Sứ điệp của Bộ trưởng Bộ Phục vụ Phát triển Con người Toàn diện
nhân ngày Thế giới Ngư nghiệp 2025

“Chúng tôi đã không bắt được gì cả. Nhưng vâng lời Thầy, tôi sẽ thả lưới.” (Lc 5,5)

Anh chị em thân mến,

Trong Năm thánh 2025 này, sứ điệp trọng tâm của niềm hy vọng đồng hành với chúng ta. Trong Sắc chỉ công bố Năm Thánh, Đức Giáo hoàng Phanxicô mở đầu bằng việc nhắc đến Thánh Phaolô: “Đức trông cậy không làm thất vọng” (Rm 5,5). Không nghi ngờ gì, vị Tông đồ Dân ngoại đã nhiều lần vượt biển, thậm chí bị đắm tàu, nhưng luôn được củng cố nhờ niềm hy vọng vào Chúa Kitô. Và làm sao chúng ta không nhớ đến những nẻo đường xa xưa mà các khách hành hương Kitô giáo đã đi qua, không chỉ bằng đường bộ mà còn bằng đường biển?

Chúa Kitô nói với các môn đệ: “Hãy chèo ra chỗ nước sâu mà thả lưới bắt cá.” Đây là một lời mời gọi bước vào niềm hy vọng, đặt trọn niềm tin! Và Thánh Phêrô đáp lại: “Thưa Thầy, chúng tôi đã vất vả suốt đêm mà không bắt được gì cả. Nhưng vâng lời Thầy, tôi sẽ thả lưới” (Lc 5,5). Đó là điều người ngư phủ làm mỗi ngày: họ thả lưới với niềm hy vọng.

Từ năm 1998, ngày Thế giới Ngư nghiệp được cử hành vào ngày 21 tháng 11 hàng năm. Mục tiêu của ngày này là thu hút sự chú ý đến đời sống trong ngành ngư nghiệp. Ngày này cũng cổ vũ nghề đánh bắt bền vững, ghi nhận và tôn vinh các cộng đồng ngư dân trên toàn thế giới, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động này đối với đời sống con người và sức khỏe của các hệ sinh thái. Ngoài Năm thánh, năm nay cũng đánh dấu kỷ niệm 10 năm Thông điệp Laudato si’ (LS) của Đức Giáo hoàng Phanxicô, vốn dành sự quan tâm đặc biệt đến việc chăm sóc biển và đại dương, xem chúng là một phần của “ngôi nhà chung” và của sự quân bình sinh thái toàn cầu. “Nhiều người nghèo đang sống ở những vùng đặc biệt chịu ảnh hưởng bởi những hiện tượng liên quan đến việc nóng lên, và các phương tiện tồn tại của họ đa phần là dựa trên nguồn dự trữ thiên nhiên và những tiện ích của hệ sinh thái chẳng hạn như (…) đánh bắt thuỷ hải sản” (LS 25). Đức Phanxicô cũng nhắc đến các phương pháp đánh bắt mang tính hủy diệt cùng những hậu quả nghiêm trọng của chúng, đồng thời liên kết khủng hoảng đại dương với các điều kiện lao động bất công trong ngành ngư nghiệp, nạn buôn người và tác động lên các cộng đồng nghèo ven biển (x. LS 33, 41, 142). Biển cả không chỉ là một thực tại vật lý, mà còn là không gian thiêng liêng của sự liên đới giữa con người với toàn thể thụ tạo. Theo cách đặc biệt, ngư dân có thể trở thành những người canh giữ thụ tạo. Đáng tiếc là nhiều người trong số họ đang phải đối mặt với những “cơn bão” vượt xa biển cả: thu nhập thấp, việc làm bấp bênh, điều kiện lao động tồi tệ, xa gia đình. Chúng ta đừng quên rằng đằng sau mỗi mẻ cá là một đời sống, một gia đình, một lời mời gọi phát triển toàn diện!

Hoạt động đánh bắt công nghiệp hóa cao độ cũng là mối đe dọa lớn cho những đội tàu đánh bắt thủ công, vì làm giảm sản lượng cá còn lại. Thêm vào đó, các tàu lớn thường thải ra các chất gây ô nhiễm làm tổn hại các hệ sinh thái ven biển. Trên những tàu đánh bắt công nghiệp khổng lồ, các thủy thủ đoàn phải ở trên biển nhiều tháng liền, sống trong không gian chật hẹp và thiếu tiện nghi, xa gia đình, với thời gian làm việc vượt quá các giới hạn luật định. Nhiều người trong số họ là lao động di cư, đôi khi làm việc trong điều kiện mang tính phân biệt đối xử. Vì thế, ngành ngư nghiệp nói chung có một mặt tối đáng sợ: Theo Tổ chức Lao động Quốc tế, ngư nghiệp và các nghề liên quan là một trong những ngành nghề nguy hiểm nhất (x. An toàn và sức khỏe trong ngành đánh bắt cá: Báo cáo để thảo luận tại Hội nghị ba bên về an toàn và sức khỏe trong ngành đánh bắt cá, Geneva, 1999). Ngược lại, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II nhắc chúng ta rằng: “Lao động con người là chìa khóa, có lẽ là chìa khóa cốt yếu, cho toàn bộ vấn đề xã hội, nếu chúng ta cố gắng nhìn vấn đề ấy từ quan điểm thiện ích của con người” (Thông điệp Laborem Exercens, 3).

Tông huấn Dilexi te (DT) gần đây của Đức Giáo hoàng Lêô XIV có những đoạn soi sáng về các cơ cấu tội lỗi gây ra nghèo đói cùng cực và bất bình đẳng. Những cơ cấu bất công này là “tội xã hội” (DT 90-93). Điều này cũng áp dụng cho thế giới ngư nghiệp, xét rằng trong chuỗi giá trị của ngành này, việc đảm nhận trách nhiệm còn thiếu sót do bản chất và sự bao la của đại dương, khiến việc kiểm soát các hoạt động của con người trở nên vô cùng khó khăn (x. Orientations Aqua Fons vitae, Vatican, 2020, số 87 và 89). Tuy nhiên, “chúng ta cần dấn thân hơn nữa để giải quyết các nguyên nhân cơ cấu của nghèo đói” (DT 94), cả trong ngành ngư nghiệp. Sự dấn thân này bao gồm việc trân trọng và thăng tiến phẩm giá con người. Rõ ràng việc chăm sóc biển cả và ngư nghiệp gắn liền mật thiết với việc chăm lo cho con người. Bên cạnh những kiểm soát cần thiết để áp dụng luật lệ và các biện pháp liên quan đến điều kiện làm việc của ngư dân, trong ngày Thế giới Ngư nghiệp này, điều quan trọng là nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ phẩm giá của ngư dân (kể cả những người làm nuôi trồng thủy sản) và gia đình họ, tìm kiếm sự phát triển toàn diện cho họ. Cần phải lắng nghe tiếng nói của ngư dân, kẻo những chính sách và luật lệ ảnh hưởng đến họ lại chỉ do những người “sống và suy nghĩ từ một vị trí thoải mái của mức phát triển cao và chất lượng sống vượt xa tầm với của đại đa số dân số thế giới” (LS 49). Thánh Gioan Phaolô II luôn nhắc chúng ta về trách nhiệm tương liên của những người làm nghề ngư nghiệp, dù quy mô nhỏ hay lớn, cũng như về các hình thức liên đới trong các hiệp hội tự do. Chúng ta nên khuyến khích sự tham gia tích cực của tất cả những ai làm việc trong ngành ngư nghiệp vào các quyết định liên quan đến đời sống và công việc của họ (Bài diễn văn của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II gửi các tham dự viên Hội nghị Thế giới của FAO về Quản lý và Phát triển Ngư nghiệp, 1984).

Giáo hội, qua Công tác Tông đồ Biển cả, mong muốn hiện diện tại những nơi ngư dân và thủy thủ đau khổ nhất. Tại các giáo xứ ven biển và nơi các hải cảng, các tuyên úy và thiện nguyện viên đồng hành với những người phải xa gia đình lâu ngày, chịu đựng điều kiện lao động nguy hiểm và những ngày tháng vất vả trên biển, đồng thời trở thành tiếng nói bảo vệ phẩm giá của họ. Xin chân thành tri ân sứ vụ này!

Chúng ta phó thác tất cả các thủy thủ, ngư dân và gia đình họ cho sự che chở từ mẫu của Đức Mẹ Sao Biển. Dù mệt mỏi, giữa bão tố, thiếu thốn điều kiện sống xứng đáng, xa gia đình và bạn bè, và dù chẳng bắt được gì, nhưng với đức tin của Thánh Phêrô, vẫn có thể nói: “Vâng lời Thầy, con sẽ thả lưới” (Lc 5,5). Xin Đức Maria hướng dẫn và bảo vệ những ai đang cày xới biển cả, và với lời chuyển cầu từ mẫu của Mẹ, nâng đỡ mọi người trong niềm hy vọng, trong công lý và trong nỗ lực chăm sóc biển cả.

Hồng y Michael Czerny, SJ

Tâm Bùi

Chuyển ngữ từ: humandevelopment.va

Hiệu đính: Ủy ban ban Phát triển Con người toàn diện / HĐGMVN