Văn hoá mùa chay giữa cơn đại dịch
Văn hoá mùa chay giữa cơn đại dịch
Gia An, SJ
Chưa có khi nào
Giáo Hội Công Giáo khắp thế giới phải trải qua một Mùa Chay đặc biệt như năm
nay. Trước sự bùng phát và diễn tiến bất thường của cơn đại dịch virus Vũ Hán,
nhịp sinh hoạt của thế giới và của cả Giáo Hội cũng bị đảo lộn. Giáo Hội nhiều
nơi đã phải tuyên bố đình chỉ mọi Thánh Lễ vì lý do an toàn và sức khoẻ cộng đồng.
Thế là rất nhiều tín hữu Công Giáo trong mùa Chay này không chỉ phải giữ chay
trong việc ăn uống, mà còn phải “chay” cả Thánh Lễ, “chay” cả những cuộc tĩnh
tâm và những buổi hội họp đông người.
Dưới ánh sáng của
biến cố đại dịch mà cả nhân loại đang phải trải qua, chúng ta cùng đọc lại ba lời
mời gọi chính yếu của Mùa Chay là ăn chay, làm việc bác ái, và cầu nguyện… Những
lời khuyên này có vẻ đi ngược lại với xu hướng hiện đại và những ước muốn của
lòng người. Nhưng trong hoàn cảnh hiện tại, cần suy niệm để thấy giá trị của những
lời mời gọi ấy và tầm quan trọng của việc hình thành những nét văn hoá mới cho
con người.
Ăn chay - hãm mình
Chay à? Nghe là
đã thấy có vẻ nhạt nhạt rồi đấy! Có ai mà thích nhạt đâu! Phải có gì đó mằn mặn
thì mới hấp dẫn, mới ngon lành, mới có vị chứ, phải không? Chả thế mà các MC nổi
tiếng khi dẫn chương trình trước đám đông khán giả cứ phải xen vào đó những câu
chuyện có cả “chay” cả “mặn” thì mới dễ hấp dẫn người nghe. Cũng vậy, trong nhiều
gameshows ngày nay, các vị khách mời phải biết nói chuyện đủ mặn thì mới được gọi
là những “vựa muối”, “siêu đáng yêu”, “siêu duyên dáng”… Chừng như con người
càng ngày càng thích “mặn”, nên dễ trở nên xa lạ với những lời kêu gọi của chay
tịnh.
Với người Công
Giáo, “ăn chay” không chỉ đơn thuần được hiểu theo nghĩa đen, kiểu như được ăn
món gì và không được ăn món gì, ngày nào thì phải ăn chay và ngày nào thì được
ăn mặn… Ăn uống chỉ là một trong những cách biểu hiện bề ngoài của việc thực hành
khổ chế và hãm mình. Tại sao phải hãm mình và khổ chế? Xin thưa: để giúp con
người lớn lên trong khả năng làm chủ bản thân và làm chủ chính mình ngang qua
việc làm chủ được những ham muốn, điều tiết được những đòi hỏi, hãm dẹp được những
cái bất trị trong chính mình. Mùa Chay giúp con người là “người” hơn là “con”,
nhờ đó có thể ngày một nên thánh hơn nhờ biết hướng đời mình trên nẻo đường
lành thánh.
Như thế, việc ăn
chay của người Công Giáo không chỉ xoay quanh chuyện ăn uống, mà còn liên quan
đến cách nói năng, cách suy nghĩ, cách sống. Mùa Chay giữa cơn đại dịch là cơn
hội tốt để nhắc nhở mọi người trở về, tập lại và điều chỉnh lại từ những thói
quen nhỏ nhặt của đời sống, nhất là thói quen nói năng. Ai cũng biết rằng nguồn
lây nhiễm chính của Virus Vũ Hán là các hạt nước bọt mang virus. Những hạt nước
bọt này văng ra từ những người hay nói. Càng có thói quen nói nhiều, nguy cơ
lan truyền virus càng lớn. Như thế, virus Vũ Hán là một lời nhắc nhở và cảnh
cáo cho những người mang nơi mình nhiều thói quen xấu trong việc ăn nói như ngồi
lê đôi mách, thích chém gió, thích nổ, thích cà kê cà khịa, thích hội họp ồn
ào, v.v… Mùa Chay năm nay mời gọi mọi người rút lui vào khoảng thinh lặng nhiều
hơn. Thinh lặng đúng nghĩa là vàng. Sự thinh lặng đáng giá bằng cả sinh mạng của
con người. Đi nhẹ, nói khẽ, cười duyên, bớt giao du tiếp xúc bên ngoài khi
không cần thiết, xây dựng văn hoá lịch sự và tôn trọng nhau ở những chốn đông
người, bỏ qua những cuộc cãi vả và tranh luận không cần thiết, v.v… ấy là những
nét đẹp cần có trong văn hoá Mùa Chay.
Làm việc bác ái và liên đới
Mùa Chay kêu gọi
con người trở về, không chỉ theo nghĩa biết ngước nhìn lên Thiên Chúa, nhưng
còn theo nghĩa biết nhìn sang chung quanh những người anh chị em của mình, nhất
là những người nghèo khổ khốn khó. Mùa Chay dạy con người về đức bác ái ngang
qua việc sống tình liên đới và trách nhiệm.
Thánh Phaolô từng
suy niệm về sự liên đới thế này: “Vì một người mà tội lỗi đã thâm nhập vào thế
gian, và tội lỗi gây nên sự chết. Như thế, sự chết đã lan tràn tới mọi người bởi
vì một người đã phạm tội” (Rm 5,12). Đã từng có không ít người phản đối lối suy
niệm ấy và tự hỏi: tại sao một người gây hoạ mà nhiều người phải gánh cùng? Tại
sao một người làm sai mà nhiều người phải chịu tội?
Cơn đại dịch nổ
ra, lây lan từ người này sang người khác, chỉ ra cho thấy quả thật con người
liên đới với nhau và chịu trách nhiệm về nhau nhiều hơn những gì người ta từng
tưởng nghĩ. Trong những ngày qua, đã có nhiều chuyện dở khóc dở cười đến từ những
người thiếu trách nhiệm và không có ý thức gì về sự liên đới giữa người với người.
Vì sợ, có những người tìm cách trốn cách ly. Họ sợ cho mình, nhưng lại không
nghĩ xa hơn được rằng trốn tránh và chỉ nghĩ cho riêng mình chính là nguyên
nhân làm cho bệnh dịch lây lan nhanh chóng. Khi ích kỷ chỉ biết sống cho riêng
mình, người ta có nguy cơ trở thành nguồn gây hoạ cho vô số người khác, khởi đầu
từ những người thân yêu nhất của mình. Một người sai, nhưng nhiều người phải
gánh hậu quả là thế!
Mùa Chay giữa cơn
đại dịch là cơ hội để mỗi người Công Giáo sống đức bác ái Kitô giáo, theo nghĩa
không chỉ nghĩ cho riêng mình, nhưng còn biết nghĩ đến những người khác nữa. Ai
cũng sợ bị nhiễm bệnh, nhưng không vì chỉ sợ cho mình mà quên mất nghĩ đến người
khác. Văn hoá Mùa Chay dạy chúng ta không dành giật để tích trữ cho riêng mình,
khi sự tích trữ của mình là nguyên nhân làm cho những người bên cạnh mình trở
nên thiếu thốn. Văn hoá Mùa Chay dạy chúng ta sống như một người có trách nhiệm,
không giấu diếm khi thấy mình có vấn đề. Bởi vì cách thế tốt nhất để vượt qua
là chấp nhận để cho mình được chăm sóc, để cho mình không trở thành nguồn cơn
mang lại bệnh tật và đau khổ cho người khác.
Cầu nguyện
Quan trọng hơn hết
trong văn hoá Mùa Chay là tinh thần cầu nguyện. Cầu nguyện là trở về đặt mình trước
mặt Thiên Chúa. Ấy là cơ hội cho con người nhìn lại chính mình. Đứng trước cơn
dịch, ai cũng hoang mang và lo sợ. Thay vì chỉ là một phản ứng chóng qua, nỗi
hoang mang và lo sợ ấy nên là lời cảnh tỉnh giúp con người suy nghiệm và phản tỉnh
về chính thân phận của mình. Nhìn lại để thấy mình là ai trước một cơn đại dịch.
Nhìn lại để thấy giá trị mỏng manh của kiếp người. Nhìn lại để sống và chiêm
nghiệm lời mời gọi của Mùa Chay: Hỡi người, hãy nhớ mình là bụi tro!
Cơn đại dịch làm
cho mọi thứ bị đình trệ, mọi nhịp chuyển động đều bị ngừng lại. Nhiều cửa khẩu
đã bị đóng chặt. Nhiều quốc gia đã tự cô lập để tập trung xử lý vấn đề của
chính mình. Như có một nút chặn được đặt vào giữa nhịp sống quay cuồng vội vã của
cả thế giới hiện đại… Chắc chắn việc đóng cửa như thế sẽ mang đến nhiều thiệt
thòi và bất tiện cho mọi người. Nhưng chắc chắn sự chậm lại của nhịp sống cũng
là cơ hội để mọi người quay trở về trong thinh lặng nội tâm và kín múc sức mạnh
từ niềm tin của mình. Cần tĩnh và lặng nhiều hơn để có thể nghe được tiếng
Chúa. Cần bình an và phó thác nhiều hơn để có thể học được điều Chúa muốn dạy dỗ.
Thay vì hoang mang và phản ứng theo số đông, mỗi người Công Giáo đều được mời gọi
trở nên một người chứng về lòng tin, về sự bình an nội tâm, về mẫu gương sống tốt
và sống đẹp.
Khi có khả năng
hướng về Thiên Chúa, con người cũng sẽ có khả năng hướng về nhau nhiều hơn. Rồi
cơn đại dịch sẽ qua đi. Còn đọng lại sẽ là những thói quen tốt và những nét văn
hoá đẹp được hình thành ngang qua biến cố này. Những lo lắng cố công chiến đấu
với bệnh dịch sẽ không ra vô ích, nếu chúng ta học được nhiều bài học để lớn
lên trong lối sống văn minh và trưởng thành hơn trong đời sống đức tin Kitô
giáo của mình.
Nguồn: Vatican News Tiếng Việt
- Đức Giáo Hoàng Phanxicô - Mười một năm nhìn lại ( 19/03/2024)
- Suy niệm về việc Chúa Giêsu chịu đánh đòn ( 15/03/2024)
- Tình yêu khôn dò của Thiên Chúa nơi cái chết trên thập giá của Đức Kitô ( 14/03/2024)
- Thiên Chúa là Ai trong Kinh Thánh? ( 13/03/2024)
- Cuộc chiến đấu thiêng liêng ( 11/03/2024)
- Sống Mùa Chay: từ tội nhân đến thánh nhân ( 11/03/2024)
- Chay tịnh internet ( 09/03/2024)
- Cuốn sách mà tất cả các tu sĩ Cát Minh đều đọc trong Mùa Chay ( 07/03/2024)
- Suy niệm về cơn hấp hối của Chúa Giêsu trong vườn Giếtsimani ( 06/03/2024)
- Các Thánh vịnh chỉ cho chúng ta thấy dung nhan của Thiên Chúa ( 05/03/2024)