TÍNH HIỆN SINH TRONG VỤ ‘BÁN CHÚA’ CỦA
GIU-ĐA?
(Theo
Tin mừng Mát-thêu)
Tiền bạc là cơn cám dỗ xưa như trái đất và cũng mới như thời dịch
Covid-19 hôm nay. Tiền là tiên là phật cơ mà. Tiền bạc là nô lệ tốt nhưng lại
là ông rất tồi. Đó chính là tính hai mặt của đồng tiền. Vì thế, Thánh vịnh cũng
khuyến cáo: Tiền tài dẫu sinh sôi nảy nở, lòng chẳng nên gắn bó làm chi (Tv 61,11).
Phải thú nhận một điều: Cơm áo gạo tiền là mối bận
tâm khôn nguôi và là điều con người nghĩ tới mỗi sớm mai thức. Mà
không phải chỉ những người giật gấu vá vai mới có phản ứng ấy. Mọi người, không
trừ ai, kể cả bậc vua chúa và bậc tu hành cũng khó thoát khỏi vòng cương tỏa
này. Trong ý tứ này,
ta cùng suy tư đôi điều về tính hiện sinh trong vụ ‘bán Chúa’ của Giu-đa qua lăng
kính của Tin mừng theo thánh Mát-thêu.
1. Ơn gọi và những
điều nên biết về Giu-đa. Trước hết, Giu-đa chỉ được nhắc tới một lần trong danh sách
Nhóm Mười Hai (Mt 10,4). Nghĩa là Giu-đa cũng được Chúa Giê-su được
tuyển chọn, huấn luyện và rảo bước trên hành trình sứ vụ với Chúa Giê-su như
các tông đồ khác. Nhưng có lẽ, Thầy Giê-su đọc ra tố chất làm quản lý, kiếm tiền, thủ kho của
Giu-đa nên ông đã được trao trọng trách theo ngôn ngữ của Tin mừng ấy là ‘giữ
túi tiền’. Trong cương vị này, thoạt tiên ông đã làm rất tốt; Chúa và anh em
cũng hài lòng khi được Giu-đa chăm sóc chu đáo. Một cánh tay phải quan trọng
không thể thiếu trong mỗi cơ cấu tổ chức… Có thể Giu-đa đã rất thiện chí trong
tư cách và bổn phận của mình trong thời gian đầu. Nhưng không biết ngọn nguồn từ
đâu và từ bao giờ, Giu-đa đã nổi loạn như thế?
Nếu đọc kỹ hơn Tin mừng Mát-thêu, ta ngộ điều này. Thực ra Giu-đa không
có ý định bán Chúa từ trước. Vì nếu dịch sát theo tiếng Hip-ri thì Giu-đa hỏi
các thượng tế rằng: “Quý vị muốn trả cho tôi điều gì?” chứ không hề
dễ ngả giá theo kiểu trắng trợn: “Tôi sẽ nộp ông ấy cho quý vị, vậy quý vị
muốn trả cho tôi bao nhiêu?” (Mt 26,14-16). Phải chăng, đằng trước của cuộc
ngả giá ‘30 đồng bạc’ đã trải qua một cuộc chiến nội tâm dai dẳng không hề nhỏ?
2. Cuộc chiến người
‘giữ túi tiền’ dẫn tới cơ hội ‘bán Chúa’. Với tư cách là quản lý, Giu-đa cũng bận tâm
trong việc xoay xở, giao lưu để có vốn liếng, trăm thứ phải lo cho các sinh hoạt
thường nhật của Thầy Trò, đặc biệt trong mỗi dịp lễ. Như người ta thường nói: Tiền là nô lệ tốt và là ông chủ tồi. Có lẽ trong tư
cách của mình, thay vì chọn Chúa thì ông đã biến thái lao đầu chọn việc của
Chúa lúc nào không hay. Vì gánh nặng tài chính cơm áo gạo tiền đè lên vai,
nhiều lần ông đã tính khôn khi bỏ nhóm, rồi ‘ngang dọc chén chú chén anh’ tranh
thủ sự đồng tình ủng hộ để có thật nhiều tiền, mà đỡ tốn công nhọc sức, để ‘chi
chế khơ khớ’ cho đời sống nhóm 12, như Thầy đã trao phó.
Nhưng chẳng bao lâu, cái biến thái của mục đích tốt biện minh cho phương
tiện xấu dần lòi ra. Trong những lần giao lưu gặp gỡ như thế, những chân tay của
nhóm thượng tế, biệt phái chen vào và thủ mưu chính trị manh nha. Vô tình khi
hòa nhập Giu-đa lại bị hòa tan trong cơn lốc, đánh mất tư cách môn đệ của mình,
bị tiêm nhiễm đưa vào tròng với những ý đồ đen tối của ‘con cái thế gian’ mà không
hay. Không thiếu những lần Giu-đa cũng ngất ngây ‘chém gió-nổ’ về chính mình và
nhóm 12, theo kiểu Hê-rô-đê thề thốt: “Con xin
gì trẫm cũng ban, dù nửa nước cũng được.” (Mc 6,23), chứ cộng tác để nộp Thầy có đáng
là gì?
3. Ma quỷ đã gieo
vào lòng Giu-đa (Ga 13,2). Ma quỷ gieo theo chiến lược ‘mật ngọt chết ruồi, ‘đội lốt chiên’, đi guốc
trong bụng Giu-đa. Giờ của ma quỷ đã đến, chúng tha hồ vẽ đường cho hươu (Giu-đa)
tẩm ngẩm chạy theo ‘linh đạo tinh khôn’ ấy. Bắt đầu từ cao trào với những vụ ‘ném
đá’, Giu-đa nhận thấy sắp ‘toang thật rồi’. Sự đối kháng giữa Đức Giê-su với nhà
cầm quyền Do-thái ngày càng ban căng, ‘tức nước ắt sẽ vỡ bờ’… Thầy mình sẽ phải
chết là cái chắc. Trong khi hắn quẩn quanh với chiều hướng điêu tàn như thế,
thì lại được bồi thêm những phân tích hết sức hợp tình hợp lý của nhóm ‘đang
rình mò khai thác’: Đàng nào mà toán quân chẳng đến bắt ông ấy, khi ấy anh chỉ
cần ra hiệu ‘nháy mắt-hôn thầy’ thế là xong. Anh không cộng tác thì ông ấy cũng
chết như Sách nói về còn gì? Nhưng cái đáng trách ở đây là: ‘Đã hẳn Con Người ra đi như lời đã chép về
Người, nhưng khốn cho kẻ nào nộp Con Người: thà nó đừng sinh ra thì hơn’(26,24).
4. Thái độ hối hận
muộn màng. Cuộc chơi “bán Chúa’ trong những lần chém gió trước kia, nay Giu-đa đã phải
trả giá đắt. Như chính Thầy bảo: đã hẳn Con Người ra đi mà… Nghĩa là không có
mình can thiệp thì Thầy vẫn bị bắt như chơi đấy thôi. Lúc đó, ông thấy bình
chân như vại, điếc hết. Có đáng là gì mà Thầy lại chửi ‘khốn’ thế cơ chứ? Lại
còn nguyền: thà nó đừng sinh ra thì hơn, liệu có độc miệng đời quá không?... Rồi
phải mãi đến sáng hôm sau, khi thấy các thượng tế và kỳ mục bàn kế xử tử, trói
và giải Người đi (27,1-2); lúc đó Giu-đa mới tỉnh cơn say ‘lâm sàn’, chợt nhận
ra quả đúng như Thầy nói, đã hẳn, nhưng khốn thật, vì mình lại tiếp tay, nối
giáo cho giặc, để rồi kết tội danh ‘nộp Thầy’. Còn gì đau hơn cái đau, nỗi đau
của ‘Kẻ đã cùng con chia cơm sẻ bánh lại giơ gót đạp
con’ (Tv 41,10). Càng yêu, càng thân,
càng gần đến độ hai đã trở nên một, mà phản bội, mà giơ góp đạp nhau thì đau biết
chừng nào? Có lẽ trước đó Giu-đa chỉ nghĩ mình mang Thầy ‘đổi chác’ như thế để
Thầy bừng tỉnh phản đòn và kiếm chác tí thôi. Ai dè, lại ra nông nỗi thế. “Thấy Người bị kết án thì hối hận” (27,3).
Tiếc thay, thái độ sám hối là quá muộn màng, cho một chuyến đi về.
5. Tính hiện sinh
‘Giu-đa’ thời đại dịch Covid-19? Ngày nay, có lẽ nhiều người trong chúng ta vẫn còn đang miên man muốn trả
lời cho câu hỏi: Nếu Giu-đa không bán
Chúa, liệu Chúa có phải chết không? Thưa, Chúa vẫn chết như thường, vì cái
chết nằm trong ý định yêu thương của Ngài. Giống như cơn khốn cùng hoảng loạn của
đại dịch Covid-19. Chúa có thừa khả năng đẩy lui bệnh dịch chỉ trong ý nghĩ,
nháy mắt. Cũng như Ngài có nhiều cách thế để bảo toàn sự sống trước sự tấn công
như vũ bão của toán quân dù có đông hơn nhiều cùng vũ khí hiện đại tối tân đến
cỡ nào. Nhưng Chúa của chúng ta đã không cưỡng lại, cũng chẳng tháo lui. Ngài
biết giờ của Ngài đã đến.. Giờ mà tất cả các sự việc xảy ra để ứng nghiệm lời Kinh Thánh (26,47-56).
Nếu không có Giu-đa Ít-ca-ri-ốt, thì vẫn còn đó Giu đa Ít-ca-ri-bạn và
Ít-ca-ri-bạn, Ít-ca-ri của những người chối bỏ tình thương của Thiên Chúa, của
những người đã đóng đinh và giết chết Ngài bằng tội lỗi và sự kiêu căng; của những
lần lạc mất trong sự khủng hoảng của Đức Tin, những
khi tâm hồn chúng ta khô khan, nguội lạnh, tưởng chừng như muốn bỏ cuộc, như muốn
trao thân gửi phận cho ác thù Sa-tan hoành hành, đó chính là những thỏa hiệp trong vụ ‘bán
Chúa’ chẳng khác gì Giu-đa năm xưa. Một Giu-đa đã bị nhúng vào cơn lốc ‘túi tiền’,
dù đã thức tỉnh sám hối, nhưng là quá muộn cho cuộc trở về. Câu chuyện Giu-đa
và ‘túi tiền’ vẫn còn khá hiện sinh trong thời hiện đại Covid hôm nay.
Hy vọng nó sẽ là bài học nên khôn cho chúng ta trên hành trình Đức tin và trong thực trạng của đời sống hôn nhân gia đình? Đừng để tiền bạc lên ngôi đến độ trở thành ông chủ của chính mình. Bởi vì: ‘Một khi vật chất được lên ngôi, thì mọi thứ đều được đem ra trao đổi, ngay cả tình yêu và những giá trị tinh thần cao quý nhất cũng được đánh giá qua nhãn quan vật chất rẻ tiền: “Muốn biết rõ về ai nên nhúng người ấy nhiều lần vào tiền, cái dung dịch siêu thượng này làm trôi đi tất cả những màu mè bọc ngoài. Đạo mạo trở nên hau háu lỗ mãng. Dịu dàng trở nên chua ngoa cướp giật (x. Cơ hội của Chúa, tác giả Việt Hà). Xin cho chúng ta thấy được tính chất hiện sinh trong việc ‘bán Chúa-nộp Thầy’ của Giu-đa. Cuộc chiến đấu giằng co nội tâm giữa chọn Chúa hay chọn việc của Chúa và đi đến thái độ hối hận quá ư là muộn màng của Giu-đa liệu có là bài học đắt giá thức tỉnh lý trí và con tim của tôi?
