Hình bởi: poetreecreations.wordpress.com
Trái đất có cảm thấy đau không? Nó
có thể rên rỉ và khóc với Chúa không? Trái đất có thể nguyền rủa chúng ta vì tội
ác của chúng ta không?
Có thể có, và không phải chỉ các
nhà sinh thái học, đạo đức học và Đức Phanxicô nói, cả Kinh thánh dường như
cũng đã nói vậy.
Có một số đoạn thể hiện rất rõ điều
này trong trao đổi giữa ông Ca-in và Chúa, sau khi Ca-in giết em trai A-ben của
mình. Khi Chúa hỏi Ca-in em trai đâu, Ca-in trả lời không biết và nói “con là
người giữ em con hay sao?”. Nhưng Chúa nói với ông: “Từ dưới đất, tiếng máu của
em ngươi đang kêu lên Ta! Giờ đây ngươi bị nguyền rủa bởi chính đất đã từng há
miệng hút lấy máu em ngươi, do tay ngươi đổ ra. Ngươi có canh tác đất đai, nó
cũng không còn cho ngươi hoa màu của nó nữa. Máu của em ngươi đã kêu lên với Ta
từ mặt đất.”
Máu của em ngươi đã kêu lên với Ta
từ mặt đất… và từ nay mặt đất sẽ nguyền rủa ngươi! Đây là một ẩn dụ hay một sự
thật theo nghĩa đen? Mặt đất trên đó chúng ta đi, cày bừa, gieo hạt, làm xa lộ,
làm bãi đậu xe, và gọi “Mẹ Trái đất” chỉ là một chất liệu vô tri, vô hồn, không
nói nên lời, hoàn toàn miễn nhiễm với đau khổ và đau đớn mà con người và các
sinh vật mẫn cảm khác cảm nhận, thậm chí cả với bạo lực mà đôi khi chúng ta gây
ra cho mặt đất sao? Trái đất có thể kêu lên với Chúa trong thất vọng và đau đớn
không? Nó có thể nguyền rủa chúng ta không?
Một quyển sách đầy khiêu khích gần
đây của tác giả Mark L. Wallace có tựa đề Khi Chúa là một Con chim – Kitô giáo,
Thuyết vật linh và Tái hân hoan của Lời (When God was a Bird – Christianity,
Animism, and the Re-Enchantment of the Word) nói rằng, đúng, thế giới có thể và
thực sự cảm thấy đau đớn và nó có thể và sẽ nguyền rủa chúng ta vì chúng ta gây
ra nỗi đau đó. Theo tác giả Wallace, những gì Chúa nói với ông Ca-in về việc
trái đất đang khóc vì bị đẫm máu thì hơn cả một ẩn dụ, một lời dạy thiêng
liêng. Nó cũng thể hiện một chân lý bản thể học ở chỗ có mối liên hệ nhân quả
thực sự giữa suy thoái đạo đức và suy thoái sinh thái. Chúng ta không phải là
những người duy nhất gánh chịu hậu quả của tội lỗi, trái đất cũng bị.
Đây là cách Wallace giải thích:
“Trái đất không phải là vật ngu xuẩn, một vật thể vô tri vô giác không có khả
năng cảm nhận và tình cảm, mà là một sinh vật có khí chất và dễ bị tổn thương,
chịu sự mất mát khủng khiếp và thảm khốc sau cái chết của A-ben. Trái tim tan vỡ,
miệng kêu lên, trong hình ảnh kinh hoàng của bài viết, Trái đất “nuốt lọng” các
bụm máu của A-ben… Vang lên từ mặt đất nhuốm đỏ, tiếng kêu của A-ben không chỉ
nói rằng Ca-in đã giết em mình mà Ca-in còn gây sự xâm hại kéo dài, có thể là
không thể sửa chữa được đối với trái đất. … (Bây giờ) bị tổn thương và nhuốm
máu, Trái đất tấn công trở lại. Trái đất có sự trả thù của nó. Trái đất không
chấp nhận thụ động trước các tấn công của Ca-in, không khoanh tay chứng kiến
Ca-in gây đổ máu mà không bị quả báo gì. Ngược lại, Trái đất trả đũa và giáng
xuống lời nguyền” cho Ca-in bằng cách “lấy lại lòng quảng đại” đã cho người
nông dân giết người này, người giờ đây phải lang thang trên vùng đất không được
bảo vệ và không có an ninh”. Trái đất bây giờ từ chối cho Ca-in lòng quảng đại
của mình.
Điều mà Wallace khẳng định ở đây dựa
trên hai niềm tin, cả hai đều đúng. Đầu tiên, mọi người và cả hành tinh, các
sinh vật có tri giác và không tri giác đều là một phần của một và cùng một cơ
thể sống tối cùng, trong đó cuối cùng mỗi phần tử đều thực sự có ảnh hưởng đến
tất cả các bộ phận khác. Thứ hai, mỗi lần chúng ta đối xử không tốt với trái đất
(hoặc với nhau), trái đất sẽ trả đũa và tước đi sức mạnh cũng như lòng quảng đại,
không chỉ theo cách ẩn dụ mà còn theo một cách rất thực tế.
Có lẽ không ai nói điều này một
cách sâu sắc như nhà văn Mỹ John Steinbeck, cách đây tám mươi năm ông đã viết
trong tác phẩm Chùm nho phẫn nộ (The Grapes of Wrath). Ông mô tả, làm thế nào
mà đất đã sản xuất thực phẩm cho chúng ta bây giờ lại phải làm việc với những
chiếc máy kéo thép khổng lồ và những cỗ máy vô hình khổng lồ, thực tế phản
nghĩa với người phụ nữ hay người đàn ông nhẹ nhàng âu yếm dỗ ngôi vườn phát triển,
ông viết:
Và khi cây trái lớn lên, đến mùa gặt,
chẳng ai cầm cục đất nóng hổi trên tay để đất rơi khẽ qua những kẽ tay. Chẳng
ai chạm vào hạt giống, chẳng ai khát mong cây cối lớn lên. Và con người ăn khi
chẳng trồng, con người đó chẳng có liên hệ gì với tấm bánh đó cả. Đất đai oằn
mình dưới sắt thép, và chết dần mòn dưới sắt thép, vì nó đâu được yêu, đâu được
ghét, đâu được cầu chúc, đâu được nguyền rủa gì.
Khi Chúa Giêsu nói chúng ta đong đấu
nào thì sẽ bị đong lại đấu đó, Ngài không chỉ nói về luật nghiệp chướng trong
các quan hệ của con người, nơi lòng tốt sẽ được trả bằng lòng tốt, lòng quảng đại
được trả bằng lòng quảng đại, nhỏ nhen trả lại nhỏ nhen, và bạo lực trả bạo lực.
Ngài cũng đang nói về mối quan hệ của chúng ta với Đất mẹ. Càng nhiều ngôi nhà,
ô tô và nhà máy của chúng ta tiếp tục thải ra khí carbon monoxide, thì chúng ta
càng hít phải khí carbon monoxide. Và chúng ta càng tiếp tục gây bạo lực cho
trái đất và giữa chúng ta với nhau thì trái đất sẽ giữ lại sức mạnh và lòng quảng
đại của nó, và chúng ta sẽ cảm nhận lời nguyền cho Ca-in trong các cơn bão dữ dội,
virus chết người và những trận đại hồng thủy.
Nguồn: ronrolheiser.com
