Parakletos, Chúa Thánh Thần
Thánh Gioan để lại cho Hội thánh 5 bản
văn vô cùng quý giá về Chúa Thánh Thần.
* Bản văn thứ nhất (Ga 14,16): Chúa Giêsu
nói với các môn đệ: “Ta sẽ xin (sẽ khẩn nài) với Cha, và Người sẽ
ban cho các ngươi một Đấng Bầu Chữa khác (Paraklêtos), để Ngài ở với các ngươi
luôn mãi.”
* Bản văn thứ hai (14,26): “Đấng
Bầu Chữa khác (Paraklêtos), Thánh Thần Cha sẽ sai đến nhân danh Ta, chính Ngài
sẽ dạy các ngươi mọi sự, và sẽ nhắc cho các ngươi nhớ lại mọi điều Ta nói với
các ngươi.”
* Bản văn thứ ba (15, 26): “Khi
Đấng Bầu Chữa khác (Paraklêtos) đến, Đấng Ta sẽ gửi đến từ nơi Cha, Thần Khí Sự
Thật, từ Cha xuất ra, Ngài sẽ làm chứng về Ta.”
* Bản văn thứ tư (16, 7-8): “........
vì nếu Ta không ra đi, thì Đấng Bầu Chữa khác (Paraklêtos) không đến với các
ngươi ; còn nếu Ta đi, Ta sẽ sai Ngài đến với các ngươi. Và Ngài đến, Ngài sẽ
bắt lỗi thế gian về tội, về sự công chính, về án xử.”
* Bản văn thứ năm (Ga 16, 13): “Song
khi nào Ngài đến, vì là Thần Khí Sự Thật, Ngài sẽ đưa các ngươi vào tất cả sự
thật.” (Bản văn không nêu đích danh Paraklêtos, nhưng sử dụng đại danh từ Ekeinos = Ngài).
1. Đấng Bầu Chữa ở với các ngươi luôn
mãi! (Ga 14, 16)
Chúa Giêsu nói với các môn đệ: “Ta
sẽ xin (sẽ khẩn nài) với Cha, và Người sẽ ban cho các ngươi một Đấng Bầu Chữa
khác (Paraklêtos), để Ngài ở với các ngươi luôn mãi” (Ga 14,16):
Đoạn văn này giới thiệu Chúa Thánh Thần
hiện diện ở giữa các môn đệ như Đấng An ủi (Consolator).
Điểm đáng lưu ý ở đây là Chúa Giêsu giới
thiệu Chúa Thánh Thần trong tư cách một Đấng
Paraklêtos khác ; như vậy phải hiểu là các môn đệ đã có một Đấng Paraklêtos
rồi, Đấng này được thư thứ nhất Gioan chỉ rõ là chính Đức Giêsu: “Hỡi anh em, những con thơ bé, tôi viết điều
nầy để anh em đừng phạm tội. Nhưng nếu ai trót phạm tội, thì này, ta có Đấng
Bầu chữa (Paraklêtos) nơi Cha, là Đức Giêsu Kitô, Đấng Công chính” (1 Ga 2,
1). Chúa Giêsu đã xuất hiện trong tư cách là Con Thiên Chúa, là Đấng Cứu Chuộc
loài người, và Ngài thể hiện tư cách đó đối với các môn đệ dưới hoạt động của
một Đấng Paraklêtos. Từ trước tới nay, chúng ta vẫn thường hiểu Đấng Paraklêtos
chỉ về Chúa Thánh Thần, nhưng trong mạch văn này, Đấng Paraklêtos phải hiểu về
chính Chúa Giêsu, Đấng an ủi, phù trợ, bảo vệ và hướng dẫn các môn đệ; nói tắt,
tất cả những hoạt động mà sau này Chúa Thánh Thần sẽ làm thì Chúa Giêsu đã làm
trước. Như vậy, rõ ràng bao lâu còn hiện diện nơi trần gian với các môn đệ, thì
Chúa Giêsu đóng vai Đấng Paraklêtos. Ngài không chịu để mất một người nào. Ngài
luôn luôn bảo vệ môn đệ [xt. Câu chuyện tại vườn Cây Dầu trong Ga 18, 1t, như
xưa kia Môsê bảo vệ Dân Chúa trong hành trình sa mạc, trước mặt người đời và
trước toà Thiên Chúa (Đấng chuyển cầu), x. Xh 32, 11. 30: dù chính mình không
chạy theo ngẫu tượng, không phạm tội như đoàn dân trong cuộc hành trình sa mạc,
nhưng mỗi khi đến trước mặt Thiên Chúa, Môsê không bao giờ cáo tội anh em
mình...]. Giờ đây, vào lúc sắp ra đi, Chúa Giêsu nói với các môn đệ về Đấng tiếp
nối Ngài là Đấng Paraklêtos khác, Đấng sẽ thay thế Ngài, mặc lấy tâm tình của
Ngài. Đấng Paraklêtos khác là Đấng “Alter-ego” của Đức Giêsu sẽ hoàn toàn trung
thành với sứ mạng của Ngài. Đấng Paraklêtos khác ấy là Đấng luôn ở với các môn
đệ, tương tự như Đức Giêsu yêu các môn đệ cho đến cùng (x. Ga 13, 1). Điều này
bù đắp cho việc Đức Giêsu sắp ra đi. Đấng Paraklêtos là Thần Khí Sự Thật, là
Đấng mạc khải Chúa Giêsu. Sự thật trong Gioan là chính Chúa Giêsu, mầu nhiệm
Con Thiên Chúa trong vai trò cứu thế. Mầu nhiệm Sự Thật hướng tới hai đối tượng:
các môn đệ và thế gian. Thế gian không thể lãnh nhận Thánh Thần vì thế gian
không thấy và không biết Chúa Giêsu: “Vì
mọi sự có trong thế gian – đam mê của xác thịt, đam mê của con mắt, và kiêu
hãnh về của cải - (các điều ấy) không do tự Cha, nhưng là do tự thế gian mà có”
(x. 1 Ga 2, 16). Thế gian chỉ coi là thật điều nó chạm tới và hưởng thụ, nên vô
phương lãnh hội mạc khải của Chúa Giêsu (Ga 1, 10 ; 8, 23...). Do đó, thế gian
coi là hư ảo điều Thiên Chúa thông ban cho con người như mầu nhiệm Thiên Chúa,
ân sủng, đức tin, lời hứa sự sống đời đời... Đối ngược lại với thế gian, các
môn đệ của Chúa Giêsu được Thần Khí Sự Thật tác động nên mới có thể biết và
lãnh hội mầu nhiệm Chúa Giêsu. Người môn đệ của Chúa Giêsu không thể yêu mến
Chúa Giêsu, nếu không có Thần Khí Sự Thật.
2. Đấng Bầu Chữa sẽ dạy các ngươi mọi sự
(Ga 14, 26)
“Đấng Bầu Chữa khác (Paraklêtos), Thánh
Thần Cha sẽ sai đến nhân danh Ta, chính Ngài sẽ dạy các ngươi mọi sự, và sẽ
nhắc cho các ngươi nhớ lại mọi điều Ta nói với các ngươi” (Ga 14, 26).
Đấng Paraklêtos là Vị Thầy, là Tôn Sư!
Gợi lên hai thời kỳ của Mạc Khải: - thời
Chúa Giêsu ở với các môn đệ ; - thời Chúa Giêsu ra đi, để lại cho Thánh Thần
tiếp tục hiện diện. Trong thời kỳ sau, Thánh Thần với nhiệm vụ Thầy Dạy, tôn
vinh Chúa Giêsu và làm vinh danh Chúa Cha. Có hai động từ nói về hoạt động của
Thánh Thần trong lãnh vực này ; đó là dạy
và nhắc bảo: “Chính Ngài sẽ dạy các
ngươi mọi sự và sẽ nhắc cho các
ngươi nhớ lại điều Ta đã nói với các ngươi” (Ga 14, 26). Có lẽ đây là
một trong các đỉnh cao của Tin Mừng: sứ mạng giảng dạy của Chúa Giêsu ở trần
thế chấm dứt, nhường chỗ cho hoạt động giảng dạy của Chúa Thánh Thần, vị Thầy
nội tâm. Thực vậy, cho đến nay, Chúa Giêsu là Đấng giảng dạy về Thiên Chúa
trong Đền Thờ, nơi tiêu biểu của Mạc Khải (x. Ga 6, 59 ; 7, 14 ; 18, 20). Từ
nay, Thánh Thần thay Ngài để giảng dạy bằng cách tiếp nối sứ mạng và nội dung
mạc khải của Chúa Giêsu qua việc nhắc nhớ, giúp đào sâu Lời Chúa để các môn đệ
hiểu tường tận về mầu nhiệm cứu độ. Thánh Thần trở nên Vị Tôn sư, vị Thầy nội
tâm. Sự hiện diện của Ngài để thực hiện một cách triệt để điều mà các ngôn sứ
Giêrêmia và Edêkiel đã tiên báo khi đề cập đến Giao Ưóc mới: “Này sẽ đến những ngày …… Ta sẽ đặt luật của
Ta vào bên trong chúng và Ta sẽ viết trên tim lòng chúng và Ta sẽ là Thiên Chúa
của chúng, còn chúng, chúng sẽ là Dân của Ta. Chúng sẽ không còn mỗi người sẽ
dạy bảo nhau, mỗi người phải nói với anh em mình: Hãy biết Giavê. Vì hết thảy
chúng đều biết Ta …..” (Gr 31, 31-34) ; “Ta sẽ ban cho các ngươi một tấm lòng mới. Bên trong các ngươi, Ta sẽ
ban xuống một Thần Khí mới, Ta sẽ cất tấm lòng đá khỏi thịt mình các ngươi. Ta
sẽ ban cho các ngươi tấm lòng thịt. Bên trong các ngươi, Ta sẽ ban xuống Thần
Khí của Ta. Ta sẽ làm cho các ngươi đi theo luật điều của Ta” (Ed 36, 26-27).
Thần khí mới chính là Thần Khí của Thiên Chúa. Giới luật nội tâm nơi ngôn sứ
Giêrêmia chính là Thần Khí của Thiên Chúa nơi Ngôn sứ Edêkiel. Điều đó có nghĩa
là, trong Giao Ước cũ,Thiên Chúa đã ban Luật của Người cho Dân ; còn trong
Giao Ước mới, Thiên Chúa ban chính Thần Khí của Người cho Dân, để dạy bảo Dân
Chúa về Lời Chúa, nội tâm hóa Lời Chúa.
3. Thần Khí Sự Thật sẽ làm chứng về Ta
(Ga 15, 26)
“Khi Đấng Bầu Chữa khác (Paraklêtos) đến,
Đấng Ta sẽ gửi đến từ nơi Cha, Thần Khí Sự Thật, từ Cha xuất ra, Ngài sẽ làm
chứng về Ta” (Ga 15, 26).
Đấng Paraklêtos làm chứng về Chúa Giêsu!
Chủ đề “làm chứng” là chủ
đề trọng yếu trong Tin Mừng theo Thánh Gioan. Có thể nói, Tin Mừng Gioan tập
trung vào việc làm chứng về Chúa Giêsu: “Người
trông thấy đã làm chứng, và chứng của người là chứng xác thực, và Người biết là
đã nói thật, ngõ hầu cả anh em nữa cũng tin” (Ga 19, 35). Nguồn gốc của
Thánh Thần là từ nơi Chúa Cha. Chính Chúa Giêsu mạc khải điều này: “Khi
Đấng Bầu Chữa khác đến, Đấng Ta sẽ gửi đến từ nơi Cha, Thần Khí Sự Thật, từ Cha
xuất ra, Ngài sẽ làm chứng về Ta” (Ga 15, 26). Lời mạc khải này
khiến chúng ta lưu ý về nguồn gốc thần linh của Đấng Paraklêtos. Những gì Thánh
Thần làm đều mang tính Thiên Chúa, thuộc lãnh vực thần thiêng. Vai trò Chúa
Thánh Thần là làm chứng vì liên quan đến vụ kiện giữa Đức Giêsu và thế gian.
Thế gian đã kết án người công chính, đã giết hại người vô tội. Cho nên vai trò
của người làm chứng là xác nhận điều đã thấy, và giải oan cho người vô tội: Ngài
bênh vực và làm cho người công chính được vinh quang. Trong vụ kiện này, thế
gian vừa chạm tới Chúa Giêsu vừa đụng tới các môn đệ Người. Với sự xuất hiện
của Chúa Thánh Thần thì sẽ tỏ lộ rõ ràng ai đúng ai sai. Làm chứng thế nào ? -
Chứng từ thường nại tới uy tín của Lời Kinh Thánh: “Đừng tưởng Ta sẽ cáo tội các ngươi nơi Cha đâu. Người cáo tội có đó
rồi: Môsê, người mà các ngươi nhờ cậy. Vì nếu các ngươi tin Môsê, các ngươi đã
tin Ta, vì chính về Ta mà ông đã viết. Nếu chữ viết của ông, các ngươi không
tin, thì làm sao các ngươi có thể tin được lời nói của Ta” (Ga 5, 45-47).
Chúa Thánh Thần giúp cho các môn đệ nhớ lại Lời Kinh Thánh (Ga 14, 26 ; 16,
13-15), soi sáng cho họ về mối tương quan giữa hoạt động của Chúa Giêsu với Lời
Kinh Thánh, vì Thánh Thần là Đấng linh hứng, là Tác Giả của Lời Kinh Thánh ;
chỉ mình Ngài có thể làm sáng tỏ Lời Kinh Thánh là: “Chúa Con nói, nhưng Chúa Cha dạy” (Filius dicebat sed Pater
docebat). Điều quan trọng ở đây là Chúa Giêsu ủy thác các môn sinh của mình cho
Chúa Thánh Thần và Chúa Thánh Thần sẽ hỗ trợ các môn sinh này trong sứ mạng làm
chứng trước thế gian: “Và khi người ta
dẫn đi giải nộp các ngươi, các ngươi đừng lo toan trước phải nói gì, nhưng điều
gì ban cho các ngươi ngay giờ đó, các ngươi hãy nói, vì không phải các ngươi
nói mà là Thánh Thần” (Mc 13, 11). Họ sẽ làm chứng bằng cách trung thành
với những gì đã nghe, đã thấy về Chúa Giêsu, không thêm không bớt điều gì.
Thánh Thần là bảo chứng sự trung thành với kho tàng đức tin. Ngài còn dạy môn
đệ tiến sâu hơn vào sự thật (Ga 16, 13).
4.
Đấng Paraklêtos đến, sẽ bắt lỗi thế
gian (Ga 16, 7-11)
Chúa Giêsu an ủi các môn đệ trước lúc
Ngài ra đi, Ngài nói: “Ta ra đi, thì ích lợi hơn cho các ngươi, vì
nếu Ta không ra đi, thì Đấng Bầu Chữa không đến với các ngươi ; còn nếu Ta đi,
Ta sẽ sai Ngài đến với các ngươi. Và Ngài đến, Ngài sẽ bắt lỗi thế gian về tội,
về sự công chính, về án xử…” (
Đấng
Paraklêtos chính là vị Trạng sư, vị Thẩm phán.
Khi Chúa Giêsu còn tại thế thì chưa có
việc ban Thánh Thần, vì đó là do kế hoạch của Thiên Chúa. Thực vậy, khi Chúa
Giêsu ra đi thì Thánh Thần được trao ban và nhờ lãnh nhận Thánh Thần mà các môn
đệ làm được mọi chuyện, kể cả việc phải đối diện với thế gian. Thánh Thần bênh
đỡ Chúa Giêsu và các môn đệ bằng việc “Bắt lỗi thế gian về tội, về sự công chính,
về án xử.” Ngài trở thành
Vị Trạng Sư cho các môn đệ trước thế gian. - Về tội: Thế gian (qua người Do thái)
đã kết án Chúa Giêsu dù không tìm ra chứng cứ buộc tội (x. Ga 9, 24 ; 18, 30).
Đấng Paraklêtos chứng minh Chúa Giêsu vô tội. Tội ở về phía thế gian vì đã
không tin và khước từ Chúa Giêsu (Ga 3, 19-21 ; 9, 41 ; 12, 37). Thế gian bảo
Đức Giêsu phạm thượng và kết án Ngài trong khi Ngài đích thực là Con Thiên Chúa
(Ga 19, 7) ; hơn thế nữa, thế gian còn từ khước chính Thiên Chúa. Thánh
Thần vạch ra cho thấy là thế gian đã phản bội chống lại Thiên Chúa. - Về
sự công chính: Khái
niệm “công chính" của Tin Mừng Gioan khác với Tông đồ Phaolô. Công chính
theo Phaolô nằm trong tương quan cứu độ. Theo Gioan, công chính là được tôn
vinh bên Chúa Cha. Người công chính là người biết hướng về Thiên Chúa. Thế gian
quả quyết mình nắm quyền quyết định về sự công chính (Ga 9, 28), Thánh Thần tỏ
cho thấy thế gian đã sai lầm, vì Chúa Giêsu đã sống lại và được tôn vinh (Ga
16, 5). Về với Chúa Cha là dấu chứng Chúa Giêsu đã chiến thắng thế gian. - Về
án xử: Từ khi
thế gian kết án Đức Giêsu thì những tưởng rằng đã xong vụ kiện. Đức Giêsu phải chịu
chết, bởi Ngài là vua
5.
Ngài sẽ đưa các ngươi vào tất cả sự
thật (Ga 16, 13)
“Song khi nào Ngài (Ekeinos) đến, vì là
Thần Khí Sự Thật, Ngài sẽ đưa các ngươi vào tất cả sự thật.”
Đấng
Paraklêtos là Thần Khí Sự Thật.
Không chỉ hoạt động trong tư cách Đấng
Phù Trợ, An ủi, Tôn sư, Chứng nhân, Trạng sư, Thẩm phán, mà Đấng Paraklêtos còn
là Vị Thầy dẫn đường vào tất cả sự thật ; Ngài là Thần Khí Sự Thật. Gợi
hứng từ Thánh vịnh 25, 5: “Xin dẫn tôi
theo đường sự thật của Người, xin hãy dạy tôi vì Người là thần linh tế độ cho
tôi...” Sự thật chính là Lề Luật được coi như Luật sống của Dân Chúa. Trong
Thánh vịnh này, lời khẩn xin “cho tôi
biết đường lối của Người, xin hãy dạy tôi” nghĩa là được am tường giáo huấn
sâu sắc của Chúa. Chúa Giêsu mạc khải nhiều điều, nhưng các môn đệ chỉ hiểu
được một phần (Ga 16, 12) ; còn phần lớn thì họ chưa hiểu nổi. Đấng
Paraklêtos là Thần Khí Sự Thật đến để giúp đỡ, làm cho môn đệ am hiểu toàn bộ
Mạc Khải. Ngài thực hiện việc này bằng cách nói (phải chăng qua tiếng nói Huấn
quyền Hội Thánh), nghĩa là tiếp tục mạc khải chính giáo huấn của Chúa Giêsu, vì
Ngài nói lại cho chúng ta những điều Ngài đã nghe được trong việc Chúa Cha dạy
bảo Chúa Con. Như thế cho thấy có sự hiệp thông sâu xa giữa Chúa Cha - Chúa Con
và Chúa Thánh Thần. Nguồn Mạc Khải vì thế tuôn trào luôn mãi, không khi nào
vơi. Chúa Cha thông truyền mọi sự cho Chúa Con, và Chúa Thánh Thần kín múc tất
cả nơi Chúa Cha và Chúa Con, để thông truyền lại cho các môn đệ. Vì vậy, Ngài
hành động nhằm tôn vinh Đức Giêsu Kitô. Đây là sứ mạng tối hậu của Đấng
Paraklêtos. Suốt cuộc đời trần thế, Đức Giêsu không tìm vinh quang cá nhân cho
mình ; Ngài xin Chúa Cha tôn vinh Ngài: “Lạy Cha, giờ đã đến! Xin hãy tôn vinh Con Cha, ngõ hầu Con Cha tôn
vinh Cha” (Ga 17, 1). Chúa Cha đáp lại lời khẩn xin này bằng cách trao gửi
Chúa Thánh Thần. Vinh quang Chúa Giêsu là chiếu tỏa quyền năng của Người, là
làm trọn Thánh Ý Chúa Cha. ■
