SỨ ĐIỆP MÙA CHAY CỦA ĐỨC THÁNH
CHA
NĂM 2014
“Người đã trở
nên nghèo để làm cho anh em được giàu có nhờ cái nghèo của Người” (x. 2 Cr 8,9)
Anh chị em thân mến,
Nhân dịp Mùa Chay,
tôi xin gửi đến anh chị em vài suy tư hữu ích để giúp anh chị em trên hành
trình hoán cải của cá nhân cũng như của cộng đoàn. Tôi sẽ dựa vào câu nói của
thánh Phaolô: “Quả thật, anh chị em biết Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta đã có
lòng quảng đại như thế nào: Người vốn giàu sang, nhưng đã trở nên nghèo vì anh
chị em, để anh chị em được trở nên giàu sang nhờ cái nghèo của Người” (2 Cr
8,9). Thánh Tông đồ viết cho các Kitô hữu ở Corintô để khuyến khích họ quảng đại
giúp đỡ các tín hữu ở Jerusalem đang túng thiếu. Những lời này của thánh Phaolô
nói gì với các Kitô hữu chúng ta ngày nay? Lời mời gọi sống khó nghèo theo tinh
thần Phúc Âm này có ý nghĩa gì đối với chúng ta ngày nay?
1. Ân sủng của
Chúa Kitô
Trước hết, những lời
ấy cho chúng ta biết đường lối của Thiên Chúa như thế nào. Thiên Chúa không tỏ
mình nơi quyền lực và giàu sang của trần thế, nhưng nơi sự yếu đuối và nghèo
nàn: “Người vốn giàu sang, nhưng đã trở nên nghèo vì anh chị em...”. Chúa Kitô,
Người Con vĩnh cửu của Thiên Chúa, đồng quyền năng và vinh quang với Chúa Cha,
đã chọn trở nên nghèo khó; Người đã đến giữa chúng ta và trở nên gần gũi với mỗi
người chúng ta; Người đã trút bỏ vinh quang và huỷ mình ra không, để trở nên giống
chúng ta trong mọi sự (x. Pl 2,7; Dt 4,15). Thiên Chúa làm người là một mầu nhiệm
thật cao cả! Và nguyên nhân của tất cả những điều ấy là tình yêu của Người, một
tình yêu là ân sủng, lòng quảng đại, ước muốn trở nên gần gũi, một tình yêu chẳng
do dự hiến thân hy sinh cho người mình yêu. Bác ái, tình yêu, có nghĩa là chia
sẻ số phận của người mình yêu trong mọi sự. Tình yêu làm cho chúng ta nên giống
nhau, kiến tạo sự bình đẳng, phá đổ các bức tường và loại bỏ những ngăn cách.
Thiên Chúa đã làm điều ấy với chúng ta. Thật vậy, Chúa Giêsu “đã làm việc với
đôi tay con người, đã suy nghĩ bằng trí óc con người, đã hành động với ý chí
con người, đã yêu thương bằng quả tim con người. Sinh bởi Trinh Nữ Maria, Người
đã thực sự trở nên một người giữa chúng ta, giống như chúng ta trong mọi sự,
ngoại trừ tội lỗi” (Gaudium et Spes, 22).
Khi tự ý trở nên
nghèo, Chúa Giêsu không tìm kiếm cái nghèo vì chính nó, nhưng như thánh Phaolô
đã nói: “để anh chị em trở nên giàu sang nhờ cái nghèo của Người”. Đây
không phải là một kiểu chơi chữ hay một khẩu hiệu! Nhưng là tóm tắt lô-gích của
Thiên Chúa, lô-gích của tình yêu, lô-gích của Nhập thể và Thập giá. Thiên Chúa
không làm cho ơn cứu độ từ trời cao rơi xuống cho chúng ta, như ai đó làm phúc
bố thí từ của dư thừa, chẳng có ý nghĩa vị tha và đạo đức. Tình yêu của Chúa
Kitô thì khác! Khi Chúa Giêsu bước xuống sông Giôđan để cho Gioan Tẩy Giả làm
phép rửa, Người làm thế không phải vì cần thống hối hay hoán cải; Người làm điều
ấy để ở giữa dân chúng là những người cần ơn tha thứ, ở giữa chúng ta là những
người tội lỗi, và gánh lấy tội lỗi của chúng ta. Người đã chọn con đường ấy để
an ủi chúng ta, cứu rỗi chúng ta, giải thoát chúng ta khỏi tình trạng khốn khổ.
Thật là ấn tượng khi Thánh Tông Đồ nói rằng chúng ta được giải thoát không phải
nhờ sự giàu sang của Chúa Kitô, nhưng nhờ cái nghèo của Ngài, dù rằng
Thánh Phaolô biết rõ “những sự phong phú khôn lường của Chúa Kitô” (Ep 3,8),
“là người được thừa kế mọi sự” (Dt 1,2).
Như thế đâu là cái
nghèo mà Chúa Giêsu dùng để giải thoát chúng ta và làm cho chúng ta trở nên
giàu sang? Đó là cách Người yêu thương chúng ta, cách Người trở nên người thân
cận của chúng ta như người Samaritanô nhân lành đến gần người bị bỏ mặc dở sống
dở chết bên vệ đường (x. Lc 10,25tt). Điều mang lại cho chúng ta tự do đích thực,
ơn cứu độ đích thực và hạnh phúc đích thực là lòng thương xót, nhân lành và
chia sẻ của tình yêu của Người. Cái nghèo của Chúa Kitô làm cho chúng ta nên
giàu có là ở chỗ Người đã làm người, mang lấy những yếu đuối và tội lỗi của
chúng ta để bày tỏ lòng thương xót vô biên của Thiên Chúa đối với chúng ta. Cái
nghèo của Chúa Kitô là sự giàu sang lớn nhất: sự giàu sang của Chúa Giêsu là sự
giàu sang của lòng tín thác vô biên nơi Thiên Chúa Cha, tín thác trong mọi lúc,
luôn ước muốn và chỉ làm theo thánh ý Chúa Cha và vinh danh Cha. Chúa Giêsu
giàu sang như một trẻ em giàu sang khi cảm thấy được yêu thương và yêu thương
cha mẹ, và chẳng bao giờ nghi ngờ tình yêu thương âu yếm của cha mẹ. Sự giàu
sang của Chúa Giêsu ở chỗ là Con Thiên Chúa; tương quan độc nhất của Người
với Chúa Cha chính là đặc ân cao cả nhất của Đấng Mêsia nghèo khó này. Khi Chúa
Giêsu mời gọi chúng ta mang lấy “ách nhẹ nhàng” của Người, Người mời gọi chúng
ta trở nên giàu có thêm bằng “cái nghèo giàu sang” và “sự giàu sang nghèo khó”
của Người, chia sẻ Thần Khí con thảo và huynh đệ của Người, trở nên con cái
trong Người Con, và anh chị em trong người Anh Trưởng Tử (x. Rm 8,29).
Người ta bảo rằng
chỉ có một điều đáng tiếc thực sự, đó là không được nên thánh (L. Bloy);
chúng ta cũng có thể nói rằng chỉ có một sự khốn khổ thực sự, đó là không sống
như con cái Thiên Chúa và như anh chị em của Chúa Kitô.
2. Chứng tá của
chúng ta
Hẳn chúng ta nghĩ rằng
“con đường” nghèo ấy là con đường của Chúa Giêsu, còn chúng ta là những người đến
sau Người, chúng ta có thể cứu vớt thế giới bằng những phương thế thích hợp hơn
của con người. Không phải thế. Thời nào và nơi nào Thiên Chúa cũng cứu rỗi con
người và thế giới nhờ cái nghèo của Chúa Kitô, Đấng trở nên nghèo trong
các Bí tích, trong Lời Người và trong Giáo hội của Người, là một dân gồm những
người nghèo. Sự giàu sang của Thiên Chúa đến với chúng ta không phải qua sự
giàu sang của chúng ta, nhưng luôn luôn và chỉ qua cái nghèo của bản thân và cộng
đoàn chúng ta, được Thánh Thần của Chúa Kitô làm cho sống động.
Noi gương Thầy Chí
Thánh, các Kitô hữu chúng ta được mời gọi nhìn đến tình cảnh khốn khổ của anh
chị em chúng ta, chạm đến, gánh lấy và làm những gì cụ thể để xoa dịu nỗi khốn
khổ ấy. Khốn khổ không đồng nghĩa với nghèo: khốn khổ là nghèo
mà không có niềm tin tưởng, không được nâng đỡ, không có hy vọng. Có ba loại khốn
khổ: khốn khổ về vật chất, về luân lý và về tâm linh. Khốn khổ vật chất thường
được gọi chung là cái nghèo và tác động đến những người sống trong những điều
kiện nghịch lại với phẩm giá con người: đó là những người thiếu các quyền lợi
và nhu cầu cơ bản như lương thực, nước, vệ sinh, việc làm, cơ hội phát triển và
tăng trưởng về văn hóa. Trước nỗi khốn khổ này, Giáo hội đem đến sự phục vụ của
mình (diakonia), để đáp ứng những nhu cầu và băng bó những vết thương làm
đã xấu xí khuôn mặt của nhân loại. Nơi người nghèo và người bị bỏ rơi, chúng ta
nhìn thấy khuôn mặt của Chúa Kitô; khi yêu thương và giúp đỡ người nghèo là
chúng ta yêu mến và phụng sự Chúa Kitô. Những nỗ lực của chúng ta cũng nhằm để
chấm dứt những vụ vi phạm phẩm giá con người, những kỳ thị và lạm dụng trên thế
giới, thường là nguồn gốc gây ra nỗi khốn khổ. Khi quyền lực, sa hoa và tiền bạc
trở thành thần tượng, chúng sẽ chiếm quyền ưu tiên trước nhu cầu phân phối của
cải cách công bằng. Vì thế, lương tâm chúng ta phải hoán cải, trở về với công
lý, bình đẳng, với điều độ và chia sẻ.
Không kém phần gây
lo âu là tình trạng khốn khổ về luân lý. Đó là tình trạng nô lệ cho tật xấu
và tội lỗi. Có biết bao gia đình đau khổ vì có một thành viên trong gia đình,
thường là người trẻ, nô lệ cho rượu, ma túy, cờ bạc hay dâm ô! Biết bao người
không còn thấy được ý nghĩa cuộc sống hay viễn tượng cho tương lai, bao người
đã mất niềm hy vọng! Và bao người bị đẩy vào hoàn cảnh khốn khổ về luân lý vì
những điều kiện xã hội bất công, vì nạn thất nghiệp tước mất của họ phẩm cách của
người trụ cột nuôi sống gia đình, vì thiếu sự bình đẳng về quyền được hưởng
giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Trong những trường hợp ấy, tình trạng khốn khổ về
luân lý có thể được coi như sẽ dẫn đến sự tự sát. Hình thức khốn khổ này, cũng
là nguyên nhân làm cho nền kinh tế suy sụp, luôn gắn liền với tình trạng khốn
khổ về tâm linh mà chúng ta cảm nhận khi quay lưng với Thiên Chúa và từ
khước tình yêu của Người. Nếu chúng ta cho rằng mình không cần Thiên Chúa, Đấng
chìa tay cho chúng ta qua Chúa Kitô, vì chúng ta nghĩ tự mình có thể sống được,
thì chúng ta sẽ đi đến thất bại. Duy chỉ một mình Thiên Chúa mới có thể cứu vớt
và giải thoát chúng ta thực sự.
Tin Mừng là phương
thuốc đích thực chữa bệnh khốn khổ về tâm linh: dù đi đâu, người Kitô hữu chúng
ta cũng được mời gọi loan tin giải thoát rằng tội đã phạm sẽ được thứ tha,
Thiên Chúa cao cả hơn tội lỗi chúng ta và Ngài luôn yêu thương chúng ta một
cách nhưng không, và chúng ta được dựng nên để hiệp thông và sống muôn đời.
Chúa mời gọi chúng ta trở nên những người hân hoan loan báo sứ điệp của lòng
khoan dung và niềm hy vọng ấy! Thật phấn khởi khi cảm nghiệm niềm vui loan truyền
tin mừng ấy, chia sẻ kho tàng đã được ủy thác cho chúng ta, an ủi những tâm hồn
tan nát và mang lại hy vọng cho anh chị em chúng ta đang sống trong tăm tối. Điều
đó có nghĩa là bước theo Chúa Giêsu và noi gương Người, Đấng đã đi tìm kiếm người
nghèo và tội nhân như một mục tử yêu thương đi tìm con chiên đi lạc. Một khi hiệp
nhất với Chúa Giêsu, chúng ta sẽ can đảm mở ra những con đường mới để loan báo
Tin Mừng và thăng tiến con người.
Anh chị em thân mến,
ước gì trong Mùa chay này toàn thể Giáo hội sẵn sàng làm chứng cho những ai
đang sống trong tình trạng khốn khổ về vật chất, luân lý và tâm linh, về sứ điệp
Tin Mừng lòng thương xót của Chúa Cha, Đấng sẵn sàng đón nhận mọi người trong
Chúa Kitô. Chúng ta chỉ có thể làm được điều ấy nếu chúng ta noi gương Chúa
Kitô, Đấng đã trở nên nghèo và làm cho chúng ta được giàu có nhờ cái nghèo của
Người. Mùa Chay là mùa thuận tiện để bỏ mình; hẳn là rất tốt nếu chúng ta tự hỏi
mình có thể từ bỏ điều gì để giúp đỡ và làm cho người khác trở nên phong phú nhờ
cái nghèo của chúng ta. Chúng ta đừng quên rằng cái nghèo thực sự thì gây ra
đau khổ: không có sự từ bỏ đúng nghĩa nào lại không mang chiều kích thống hối.
Tôi nghi ngờ việc bác ái mà chẳng làm cho chúng ta thiệt thòi hoặc đau đớn.
Xin Chúa Thánh Thần,
–Đấng mà nhờ Ngài, “chúng ta vốn nghèo nhưng lại làm được bao điều phong phú, vốn
chẳng có gì nhưng lại có tất cả” (2 Cr 6,10),– nâng đỡ những quyết tâm của
chúng ta, giúp chúng ta biết quan tâm hơn và có trách nhiệm đối với sự khốn khổ
của con người, để chúng ta trở nên những người biết thương xót và thực thi lòng
xót thương. Tôi cầu chúc anh chị em được như vậy, và tôi hứa cầu nguyện cho mỗi
tín hữu và mỗi cộng đoàn Giáo hội tiến bước trong hành trình Mùa Chay đạt nhiều
kết quả. Xin anh chị em cũng cầu nguyện cho tôi. Xin Chúa chúc lành cho anh chị
em và xin Đức Mẹ gìn giữ anh chị em.
Vatican ngày 26
tháng Mười Hai 2013
Lễ Thánh Stêphanô,
phó tế, tử đạo tiên khởi
Phanxicô
Chuyển ngữ: Đức Thành
