Đức Hồng y Mario Grech, Tổng thư ký của Thượng hội đồng trong buổi nói chuyện với Andreas Thonhauser, Giám đốc Văn phòng EWTN Roma, được phát sóng trên EWTN vào ngày 22. 5. 2023.  (Hình: EWTN Vatican)

ĐỨC HỒNG Y MARIO GRECH NÓI VỀ THƯỢNG HỘI ĐỒNG:
CHÚNG TÔI KHÔNG CÓ CHƯƠNG TRÌNH NGHỊ SỰ

Andreas Thonhauser

WHĐ (26.05.2023) – Hôm 22.05.2023, Đức Hồng y Mario Grech, Tổng thư ký Thượng Hội Đồng Giám mục đã dành cho đài EWTN cuộc phỏng vấn độc quyền, xoay quanh những vấn đề về tiến trình Hiệp hành đang diễn ra trong Giáo hội. Dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn của Đức Hồng y:

Thưa Đức Hồng y, ngài chịu trách nhiệm trong việc tổ chức cuộc họp Thượng hội đồng vào tháng 10 tới đây. Thượng hội đồng không phải là điều gì xa lạ nhưng lần này là Thượng hội đồng về Hiệp hành. Theo quan điểm của Đức Hồng y, tại sao Giáo hội cần một Thượng hội đồng về tính Hiệp hành?

Đây là hai từ khác nhau, synod (Thượng hội đồng) và synodality (Hiệp hành tính). Có thể có Hiệp hành mà không có Thượng hội đồng. Nhưng không có Thượng hội đồng mà không có Hiệp hành.

Tôi không có ý chơi chữ. Điều có thể xảy ra là chúng ta có một Đại hội của Thượng hội đồng mà không có tinh thần Hiệp hành. Chúng ta có thể và cần phải trở thành một Giáo hội Hiệp hành hơn, ngay cả khi không có một Thượng hội đồng.

Thượng hội đồng là một thời điểm quan trọng trong đời sống Giáo hội. Trước đây, Thượng hội đồng là sự kiện chỉ có các giám mục tham gia. Đức Thánh Cha Phanxicô đã giới thiệu một chiều kích mới của trải nghiệm này liên quan đến tất cả dân Chúa.

Mọi người đều được mời để suy tư, cầu nguyện và góp phần nhằm giúp chúng ta trở thành một Giáo hội hơn. Suy cho cùng, khi chúng ta nói về tính Hiệp hành là chúng ta đang nói về chính Giáo hội.

Đức Hồng y có thể diễn tả một cách ngắn gọn làm sao để Giáo hội để trở nên Hiệp hành hơn?

Nói một cách đơn giản, một Giáo hội Hiệp hành là một Giáo hội tâm linh hơn. Như Đức Thánh Cha nhấn mạnh, có một cám dỗ là chúng ta biến Giáo hội thành một tổ chức phi chính phủ (NGO). Giáo hội là nhiệm thể của Chúa Kitô và linh hồn (anima) của Giáo hội là Chúa Thánh Thần.

Một Giáo hội Hiệp hành là một lời mời gọi dân Chúa đón nhận sự hiện diện của Chúa Thánh Thần, Đấng là nhân vật chính trong tiến trình Hiệp hành này. Chúa Thánh Thần là vị giữ vai trò chủ đạo của tiến trình này.

Đối với tôi, lời mời gọi tiến tới một Giáo hội Hiệp hành là một lời mời dành nhiều không gian hơn cho Chúa Thánh Thần. Thực ra, từ khóa trong tiến trình đơn giản này là sự phân định: Chúng ta có thể phân định điều mà Chúa Thánh Thần đang truyền đạt cho Giáo hội ngày nay như thế nào?

Một trong những phương pháp thực sự hiệu quả trong các Đại hội Châu lục là điều mà chúng ta gọi là cuộc đối thoại trong Thần Khí: Cuộc đối thoại tâm linh hay cuộc đối thoại hiệp hành.

Khi gặp gỡ để thảo luận và lắng nghe trong các phiên họp, vốn không thuần tuý là những phiên họp của con người. Chúng ta phải khẩn cầu Chúa Thánh Thần, chúng ta phải lắng nghe Lời Chúa. Nếu không, Giáo hội sẽ là dự án của tôi, dự án của chúng ta, nhưng Giáo hội không phải là của chúng ta. Giáo Hội thuộc về Chúa Giêsu Kitô.

Đức Hồng y có thể giải thích lý do tại sao những người không phải là giám mục hiện đang được mời tham gia vào Đại hội của Thượng hội đồng Giám mục sẽ diễn ra vào tháng 10 tại Rôma không ạ?

Thượng hội đồng là một Hội đồng dành cho các giám mục và nó vẫn sẽ là một Hội đồng thuộc giám mục. Bản chất của Hội đồng sẽ không thay đổi. Nhưng qua việc lắng nghe dân Chúa, Đức Thánh Cha đã quyết định mời cả những người không phải là giám mục tham dự Thượng hội đồng.

Khi nói đến những người không phải là giám mục, chúng ta không chỉ muốn nói đến giáo dân mà còn cả linh mục, phó tế, những người tận hiến, tu sĩ và phó tế vĩnh viễn. Tổng số những người không phải giám mục là dưới 25%.

Tại sao là tỷ lệ phần trăm này? Chúng ta không muốn thay đổi bản chất của Hội đồng. Thượng hội đồng là một hội đồng của các giám mục. Sự hiện diện của những thành viên khác của dân Chúa diễn tả toàn thể dân Chúa, nhưng sự hiện diện của họ cũng là sự hiện diện để bảo đảm rằng tiến trình này được các giám mục tham gia Thượng hội đồng thừa nhận.

Dân Chúa đã tham gia tiến trình này ngay từ đầu thì giờ đây cũng tham gia vào giai đoạn cuối của tiến trình. Sự hiện diện của họ là ở đó. Các giám mục ở đó vì các ngài là những mục tử, và không có đàn chiên nào mà không có mục tử. Và không có mục tử nào mà không có đàn chiên.

Suy tư về Giáo hội Hiệp hành đã đưa ra những vấn đề nóng chẳng hạn như hôn nhân đồng tính, phá thai và phong chức cho phụ nữ. Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành cần giúp giải quyết những vấn đề này như thế nào?

Trong giai đoạn đầu của tiến trình tham vấn hoặc lắng nghe, nhiều vấn đề đã được nêu ra, như bạn vừa đề cập. Đây là lần đầu tiên mọi người có cơ hội để lên tiếng về những vấn đề này. Giáo hội đã lắng nghe nhu cầu của họ. Và tôi không ngạc nhiên khi một số vấn đề nóng giờ đây đã trở nên nổi bật. Nhưng có lần, tôi và Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng tường trình viên của Thượng hội đồng này, đã gửi một lá thư cho tất cả các giám mục, nhấn mạnh thực tế rằng chủ đề cụ thể của Thượng hội đồng lần này là về Giáo hội Hiệp hành.

Những vấn đề khác sẽ không bị loại bỏ nhưng chúng tôi tạm gác những vấn đề ấy lại vì chúng không phải là những vấn đề cần được giải quyết tại Đại hội của Thượng hội đồng này. Nếu đi sâu vào những vấn đề đó vào thời điểm đặc biệt này, chúng ta sẽ bỏ lỡ một cơ hội vàng, một khoảnh khắc ân sủng, một suy tư về làm sao chúng ta có thể thực sự giúp Giáo hội trở nên Hiệp hành hơn và tạo ra những không gian, nơi tất cả các thành phần dân Chúa, dưới sự lãnh đạo và hướng dẫn của các mục tử, có thể góp phần vào việc loan báo Tin Mừng.

Vì vậy, điều này cần được minh bạch và chúng tôi đã cố gắng để nói một cách rõ ràng. Một lần nữa, không phải là chúng ta đang bỏ qua một số vấn đề do dân Chúa nêu ra. Những vấn đề này cần được quan tâm. Nhưng tôi tin, và đây là niềm tin cá nhân của tôi, rằng một khi chúng ta trở nên Hiệp hành hơn, các nhà thần học trở nên Hiệp hành hơn, thì chúng ta sẽ ở vị thế tốt hơn để giải thích Tin Mừng cho dân Chúa, và cũng giải quyết một số vấn đề cụ nào đó.

Trong một cuộc họp báo, khi được hỏi liệu Đức Hồng y có lo rằng một số chương trình nghị sự sẽ thống lĩnh Thượng hội đồng không, Đức Hồng y đã nói rằng Đấng duy nhất có thể chiếm quyền điều khiển Thượng hội đồng là Chúa Thánh Thần.

Tôi thực sự tin rằng thời khắc ân sủng này sẽ giúp chúng ta trở nên tâm linh hơn, bởi vì những cơn gió của thế tục cũng có thể thổi vào Giáo hội và chúng ta phải lưu tâm tới. Chúng tôi không có chương trình nghị sự. Chương trình nghị sự đã được thiết lập sẵn, được thiết lập trong Tin Mừng, và được thiết lập do chính Chúa Giêsu Kitô. Chúng ta phải suy tư và lắng nghe Lời Chúa, dưới ánh sáng của Truyền thống, và của Huấn quyền.

Ngày nay chúng ta không bắt đầu một trang mới, như thể chưa có gì xảy ra trong quá khứ mà là luôn có một sự liên tục. Nhưng để tham gia vào cuộc đối thoại tâm linh này, vào cuộc hoán cải tâm linh này, bởi vì đòi phải có một cuộc hoán cải, chúng ta cần dành nhiều thời gian hơn cho việc cầu nguyện, để có thể quỳ gối trước sự hiện diện của Chúa.

Tự bản chất Thượng hội đồng có tính tham vấn. Sau khi đã tham khảo ý kiến của rất nhiều người từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm các giám mục và cả những người không phải là giám mục, Đức Hồng y có nghĩ rằng Thượng hội đồng cần trở thành một cơ quan hợp pháp hơn nữa của Giáo hội bằng việc đưa ra các lá phiếu mang tính bắt buộc không?

Tôi không thể tự mình đưa ra tuyên bố về vấn đề này. Và rất thực lòng, tôi muốn Đại hội của Thượng hội đồng nói điều gì đó về vấn đề này. Nhưng, như bạn vừa nói, bản chất của Đại hội của Thượng hội đồng là tham khảo ý kiến, bởi vì cuối cùng đó là quyết định của Đức Thánh Cha. Khi Đức Phaolô VI thiết lập Thượng hội đồng, mục đích là để giúp Đức Thánh Cha, để tham vấn với Đức Thánh Cha.

Tôi nghĩ rằng có việc nhận quyết định và ra quyết định. Việc lắng nghe tất cả dân Chúa, nhất là các giám mục được triệu tập tại Đại hội của Thượng hội đồng, là một phần của tiến trình ra quyết định này, vốn sẽ soi sáng cho Đức Thánh Cha để thực hiện sự phân định của riêng ngài.

Có sự phân định mang tính giáo hội đang diễn ra. Tôi cũng nói rằng, luôn dựa trên điều này, chúng ta có hồng ân thừa tác vụ giám mục trong các Giáo hội địa phương là điều có thể bảo đảm rằng mọi người sẽ không lạc hướng trong sự phân định của mình. Và đối với toàn thể Giáo hội, chúng ta có Đức Thánh Cha, thừa tác vụ Phêrô, thực sự nâng đỡ và bảo đảm cho toàn thể Giáo hội rằng chúng ta đang làm theo ý Chúa.

Đã có sự phê bình liên quan đến tiến trình Thượng hội đồng về Hiệp hành. Vậy thì có sự chỉ trích nào khiến Đức Hồng y lo lắng mà Đức Hồng y muốn đề cập đến không?

Trước hết, tôi hiểu những người còn nghi ngờ, sợ hãi hoặc có quan điểm khác biệt.

Đối với tôi, sự phê bình rất có giá trị và nó sẽ giúp ích cho tất cả chúng ta trong tiến trình phân định. Không ai phải bị loại trừ, ngay cả người chỉ trích hoặc phản đối, mọi người cần được đón nhận. Đừng quên rằng chúng ta là một gia đình. Và phải mất thời gian cho đến khi các ý tưởng chín muồi, cho đến khi người ta thực sự hiểu chuyện gì đang diễn ra.

Tôi cũng có những nỗi sợ hãi của mình. Ví dụ, những người đang chống lại dân Chúa và hàng giáo phẩm hiện nay, bởi vì trong tiến trình Hiệp hành này, mọi người đều được phép lên tiếng, một số người có thể nghĩ rằng chúng ta đang trên đường dẫn đến một loại dân chủ. Giáo hội không phải là một chế độ dân chủ.

Giáo hội là phẩm trật, phẩm trật cấu thành. Thừa tác vụ của các giám mục, thừa tác vụ Phêrô, là hồng ân của Chúa Thánh Thần dành cho Giáo Hội. Và chúng ta cần trân trọng điều đó.

Vì vậy, nếu những người đang chống đối, chẳng hạn như đám đông, dân Chúa với hàng giáo phẩm, điều đó thực sự làm tôi đau lòng, bởi vì chúng ta phải cùng nhau bước đi, tôn trọng tất cả các đặc sủng và thừa tác vụ.

Các thừa tác vụ là một hồng ân đối với Giáo hội. Và thừa tác vụ có thể đảm bảo với chúng ta rằng chúng ta đang đi đúng lộ trình.

Nhiệm vụ truyền đạt và giải thích tiến trình Hiệp hành của Đức Hồng y không tất nhiên trở nên dễ dàng hơn với một tiến trình song song ở châu Âu đã thu hút nhiều sự chú ý - Con đường công nghị tại Đức. Đức Hồng y nghĩ gì về điều này và Con đường công nghị được nhìn nhận như thế nào trong bối cảnh của Thượng Hội đồng phổ quát về Hiệp hành?

Thật không may, Con đường Công nghị tại Đức đã phát ra những sung năng tiêu cực đến toàn thể Giáo hội. Tôi đã ở Châu Phi, tôi đã ở Bangkok, và tôi lắng nghe những người có chút do dự và lo lắng về những gì đang diễn ra ở Đức.

Nhưng tôi luôn nói rằng, liệu chúng ta có thực sự biết điều gì đang xảy ra trong Giáo hội, trong Giáo hội chị em của chúng ta ở Đức không? Có hai trải nghiệm Hiệp hành khác nhau.

Tại Đức, không phải là một Thượng hội đồng. Đó là một hành trình Công nghị. Người ta gọi đó là một Con đường Công nghị. Về mặt giáo luật, theo như tôi biết, đó không phải là một công nghị giáo phận hay một công nghị quốc gia,

Đó là hai trải nghiệm mang tính giáo hội khác nhau. Trải nghiệm ở Đức đang cố gắng giải quyết các vấn đề vốn là thách thức thường xuyên đối với Giáo hội tại Đức. Và trải nghiệm còn lại là dành cho toàn thể Giáo hội. Và các chủ đề khác nhau hoàn toàn.

Có lẽ Thượng hội đồng toàn cầu sẽ giúp chúng ta, sẽ hướng dẫn chúng ta tránh những khó khăn khác trong tương lai trong trải nghiệm về tính Hiệp hành.

Đúng là các Giáo hội địa phương cụ thể rất quan trọng trong toàn bộ hệ thống giáo hội học. Giáo hội được cấu thành từ các Giáo hội địa phương, và đây là Công đồng Vatican II, nhưng không có Giáo hội địa phương tự trị, không có Giáo hội địa phương độc lập với các Giáo hội khác.

Và nếu Hiệp hành tính là một yếu tố quan trọng trong Giáo hội, thì sự hiệp thông giữa các giám mục cũng là một giá trị.

Tôi đang nói về tính Hiệp đoàn. Ví dụ, các giám mục tại Úc, bởi vì các ngài hiện cũng có một công đồng toàn thể, các giám mục ở Ireland, các giám mục ở Đức cũng có trách nhiệm và thách đố riêng. Và chúng tôi phải giúp đỡ anh em của mình giải quyết những khó khăn.

Nhưng các giám mục không tự trị, các giám mục là một phần của giám mục đoàn, và có những vấn đề thuộc về toàn thể Giáo hội cần được tất cả các giám mục cùng nhau giải quyết, cùng với Đức giáo hoàng.

Điều này có thể cho chúng ta hy vọng về trải nghiệm ở Đức. Tôi thực sự tin tưởng vào các anh em giám mục của tôi ở Đức rằng các ngài có thiện chí. Và tôi hy vọng các Giám mục tại đây sẽ tìm ra câu trả lời xứng hợp cho những vấn đề được nêu ra trong trải nghiệm công nghị, và cho những vấn đề mà dân Chúa ở Đức đang đặt ra.

Liệu có những yêu cầu rằng các đề xuất ở Đức đã được bỏ phiếu cũng như thông qua phải được thêm vào trong chương trình nghị sự của Thượng hội đồng Giám mục hoàn vũ chăng?

Không. Chúng là 2 trải nghiệm khác nhau. Thượng hội đồng cho toàn thể Giáo hội là về tính Hiệp hành. Giờ đây, nếu có những yếu tố trong trải nghiệm công nghị của Đức liên quan đến tính Hiệp hành, thì tại sao lại không? Nhưng không phải tất cả mọi thứ đã diễn ra theo Con đường công nghị ở Đức đều phù hợp với trải nghiệm Hiệp hành của toàn thể Giáo hội, nên tôi xin nhắc lại, đó là 2 trải nghiệm khác nhau.

Liệu có những yếu tố Hiệp hành dành cho Ngày Giới trẻ Thế giới sắp tới ở Lisbon không?

Một kết quả từ tất cả các Hội đồng Châu lục đó là chúng tôi nhận ra rằng chúng ta cần tạo ra nhiều không gian hơn cho thế hệ trẻ. Chúng ta cần tìm một ngôn ngữ mới để có thể giao tiếp với họ. Đây là một thách đố. Và rõ ràng, Ngày Giới trẻ Thế giới sẽ là một cơ hội.

Ban thư ký của chúng tôi đang nghiên cứu một dự án làm thế nào để hiện diện trong dân chúng để chúng tôi cũng có thể lắng nghe thế hệ trẻ. Bởi vì người trẻ không chỉ là tương lai, mà còn là hiện tại. Và khi đưa ra lời mời gọi những người không phải là giám mục tham dự Đại hội của Thượng hội đồng giám mục, chúng tôi đã yêu cầu các Hội đồng giám mục vui lòng cử cả những người trẻ. Chúng tôi muốn những người trẻ đại diện để tham gia vào tiến trình này.

Đức Hồng y đã kêu gọi mọi người từ khắp nơi trên thế giới đóng góp và tham gia vào tiến trình này. Có bất kỳ ý tưởng loan báo Tin Mừng đầy cảm hứng nào, mà Đức Hồng y có được, đáng để theo đuổi không?

Ý tưởng về Sứ mạng và Hiệp hành được bắt nguồn từ Thượng hội đồng về Giới trẻ. Thực ra, trong tài liệu cuối cùng của Thượng hội đồng đó, giới trẻ và các thành viên Thượng hội đồng đã nói về sứ mạng và Giáo hội mang tính Hiệp hành. Sứ mạng và Hiệp hành tính là 2 mặt của cùng một đồng tiền. Chúng ta cần một Giáo hội Hiệp hành để có thể trở nên hữu hiệu hơn trong sứ mạng của chúng ta.

Ngày nay, làm thế nào chúng ta có thể thực sự trở nên hữu hiệu hơn? Nếu mọi thành phần dân Chúa ý thức rằng tất cả chúng ta đều là chủ thể của việc loan báo Tin Mừng, thì việc loan báo Tin Mừng đó không chỉ giới hạn cho một tầng lớp cụ thể, một nhóm cụ thể. Nhưng tất cả những ai đã chịu Phép Rửa đều là chủ thể và được Chúa Thánh Thần trao quyền để loan báo Tin Mừng.

Mọi người đều được mời gọi và phải cảm thấy bổn phận ràng buộc để loan báo Chúa Giêsu cho nhân loại ngày nay. Đây là mục tiêu chính trong suy tư của chúng ta về một Giáo hội Hiệp hành.

Đối với tôi, một Giáo hội Hiệp hành chủ yếu là một Giáo hội tâm linh. Chúng ta cần cầu nguyện nhiều hơn. Chúng ta cần cầu nguyện nhiều hơn để tránh nguy cơ Giáo hội chỉ trở thành một thể chế, một tổ chức của con người.

Đây là lý do tại sao cách đây vài tháng, chúng tôi đã gửi lời mời đến tất cả các giám mục, để trong tháng Năm này, chúng ta tổ chức một buổi cầu nguyện dưới chân Đức Maria, với sự hiện diện của Mẹ.

Bởi vì Đức Maria, mẹ của Giáo hội, mẹ của chúng ta, Mẹ sẽ hướng dẫn chúng ta, nâng đỡ chúng ta, và đồng hành với chúng ta trong thời khắc đặc biệt này của Giáo hội. Tôi mời gọi tất cả mọi người hãy tham gia bằng lời cầu nguyện trong thời điểm ân sủng này.

Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: catholicnewsagency.com (25. 5. 2023)