GIÁO LÝ VỀ Ý NGHĨA VÀ GIÁ TRỊ CỦA TUỔI GIÀ
BÀI 2: CẦN SỐNG CHẬM LẠI ĐỂ CÓ GIỜ ĐỐI THOẠI GIỮA CÁC THẾ HỆ
Hồng Thủy
Vatican News (02.3.2022) - Đức Thánh Cha mong muốn chúng ta nhận ra tầm quan trọng của người cao
tuổi ở giữa chúng ta, và học hỏi từ họ rằng: nhịp sống đích thực là nhịp sống của
mối quan hệ hài hòa giữa các thế hệ.
Trong bài giáo lý tại buổi tiếp kiến chung
sáng thứ Tư 02/3/2022, Đức Thánh Cha tiếp tục về chủ đề ý nghĩa và giá trị của
tuổi già, được nhìn dưới ánh sáng của Lời Chúa. Cụ thể, ngài suy tư về đóng góp
của người cao tuổi cho sự phát triển của một xã hội thực sự nhân văn, trong đó
mỗi lứa tuổi có sự đóng góp của mình.
Đức Thánh Cha nói rằng. người già có nhiều
điều để dạy chúng ta về ý nghĩa của cuộc sống; sự khôn ngoan của họ, trưởng
thành theo thời gian, có thể giúp chúng ta đối mặt với những câu hỏi và thách
đố luôn mới do xã hội đang phát triển nhanh chóng ngày nay đặt ra. Ngài cũng
nhấn mạnh rằng sự liên kết giữa người trẻ và người già - điều không thể thiếu
cho một cuộc sống xã hội lành mạnh - có thể giúp chúng ta, giữa nhịp sống điên
cuồng ngày nay, nhớ rằng, như những con người được dựng nên theo hình ảnh của
Thiên Chúa, chúng ta được mời gọi có một cái nhìn toàn diện hơn về cuộc sống
chung của chúng ta, tái khám phá sự hiện diện của Thiên Chúa ở giữa chúng ta và
quan tâm đến nhu cầu của anh chị em chúng ta.
Bài giáo lý của Đức Thánh Cha
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Trong tường thuật của Kinh Thánh về các gia
phả tổ tiên, người ta ngay lập tức bị ấn tượng với tuổi thọ quá cao của họ: các
gia phả nói rằng họ sống hàng thế kỷ! Chúng ta đặt câu hỏi: trong các gia phả
này, khi nào tuổi già bắt đầu? Đâu là ý nghĩa của việc những người cha thời cổ
đại này sống rất lâu sau khi đã sinh con cái? Những người cha và các con sống
với nhau hàng thế kỷ! Thời gian hàng thế kỷ này, được thuật lại theo văn phong
nghi lễ, mang lại một ý nghĩa biểu tượng rất sâu sắc cho mối quan hệ giữa tuổi
thọ và gia phả.
Cần thời gian để khám phá những trải nghiệm
và bí ẩn của cuộc sống
Như chúng ta thấy, việc trao truyền sự sống
con người, điều rất mới mẻ trong vũ trụ được tạo dựng, đòi hỏi một sự
bắt đầu từ từ và kéo dài. Mọi thứ đều mới mẻ, vào khởi đầu lịch sử của
một thụ tạo, là tinh thần và sự sống, ý thức và tự do, sự nhạy cảm và trách
nhiệm. Sự sống mới - sự sống con người - bị lồng trong sự căng thẳng giữa nguồn
gốc của nó “theo hình ảnh và giống với” Thiên Chúa, và sự mong manh của thân
phận con người của nó, là một điều mới lạ cần được khám phá. Và nó đòi hỏi một
khoảng thời gian bắt đầu lâu dài, trong đó sự hỗ trợ lẫn nhau giữa các thế hệ
là điều không thể thiếu để giải mã những trải nghiệm và đối mặt với những bí ẩn
của cuộc sống. Trong thời gian dài này, phẩm chất thiêng liêng của con người
cũng từ từ được trau dồi.
Mỗi thế hệ có những câu hỏi về cuộc sống
Theo một nghĩa nào đó, mỗi giai đoạn trong
lịch sử loài người lại mang đến cảm giác này: cứ như thể chúng ta phải bắt đầu
lại từ đầu, một cách bình tĩnh, những câu hỏi về ý nghĩa cuộc sống, khi viễn
cảnh về thân phận con người dường như tràn đầy những trải nghiệm mới và các câu
hỏi cho đến nay chưa được giải đáp. Chắc chắn, việc tích lũy ký ức văn hóa giúp
có thêm sự quen thuộc cần thiết để đối mặt với những giai đoạn mới. Thời gian
chuyển trao giảm đi, nhưng thời gian để hòa nhập luôn đòi hỏi sự kiên nhẫn. Lối
sống quá vội, điều hiện đang ám ảnh mọi giai đoạn của cuộc đời chúng ta, khiến
mọi trải nghiệm trở nên hời hợt hơn và ít “hữu ích” hơn. Những người trẻ tuổi
là nạn nhân vô thức của sự phân chia này giữa thời gian trên đồng hồ, cần phải
gấp gáp, và thời gian của cuộc sống, đòi hỏi một “sự dậy men” thích hợp. Tuổi
thọ cao cho phép trải nghiệm những khoảng thời gian dài và nhận ra những thiệt
hại của sự vội vàng.
Nhịp điệu chậm của tuổi già mở ra không gian
về ý nghĩ của cuộc sống
Đức Thánh Cha nhận xét: Tuổi già chắc chắn có
những nhịp độ chậm hơn: nhưng đó không chỉ đơn thuần là những thời gian chậm
chạp ù lì. Thật vậy, thước đo của những nhịp điệu này mở ra, cho tất cả, những
không gian về ý nghĩa của cuộc sống, những không gian không biết đến nỗi ám ảnh
về tốc độ. Việc mất liên lạc với nhịp sống chậm hơn của tuổi già đóng lại những
không gian này đối với tất cả mọi người. Chính từ chiều kích này, tôi đã mong
muốn thiết lập Ngày Ông Bà, vào ngày Chúa Nhật cuối cùng của tháng 7. Sự liên
minh giữa hai thế hệ ở hai thái cực - trẻ em và người già - cũng giúp hai thế
hệ còn lại - người trẻ và người lớn - gắn kết với nhau để làm cho cuộc sống của
mọi người trở nên phong phú hơn trong nhân loại.
Cần đối thoại giữa các thế hệ
Chúng ta cần đối thoại giữa các thế hệ: nếu
không có đối thoại giữa người trẻ và người già, giữa những người lớn, mỗi thế
hệ sẽ bị cô lập và không thể truyền tải thông điệp. Hãy suy nghĩ: một người trẻ
không kết nối với nguồn gốc của mình, là ông bà, thì không nhận được sức mạnh,
như một cái cây không nhận được sức mạnh từ gốc rễ và phát triển èo ọt, bệnh
tật, phát triển mà không có điểm quy chiếu. Đây là lý do tại sao chúng ta cần
tìm kiếm, như một nhu cầu của con người, sự đối thoại giữa các thế hệ. Và cuộc
đối thoại này, chính xác là giữa ông bà và các cháu, những người thuộc hai thái
cực, là điều quan trọng.
Lối sống quá vội sẽ nghiền nát cuộc sống
Chúng ta hãy tưởng tượng: một thành phố trong
đó sự chung sống của các lứa tuổi khác nhau tạo thành một phần không thể thiếu
trong quy hoạch tổng thể về cuộc sống của nó. Chúng ta hãy suy nghĩ về sự hình
thành của các mối quan hệ tình cảm giữa tuổi già và tuổi trẻ, điều thể hiện
trên phong cách tổng thể của các mối quan hệ. Sự chồng chéo của các thế hệ sẽ
trở thành nguồn năng lượng cho một chủ nghĩa nhân văn thực sự hữu hình và đáng
sống. Thành phố hiện đại có xu hướng thù địch với người già (và không phải ngẫu
nhiên, cả với trẻ em). Xã hội với tư tưởng vất bỏ này: loại bỏ nhiều trẻ em
không được mong muốn và loại bỏ những người già; nó loại bỏ họ vì họ không có
ích với lương hưu, cho việc hồi phục... Lối sống vội sẽ đặt chúng ta vào một
cái máy ly tâm và nó cuốn chúng ta đi như những cánh hoa giấy. Chúng ta hoàn
toàn đánh mất tầm nhìn tổng thể. Mỗi người nắm giữ mảnh nhỏ của riêng mình,
điều trôi theo dòng chảy của thị trường-thành phố, điều khiến những nhịp điệu
sống chậm hơn bị cuốn mất và tốc độ chính là tiền bạc. Lối sống quá vội sẽ
nghiền nát cuộc sống, không làm cho nó trở nên mãnh liệt hơn.
Cần “mất thời gian”
Và để có sự khôn ngoan chúng ta cần “mất thời
gian”. Khi bạn về nhà và nhìn thấy con trai, con gái của bạn và “bạn mất thời
gian”, nhưng trong cuộc trò chuyện này, là điều cơ bản cho xã hội, bạn cần “mất
thời gian” với các con; và khi bạn về nhà, có ông bà - có thể không còn minh
mẫn lắm hoặc đã mất đi một chút khả năng nói -, và bạn ở với ông hoặc bà, bạn
“mất thời gian”, nhưng sự “lãng phí thời gian” này củng cố gia đình nhân loại.
Cần phải dành thời gian, một khoảng thời gian không sinh ra tiền bạc, với trẻ
em và người già, bởi vì họ cho chúng ta một khả năng khác để nhìn cuộc sống.
Tương quan giữa người già và người trẻ phục
hồi niềm hy vọng
Tiếp tục bài giáo lý, Đức Thánh Cha nhận
định: Đại dịch, trong đó chúng ta vẫn buộc phải sống, đã bắt sự sùng bái lối
sống vội phải dừng lại. Và trong thời gian này, các ông bà đã đóng vai trò như
một bờ đê chống lại “sự khô cằn” tình cảm nơi những người trẻ nhất. Liên minh
hữu hình của các thế hệ, điều giúp hài hòa thời gian và nhịp điệu, trả lại cho
chúng ta niềm hy vọng không sống cuộc sống vô ích. Và nó khôi phục cho mỗi
người chúng ta tình yêu đối với những sự sống dễ bị tổn thương của chúng ta,
chặn đứng con đường dẫn đến nỗi ám ảnh về sống vội, thứ vốn chỉ đơn giản là
tiêu thụ. Từ khóa cho mỗi người trong các bạn, tôi nghĩ: bạn có biết mất thời
gian không, hay bạn luôn vội vã chạy theo tốc độ? “Không, tôi đang vội, tôi
không thể ...”? Bạn có thể mất thời gian với ông bà, với người già không? Bạn
có thể dành thời gian chơi với con cái của bạn, với lũ trẻ không? Hãy suy nghĩ
một chút. Và điều này mang lại cho mọi người tình yêu đối với cuộc sống dễ bị
tổn thương của chúng ta, ngăn chặn - như tôi đã nói - con đường dẫn đến nỗi ám
ảnh về tốc độ, thứ đơn giản chỉ là sự tiêu thụ. Nhịp điệu của tuổi già là một
nguồn lực không thể thiếu để hiểu được ý nghĩa của cuộc sống được đánh dấu bởi
thời gian. Người già có nhịp điệu của họ, nhưng đó là những nhịp điệu giúp ích
cho chúng ta. Nhờ sự trung gian này, mục đích của cuộc sống - gặp gỡ với Thiên
Chúa - trở nên đáng tin cậy hơn: đó là một dự án được ẩn giấu trong việc tạo
dựng con người “theo hình ảnh của Người và giống với Người” và được đóng ấn
trong Con Thiên Chúa làm người.
Ý nghĩa của cuộc sống
Ngày nay tuổi thọ của con người cao hơn. Điều
này cho chúng ta cơ hội gia tăng sự liên kết giữa mọi thời đại của cuộc sống;
và với ý nghĩa của cuộc sống một cách trọn vẹn. Ý nghĩa của cuộc sống không chỉ
ở tuổi trưởng thành, từ 25 đến 60; không. Ý nghĩa của cuộc sống là tất cả, từ
khi sinh ra đến khi chết đi và bạn phải có khả năng nói chuyện với mọi người,
có những mối quan hệ tình cảm với mọi người, như vậy sự trưởng thành của bạn sẽ
phong phú hơn, mạnh mẽ hơn. Và nó cũng cung cấp cho chúng ta ý nghĩa cuộc sống,
đó là tất cả.
Vẻ đẹp của nhịp điệu cuộc sống
Xin Chúa Thánh Thần ban cho chúng ta trí
thông minh và sức mạnh để thực hiện sự thay đổi này. Sự lấn át của thời gian
của đồng hồ phải được chuyển đổi thành vẻ đẹp của nhịp điệu cuộc sống. Đây là
sự cải cách mà chúng ta phải thực hiện trong lòng mình, trong gia đình và xã
hội. Hãy biến đổi sự lấn át của thời gian, thứ luôn hối thúc chúng ta, thành
nhịp điệu của cuộc sống. Sự liên minh của các thế hệ là điều cần thiết. Trong
một xã hội mà người già không nói chuyện với người trẻ, người trẻ không nói
chuyện với người già, người lớn không nói chuyện với người già hoặc với người
trẻ, đó là một xã hội vô sinh, không có tương lai, một xã hội không nhìn về
phía chân trời nhưng chỉ ngắm nhìn chính mình. Và trở nên đơn độc. Xin Chúa
giúp chúng ta tìm ra thứ âm nhạc phù hợp cho sự hòa hợp này của các độ tuổi
khác nhau: trẻ nhỏ, người già, người lớn, tất cả cùng nhau: một bản giao hưởng
đối thoại tuyệt đẹp.
