấy những người trẻ không có niềm hy vọng. Khi tương lai bấp bênh và ước mơ không thành, khi việc học không có lối ra, khi tình trạng thiếu việc làm hoặc thiếu việc làm ổn định khiến những mộng ước có nguy cơ tan vỡ, họ bắt buộc phải sống hiện tại trong u sầu và buồn chán. Ảo tưởng của ma túy, nguy cơ phạm pháp và việc tìm kiếm những gì chóng qua khiến người trẻ dễ nhầm lẫn hơn những người khác, và không thấy được vẻ đẹp và ý nghĩa của cuộc sống, từ đó họ trượt vào vực thẳm tăm tối và bị thôi thúc thực hiện những hành động hủy hoại bản thân. Vì thế Năm thánh phải là một dịp để Giáo hội truyền cảm hứng cho họ. Với niềm say mê mới mẻ này, chúng ta hãy cùng chăm sóc các bạn trẻ, các sinh viên, các đôi bạn trẻ sắp kết hôn, các thế hệ trẻ! Chúng ta hãy gần gũi với người trẻ, là niềm vui và hy vọng của Giáo hội và thế giới!”[5]

Đức Thánh cha Lêô XIV, người sẽ khép lại Năm thánh, vừa rồi cũng nhắn với người trẻ rằng: “Cha nhìn thấy nơi các con một niềm hy vọng lớn lao và nhiều hứa hẹn, và cha tin tưởng rằng Chúa đang hoạt động trong cuộc đời các con. Xin Người tiếp tục chúc lành, tiếp tục hướng dẫn và thêm sức cho các con khi các con tìm cách phục vụ Người trong Giáo hội và nơi mỗi con người mà Người đặt trên hành trình của các con.”[6]

Như vậy Năm thánh là dịp truyền cảm hứng cho giới trẻ trở thành người môn đệ của Chúa Giêsu với nhiều hy vọng. Thật may khi người trẻ được Giáo hội luôn gần gũi, nâng đỡ và đồng hành bằng một tình yêu đầy nhiệt thành. Giáo hội không chỉ ban ơn toàn xá, nhưng còn phải thắp sáng hy vọng nơi tâm hồn người trẻ, giúp họ nhận ra vẻ đẹp và ý nghĩa đời sống mà Thiên Chúa ban tặng. Vì điều này, suốt Năm thánh 2025, biết bao bạn trẻ đã sống tinh thần “lữ hành hy vọng” ngay trong đời sống hàng ngày. Chúng ta biết đặt niềm tin tưởng nơi Chúa dù tương lai bấp bênh; dám ước mơ những điều cao đẹp và phấn đấu thực hiện; kiên trì trong thử thách vì biết “gian nan sinh ra kiên trì, kiên trì sinh ra nghị lực, nghị lực sinh ra hy vọng” (Rm 5,3-4). Đây đó, nhiều bạn trẻ đã lãnh nhận các bí tích (Hòa giải, Thánh Thể). Đó chưa kể là những hoạt động bác ái, phục vụ cộng đồng như một cách đáp lại lời mời gọi của Năm thánh. Mỗi nghĩa cử bác ái này sẽ là một viên đá xây dựng “nền văn minh tình thương”, làm chứng rằng hy vọng Kitô giáo luôn đi đôi với hành động yêu thương cụ thể.

3. Mùa Vọng 2025

Sau hành trình một năm “lữ hành của hy vọng” trong Năm thánh, Giáo hội dẫn chúng ta bước vào mùa Vọng 2025. Mùa Vọng là khoảng thời gian 4 tuần trước lễ Giáng Sinh, được xem là mùa trông đợi Chúa đến. Nhưng trông đợi trong đức tin không bao giờ là thụ động, không ngồi chờ sung rụng. Đó là sự chờ đợi trong hy vọng và chuẩn bị tích cực. Với người trẻ, mùa Vọng năm nay mang một ý nghĩa đặc biệt vốn là đỉnh cao và kết tinh của niềm hy vọng đã hun đúc suốt Năm thánh.

Đầu tiên là hy vọng trong mùa Vọng. Phụng vụ mùa Vọng tràn ngập những lời sấm đầy hy vọng của Kinh thánh. Các bài đọc từ ngôn sứ Isaia, Giêrêmia... loan báo sự xuất hiện của Đấng Mêsia sẽ đổi mới muôn dân, biến sa mạc thành vườn hoa, đem lại công lý và hòa bình. Những hình ảnh đó nuôi dưỡng nơi chúng ta niềm hy vọng cánh chung, hy vọng rằng Thiên Chúa sẽ thực hiện lời hứa cứu độ. Sau một năm được mời gọi sống hy vọng, người trẻ có cơ hội hiểu sâu hơn rằng mùa Vọng chính là mùa của hy vọng, hy vọng Chúa đã đến cách đây hơn 2000 năm, hy vọng Chúa đang đến mỗi ngày trong cuộc sống, và hy vọng Chúa sẽ đến trong vinh quang ngày sau hết. Như Đức Thánh cha Phanxicô từng nói với người trẻ: “Các con đừng ngại chia sẻ niềm hy vọng và niềm vui của Ðức Kitô phục sinh với người khác! Hãy nuôi dưỡng tia lửa đã được nhen nhóm trong các con, nhưng đồng thời hãy chia sẻ nó.”[7]

Kế đến, chủ đề “Hy vọng không làm thất vọng” soi sáng mùa Vọng 2025 một cách độc đáo. Chúng ta chờ đợi Đấng Emmanuen, Thiên Chúa ở cùng chúng ta, Đấng là hiện thân của hy vọng muôn đời. Ngôi Lời Nhập Thể làm người trong đêm Giáng sinh chính là bảo chứng rằng niềm hy vọng của chúng ta là chắc chắn. Thiên Chúa đã đến chia sẻ phận người, ở giữa nhân loại để cứu chuộc, đó là lý do tại sao chúng ta “đặt hy vọng nơi Thiên Chúa và không hề thất vọng.”

Có thể nói, suốt hành trình Năm thánh 2025, Giáo hội đã dẫn dắt chúng ta đi trong ánh sáng hy vọng. Mùa Vọng chính là đoạn đường cuối cùng đầy hân hoan vì biết rằng đích đến đang ở trước mắt. Nếu Năm thánh giúp chúng ta cảm nghiệm lòng thương xót và sự gần gũi của Chúa (qua các bí tích, ơn toàn xá…), thì mầu nhiệm Giáng sinh xác tín với chúng ta rằng chính Chúa đã đến ở cùng nhân loại trong thân phận một Hài Nhi nghèo khó. Hy vọng này sẽ được thấy rõ nhất trong Đêm Thánh vô cùng, khi “Dân đang lần bước giữa tối tăm đã thấy một ánh sáng huy hoàng” (Is 9,1). Ánh sáng đó chính là Đức Kitô, niềm hy vọng của muôn dân. Nhờ Người, hy vọng của chúng ta không còn mơ hồ viển vông, nhưng đã “trở nên xác phàm” (x. Ga 1,14), ở ngay giữa cuộc sống chúng ta.

Tới đây, nếu độc giả coi hai khoảng thời gian này có tính cộng hưởng với nhau thì cũng không sai. Lý do là từ những khát vọng, hoài bão được thanh luyện trong Năm thánh đến niềm hân hoan đợi chờ Chúa giáng trần luôn đẩy chúng ta bước tiếp. Nếu trong Năm thánh người trẻ học biết hy vọng qua việc gặp gỡ Chúa trong cầu nguyện, Lời Chúa và tha nhân, thì mùa Vọng là dịp để kiểm chứng và củng cố hy vọng ấy.

4. Gợi ý sống mùa Vọng

Cho phép tôi gợi ý vài điểm giúp người đọc có thể sống tiếp những tuần mùa Vọng trong Năm thánh Hy vọng:

Cầu nguyện sốt sắng và lãnh nhận các bí tích. Mùa Vọng trở thành thời gian cầu nguyện đặc biệt trong năm. Bí tích Giao hòa cũng đang chờ chúng ta đón nhận. Đừng quên rước lễ thường xuyên trong mùa Vọng; Thánh Thể chính là nguồn mạch nuôi dưỡng đức cậy và tình yêu nơi ta.

Thực hành bác ái và liên đới xã hội. Mùa Vọng là thời điểm tuyệt vời để người trẻ dấn thân làm việc bác ái như thăm bệnh nhân, người già neo đơn, v.v.

Sống tiết độ, hy sinh và hướng về đời sống thánh thiện. Người trẻ có thể tập sống đơn sơ, tiết độ hơn giữa một xã hội tiêu thụ, để tâm hồn thanh thoát hướng về Chúa. Chẳng hạn: bớt một vài giờ lên mạng Internet để tham dự một giờ cầu nguyện Taizé; bớt chi tiêu mua sắm để chia sẻ với người nghèo; hạn chế mạng xã hội để dành thời gian đọc Kinh thánh hoặc sách thiêng liêng.

Quan tâm đến môi trường sống. Nhiều bạn trẻ ngày nay đã ý thức rằng bảo vệ môi trường chính là bảo vệ tương lai của mình. Vì thế, hãy biến mùa Vọng năm nay thành dịp để thực hiện một việc cụ thể vì môi trường: trồng thêm cây xanh, dọn dẹp vệ sinh khu xóm, giảm rác thải nhựa, tiết kiệm điện nước.

Tham gia sinh hoạt giới trẻ và phụng vụ mùa Vọng. Đừng sống mùa Vọng một mình! Hãy đến với cộng đoàn để cùng nhau chuẩn bị đón Chúa. Tham gia các buổi tĩnh tâm, canh thức Giáng Sinh, diễn nguyện, chia sẻ Lời Chúa… sẽ giúp ta cảm nhận sâu xa hơn niềm vui và hy vọng của mùa Vọng.

Tạm kết

Mùa Vọng 2025 thực sự là cao điểm của hành trình Năm thánh Hy vọng. Tôi gọi đây là thời khắc “kết tinh” mọi tâm tình hy vọng mà chúng ta đã gieo trồng suốt một năm hồng ân. Đức Thánh cha Phanxicô gọi người trẻ là “những người thắp lên niềm hy vọng mới cho Giáo hội và thế giới.”[8] Đức Giáo hoàng Lêô XIV cũng ghi nhận “người trẻ đang sẵn sàng quảng đại, sẵn sàng giúp đỡ những người mình yêu mến, và sẵn sàng làm việc cho những điều lớn lao hơn chính bản thân mình.”[9] Ước mong với căn tính và ước mơ này, người trẻ và mỗi người chúng ta sống trọn vẹn tinh thần Năm thánh trong mùa Vọng này. Như vậy, “Hy vọng không làm chúng ta thất vọng”, vì Đấng mà chúng ta cậy trông chắc chắn sẽ đến, sẽ ở cùng, và biến đổi cuộc đời chúng ta trong tình yêu cứu độ.

Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc SJ