SỨ
ĐIỆP MÙA CHAY CỦA ĐỨC THÁNH CHA
NĂM 2017
“Lời Chúa là một
hồng ân. Tha nhân là một hồng ân”
Anh chị em thân mến,
Mùa Chay là một khởi
đầu mới, một con đường dẫn đến mục tiêu chắc chắn là Phục Sinh, chiến thắng của
Chúa Kitô đối với sự chết. Mùa này thúc giục chúng ta hoán cải. Người Kitô hữu
được mời gọi “hết lòng” trở về với Thiên Chúa (Joel 2,12), không chấp nhận lối
sống tầm thường nhưng lớn lên trong tình bạn với Chúa. Chúa Giêsu là người bạn
tín trung, không bao giờ bỏ rơi chúng ta. Ngay cả khi chúng ta phạm tội, Người
vẫn kiên nhẫn chờ đợi chúng ta trở về; và qua sự đợi chờ đầy nhẫn nại ấy, Người
tỏ lòng sẵn sàng tha thứ cho chúng ta (x. Bài giảng, 08-01-2016).
Mùa Chay là mùa thuận
lợi để đi sâu vào đời sống thiêng liêng nhờ những phương tiện thánh hoá Giáo hội
đã đem đến cho chúng ta: ăn chay, cầu nguyện và bố thí. Nền tảng của mọi sự là
lời Chúa, mà trong mùa này, chúng ta được mời gọi chuyên chăm lắng nghe và suy
ngẫm. Giờ đây tôi muốn nói đến dụ ngôn ông nhà giàu và anh Lazarô (x. Lc
16,19-31). Chúng ta hãy để câu chuyện đầy ý nghĩa này gợi hứng cho chúng ta, vì
nó cho chúng ta chiếc chìa khóa để hiểu chúng ta cần phải làm gì để có được hạnh
phúc thật và được sống đời đời. Dụ ngôn ấy khuyên chúng ta thành tâm hoán cải.
1. Tha nhân là một
hồng ân
Dụ ngôn bắt đầu bằng
việc giới thiệu hai nhân vật chính. Người nghèo được mô tả chi tiết hơn: người ấy
thật tồi tàn và không đủ sức để đứng lên. Nằm trước cửa nhà người giàu có, anh
ăn những vụn bánh từ bàn của người ấy rơi xuống. Thân thể anh đầy lở loét và mấy
con chó đến liếm những vết thương của anh (x. cc 20-21). Một bức tranh về nỗi
khốn cùng; vẽ nên một con người hèn hạ và đáng thương.
Cảnh tượng ấy lại
còn ấn tượng hơn nếu chúng ta để ý đến tên của người nghèo là Lazarô: một cái
tên đầy hứa hẹn, có nghĩa là Chúa cứu giúp. Như thế nhân vật này không vô danh.
Tính cách của anh được mô tả rõ ràng và anh xuất hiện như một cá nhân với câu
chuyện của riêng mình. Mặc dù thực tế ông nhà giàu không nhìn thấy anh, nhưng
chúng ta nhìn thấy và biết anh như một người quen thuộc. Anh trở thành một
khuôn mặt, và do đó, một hồng ân, một kho tàng vô giá, một con người mà Thiên
Chúa yêu thương và chăm sóc, mặc dù hoàn cảnh cụ thể của anh hệt như một kẻ bị
ruồng bỏ (x. Bài giảng, ngày 08 Tháng 1 2016).
Lazarô dạy chúng ta
rằng tha nhân là một hồng ân. Mối tương quan thích đáng với mọi người là nhìn
nhận giá trị của họ với lòng biết ơn. Ngay cả người nghèo nằm ở cửa nhà người
giàu chẳng phải là điều phiền toái, nhưng là lời kêu gọi hoán cải và thay đổi.
Dụ ngôn trước hết mời gọi chúng ta mở cửa lòng mình cho người khác vì mỗi người
là một hồng ân, dù đó là người láng giềng của chúng ta hay một người bần cùng
vô danh. Mùa Chay là mùa thuận lợi để mở cửa cho tất cả những ai túng thiếu và
nhận ra khuôn mặt của Chúa Kitô nơi họ. Mỗi người chúng ta đều gặp những người
như thế mỗi ngày. Mỗi cuộc đời mà chúng ta gặp là một hồng ân đáng được đón nhận,
tôn trọng và yêu thương. Lời Chúa giúp chúng ta mở mắt để đón nhận và yêu
thương sự sống, đặc biệt khi sự sống ấy yếu đuối và dễ bị tổn thương. Nhưng để
làm được điều này, chúng ta phải nghiêm túc nhìn nhận những gì Phúc Âm nói với
chúng ta về người giàu có.
2. Tội làm cho
chúng ta ra mù loà
Dụ ngôn cực tả những
điều trái ngược về người giàu có (x. c. 19). Không như anh nghèo Lazarô, ông
không có một cái tên; mà chỉ đơn giản được gọi là “một người giàu có”. Sự hào
nhoáng của ông ở nơi những y phục lộng lẫy đắt tiền. Vải điều thậm chí còn quý
hơn cả vàng và bạc, và do đó chỉ dành cho các vị thần (x. Gr 10,9) và vua chúa
(x. Tl 8,26), còn vải lanh mịn dành cho một một nhân vật gần như thần thánh. Rõ
ràng người ấy đã phô trương sự giàu có của mình, và ngày nào cũng thế: “ngày
ngày yến tiệc linh đình” (c. 19). Ở nơi ông, chúng ta có thể có một thoáng nhìn
bi đát về sự đồi bại của tội lỗi, diễn tiến qua ba giai đoạn kế tiếp: lòng ham
mê tiền bạc, sự hư ảo và thói tự đắc (x. Bài giảng, ngày 20-09-2013).
Thánh Tông đồ
Phaolô nói với chúng ta rằng “lòng ham mê tiền bạc là cội rễ sinh ra mọi điều
ác” (1 Tim 6,10). Đây là nguyên nhân chính của sự đồi bại và là nguồn gốc của
ghen tị, xung đột và nghi ngờ. Đồng tiền có thể đi đến thống trị chúng ta, đến
mức trở thành một thần tượng độc tài (x. Evangelii Gaudium, 55). Thay vì là một
công cụ giúp chúng ta làm điều thiện và bày tỏ tình liên đới với người khác, tiền
bạc lại có thể trói buộc chúng ta và cả thế giới vào một thứ luận lý ích kỷ chẳng
còn chỗ cho tình yêu và cản trở hoà bình.
Rồi dụ ngôn cho thấy
thói tham lam của người đàn ông giàu có làm cho ông ta thành hư ảo. Tính cách của
ông thể hiện qua vẻ bên ngoài, qua việc tỏ cho người khác thấy ông có thể làm
được những gì. Nhưng cái vỏ bên ngoài của ông chỉ che đậy một sự trống rỗng nội
tâm. Cuộc sống của ông là một tù nhân cho cái vẻ bên ngoài, cho những khía cạnh
hời hợt và phù du nhất của hiện hữu (x. nt. 62).
Bậc thấp nhất của sự
suy thoái đạo đức này là thói tự đắc. Người giàu có phục sức như một vị vua và
hành xử như một vị thần, mà quên rằng ông chỉ là người sẽ phải chết. Đối với những
kẻ bị thói ham mê của cải làm cho sa đọa, ngoài cái tôi của họ ra, chẳng có gì
tồn tại. Những người xung quanh họ ở ngoài tầm mắt của họ. Hậu quả của việc gắn
bó với tiền bạc là một thứ mù lòa. Người giàu có không nhìn thấy người nghèo,
người đói khát, người bị thương, người nằm ở cửa nhà mình.
Nhìn vào nhân vật
này, chúng ta có thể hiểu tại sao Phúc Âm quyết liệt lên án thói ham mê tiền bạc:
“Không ai có thể làm tôi hai chủ: hoặc ghét chủ này và yêu chủ kia, hoặc gắn bó
với chủ này và khinh chê chủ nọ. Các con không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa
làm tôi tiền bạc được” (Mt 6,24).
3. Lời Chúa là một
hồng ân
Đoạn Phúc Âm về người
giàu có và Lazarô giúp chúng ta chuẩn bị chu đáo cho Lễ Phục sinh. Phụng vụ Thứ
Tư Lễ Tro mời gọi chúng ta đến với một kinh nghiệm gần giống với kinh nghiệm của
người giàu có. Khi linh mục xức tro trên đầu chúng ta, ngài lặp lại những lời
này: “Hãy nhớ mình là tro bụi, và sẽ trở về bụi tro”. Quả vậy, cả người giàu và
người nghèo đều chết, và phần quan trọng hơn của dụ ngôn này diễn ra ở đời sau.
Hai nhân vật bỗng nhiên khám phá ra rằng “chúng ta đã chẳng mang gì vào trần
gian này, thì cũng chẳng mang gì ra được” (1 Tm 6,7).
Chúng ta cũng thấy
những gì xảy ra ở đời sau. Ở đó người giàu năn nỉ với Abraham mà ông gọi là
“cha” (Lc 16,24,27), như một dấu chỉ cho thấy ông thuộc về dân Chúa. Chi tiết
này làm cho cuộc đời của ông càng thêm mâu thuẫn, vì cho đến lúc này, chẳng có
gì cho thấy ông có mối tương quan với Thiên Chúa. Thực tế, trong cuộc đời của
ông không có chỗ nào dành cho Thiên Chúa. Vị thần duy nhất của ông là chính
ông.
Người giàu có chỉ
nhận ra Lazarô khi ông phải chịu những cực hình ở đời sau. Ông xin người nghèo
lấy một giọt nước làm cho ông bớt đau đớn. Điều ông xin Lazarô cũng giống như
điều ông có thể làm được nhưng đã chẳng bao giờ làm. Abraham nói với ông: “Cả đời
con, con đã nhận được bao điều tốt lành, còn Lazarô chỉ nhận toàn điều bất hạnh.
Bây giờ Lazarô được an ủi nơi đây, còn con thì phải chịu khốn khổ” (c. 25). Ở đời
sau, một loại công bằng được phục hồi và những bất hạnh trong đời được đền bù bằng
những điều tốt lành.
Dụ ngôn tiếp tục
đưa ra một thông điệp cho tất cả các Kitô hữu. Người giàu xin Abraham sai
Lazarô đến cảnh báo các anh em của ông còn đang sống. Nhưng Abraham trả lời:
“Chúng đã có Môsê và các tiên tri, chúng hãy lắng nghe các ngài” (c. 29). Và
đáp lại lời phản bác của người giàu có, Abraham nói thêm: “Nếu chúng không nghe
Môsê và các tiên tri, thì dù người chết sống lại chúng cũng chẳng tin” (c. 31).
Như thế đã lộ ra vấn
đề thực sự của người giàu có. Gốc rễ của mọi bất hạnh của ông là không chịu
nghe lời Chúa. Kết quả là ông không còn yêu mến Thiên Chúa và càng ngày càng
khinh miệt người thân cận của mình. Lời Chúa thì sống động và mạnh mẽ, có khả
năng biến đổi những cõi lòng và đưa chúng trở về với Chúa. Khi chúng ta đóng cửa
lòng mình trước hồng ân lời Chúa, thì rốt cuộc chúng ta cũng sẽ đóng cửa lòng
mình trước hồng ân là những anh chị em của chúng ta.
Anh chị em thân mến,
Mùa Chay là mùa thuận lợi để đổi mới cuộc gặp gỡ của chúng ta với Chúa Kitô, Đấng
đang sống trong lời của Người, trong các bí tích và nơi người thân cận của
chúng ta. Chúa là Đấng đã chiến thắng sự lừa dối của Tên Cám Dỗ trong bốn mươi
ngày ở sa mạc, sẽ chỉ cho chúng ta con đường chúng ta phải đi. Nguyện xin Chúa
Thánh Thần dẫn đưa chúng ta vào một cuộc hành trình thực sự của hoán cải, để
chúng ta có thể tái khám phá hồng ân lời Chúa, được thanh tẩy khỏi tội lỗi đã
làm cho chúng ta ra mù loà, và phục vụ Chúa Kitô hiện diện trong những anh chị
em của chúng ta đang túng thiếu. Tôi khuyến khích tất cả các tín hữu cũng hãy
thực hiện sự đổi mới thiêng liêng này bằng cách tham gia các Chiến dịch Mùa
Chay được nhiều tổ chức Giáo hội phát động tại nhiều nơi trên thế giới, để
thăng tiến nền văn hóa gặp gỡ trong gia đình nhân loại duy nhất của chúng ta.
Chúng ta hãy cầu nguyện cho nhau, để nhờ tham dự vào chiến thắng của Chúa Kitô,
chúng ta biết mở cửa lòng mình cho những ai yếu đuối và nghèo khổ. Như thế
chúng ta mới có thể sống và làm chứng cho niềm vui Phục Sinh cách trọn vẹn.
Vatican, ngày 18
tháng 10 năm 2016
PHANXICÔ
Chuyển ngữ: Minh Đức
