Tháng 12/2009
Tuần 2: Hân hoan và cảm tạ
khi nhìn lại lịch sử Giáo Hội Việt
NHÌN
LẠI CHẶNG ĐƯỜNG
LỊCH SỬ GIÁO HỘI
HÌNH THÀNH TẠI VIỆT
A. PHẦN TRÌNH BÀY
“Cây có cội, nước có nguồn”. Sức sống của Hội Thánh hôm nay là thành quả của hơn 400 năm hạt giống Tin Mừng được gieo trồng. Cũng là thành quả của hơn 400 năm cây đức tin được vun xới và phát triển, hơn bốn trăm năm Hội Thánh chia sẻ muôn nỗi thăng trầm của quê hương, và cũng là hơn 400 năm chan hòa hồng ân Thiên Chúa. Trong Thư Chung 1980, HÐGMVN viết: “Nhìn về quá khứ, chúng tôi cảm mến sâu sắc bàn tay nhân lành của Thiên Chúa, đã êm ái và mạnh mẽ hướng dẫn Hội Thánh Người trên đất nước Việt Nam của chúng ta. Chúng tôi biết ơn công lao của vô vàn tín hữu đã làm sáng tỏ đức tin và lòng yêu nước của mình... “ (số 17).
1. Hạt giống Tin Mừng được gieo vãi (Thế kỷ XVI)
Những tiến bộ của ngành hàng hải giúp Christophe Colomb đến được Mỹ Châu năm 1492, cũng đã nối dài những bước chân truyền giáo của các thừa sai vượt đại dương, đến quê hương Việt Nam. Năm 1533, theo Khâm Ðịnh Việt Sử (33,6b), chỉ dụ cấm đạo của vua Lê Trang Tôn đã nói đến một thừa sai tây phương tên I-Nê-Khu, men theo đường biển vào truyền đạo tại làng Ninh Cường, và làng Trà Lũ. Tiếp theo là dấu chân rao giảng của các linh mục dòng Ða Minh: Năm 1550, cha Gaspar De Santa Cruz đến giảng đạo tại Hà Tiên; Năm 1588, hai cha Luis de Fonseca và Grégoire de la Motte bị vua Chiêm Thành hãm hại tại Quảng Nam. Trước đó, năm 1583, do lời mời của nhà Mạc, các linh mục dòng Phaxicô đã đến Bắc Hà. Cha Bartôlômêô Ruiz đã giảng đạo bằng tranh ảnh tôn giáo. Sự kiện nổi bật cuối thế kỷ XVI (1591) là việc trở lại của công chúa Mai Hoa (Maria Flora) tại Thanh Hóa, do linh mục Ordonez. Hiện nay tại An Trường (Thanh Hóa) vẫn còn một nền nhà thờ và một giếng Da-tô do công chúa cho đào.
Người tín hữu đầu tiên. Dựa vào gia phả nhà họ Ðỗ, cụ Ðỗ
Hưng Viễn, người làng Bồng Trung tỉnh Thanh Hóa, được coi là tín hữu Việt Nam
tiên khởi. Cụ đi sứ và được rửa tội tại
2. Và những người đầu tiên
Việc các cha dòng Tên, dưới sự điều hành của cha Buzomi đến Cửa
Hàn, Quảng Nam, năm 1615, đã khai mở một giai đoạn mới trong lịch sử truyền
giáo. Thừa hưởng kinh nghiệm “hội nhập văn hóa” của cha Matteo Ricci tại Trung
Hoa và Valignanô tại Nhật Bản, các vị quan tâm đặc biệt đến việc học ngôn ngữ,
phong tục dân Việt, và giảng đạo bằng tiếng Việt. Thế là chỉ trong vài chục
năm, Tin Mừng đã đi vào văn hóa Việt
Các tín hữu Việt
Nếu người ta quan tâm nhiều hơn đến việc hình thành chữ quốc ngữ trong giai đoạn này, được ổn định năm 1651, khi cha Ðắc Lộ cho xuất bản tại Rôma tự điển Việt-Bồ-La, sách văn phạm An Nam và cuốn song ngữ “Phép giảng tám ngày”; thì cũng đừng quên những tác phẩm tôn giáo bằng chữ Nôm; thừa sai Majorica với 48 tác phẩm về suy niệm và hạnh các Thánh; một giáo hữu Quảng Ngãi là Gioan Thanh Minh với 15 thi phẩm về tiểu sử các Thánh; và nhất là linh mục Lu-y-Ðoan với tập thơ lục bát “Sấm truyền ca” (1670) viết lại truyện Cựu Ước, với nhiều điển tích và thành ngữ Á Ðông.
Cộng tác với thừa sai, còn có một đội ngũ đông đảo các tín hữu
Việt
Những chứng nhân đức tin đầu tiên:
– Tại Ðàng Ngoài: Năm 1630, anh Phanxicô, dù bị chủ là một hoàng thân cấm đoán, vẫn tiếp tục chôn xác người chết, nên bị giam, tra tấn và bị giết.
– Tại Ðàng Trong: Năm 1644, Thầy Anrê Phú Yên bị bắt tại nhà cha Ðắc Lộ. Dù bị quan quân đe dọa, thầy không bỏ đạo, nên bị chém đầu, trên môi còn mấp máy Danh Ðức Giêsu.
Nói về tín hữu Việt
(Trích “Lược Sử Hội Thánh Công Giáo Tại Việt
B. PHẦN HỎI-ĐÁP
1- H. Tin Mừng đến Việt
T. Năm 1533, theo Khâm Định Việt Sử, chỉ dụ cấm đạo của vua Lê
Trang Tôn đã nói đến một thừa sai Tây phương tên là I-nê-khu đã theo đường biển
vào truyền đạo tại hai làng Ninh Cường và Trà Lũ thuộc tỉnh
2- H. Để rao giảng Tin Mừng, các vị thừa sai đầu tiên đã làm gì?
T. Các vị thừa sai đã hòa mình vào xã hội và hòa nhập vào văn hóa
gia đình Việt
3- H. Các tín hữu đầu tiên đã cộng tác thế nào với các vị thừa sai trong công cuộc rao giảng Tin Mừng ?
T. Các tín hữu đầu tiên đã giúp các vị thừa sai học ngôn ngữ và làm
quen với phong tục Việt
4- H. Ai là những chứng nhân đức tin đầu tiên tại Việt
T. Tại Đàng Ngoài (miền Bắc) có anh Phanxicô, làm việc bác ái mà
bị tra tấn và bị giết năm 1630. Tại Đàng Trong (miền
5- H. Các tín hữu đầu tiên được đồng bào lương yêu thương gọi là gì?
T. Các tín hữu đầu tiên yêu thương nhau đến nỗi đồng bào lương gọi các ngài là những người theo đạo Yêu nhau.
C. PHẦN GỢI Ý TRAO ĐỔI
1. Khi nhìn lại
chặng đường lịch sử này, bạn tâm đắc điều gì? Tại sao?
2. Trước những nỗ
lực rao giảng Tin Mừng của các vị thừa sai đầu tiên, bạn cảm thấy thế nào?
3. Bạn có thấy cộng
đoàn tín hữu đầu tiên thật tuyệt vời không? Theo bạn, tuyệt vời ở điểm nào?