NGHỆ THUẬT PHỤC SINH: BA PHỤ NỮ NƠI MỘ CHÚA
KITÔ
Derek
Rotty
WGPQN (14.04.2023) - Ngắm
xem và suy ngẫm nghệ thuật thánh, tham dự vào Vizio Divina, đem đến cho các tín
hữu một cách suy niệm tuyệt vời về cuộc đời của Chúa Giêsu Kitô và mầu nhiệm cứu
độ.
Chúng ta đã đi
qua Mùa Chay và Tam Nhật Thánh để bước vào mùa Phục Sinh. Chúng ta mừng chiến
thắng của Chúa chúng ta trên cái chết, trước là Tuần Bát Nhật và sau là sáu Tuần
tiếp theo. Đây là mùa dài nhất trong năm phụng vụ của Giáo hội, và đúng như vậy,
bởi vì các tín hữu cần nhiều hơn một ngày, hơn một tuần, để khai mở mầu nhiệm
sâu xa vốn phá vỡ quan niệm sống của chúng ta.
Lịch sử về nghệ
thuật thánh, đặc biệt suốt năm thế kỷ qua, có rất nhiều hình ảnh về Chúa Giêsu
sống lại từ ngôi mộ vào buổi sáng Phục sinh. Những người am hiểu về nghệ thuật
có thể nhanh chóng nghĩ đến những bức tranh của Francesca, Titian, Tintoretto,
El Greco, Carl Bloch hoặc Peter Paul Rubens. Mặc dù những tác phẩm nghệ thuật
tuyệt vời đó mang lại cơ hội thường xuyên để suy niệm sâu hơn, nhưng cũng không
tồi khi nghiên cứu nghệ thuật bên ngoài một tí. Năm 1843, một nữ nghệ sĩ người
Pháp tên là Irma Martin đã đưa ra cách chú giải trực quan của riêng mình về các
tường thuật của các tác giả Tin mừng vào buổi sáng Phục sinh. Tác phẩm của
Martin mang đến cho người xem cơ hội suy ngẫm về tình tiết này từ góc nhìn về
ba người phụ nữ đến ngôi mộ để xức dầu cho thi hài Chúa Giêsu sau kỳ nghỉ của
ngày Sabát theo luật (xem Lc 24, 9-10 ESV).
Khán giả nhanh
chóng nhận thấy phối cảnh này. Ngôi mộ này có một lỗ hổng lớn mà lẽ ra phải cần
đến “một tảng đá lớn” để lấp nó lại (Mt 27,60). Từ từ góc nhìn của khán giả,
nghệ nhân đã kết nối các chuyển động của Tuần Thánh và Tam Nhật Vượt Qua. Ở mép
bên trái, họa sĩ vẽ thành thánh Giêrusalem, địa điểm diễn ra tuần giảng dạy cuối
cùng của Chúa Giêsu và nơi tổ chức bữa ăn Lễ Vượt Qua Mới mà Người vừa cử hành
cùng các môn đồ của mình. Giữa thành phố và ngôi mộ, có ba cây thánh giá trống
trơn trên ngọn đồi cao. Ngọn đồi này là Golgotha, cách ngôi mộ đá chỉ chừng hai
trăm thước.
- Tôi có đánh
giá cao các hoạt động của Tuần Thánh và Tam Nhật Vượt Qua không? Tôi có tham dự
những cuộc cử hành đó để chờ đợi vinh quang của Chúa Phục Sinh không?
Bên trong ngôi mộ,
khán giả được thiên thần chào đón, “diện mạo người như ánh chớp, và y phục trắng
như tuyết” (Mt 28,3). Thiên thần đưa tay về phía những người phụ nữ, dường như
trong tư thế sẵn sàng để chỉ về phía ngôi mộ. Khi làm điều này, thiên thần nói
thông điệp mà ngài được Chúa sai đến để truyền đạt: “Này các bà, các bà đừng sợ!
Tôi biết các bà tìm Đức Giêsu, Đấng bị đóng đinh. Người không có ở đây, vì Người
đã trỗi dậy như Người đã nói. Các bà đến mà xem chỗ Người đã nằm” (Mt 28,5-6).
- Có thông điệp
nào của sự thật, ngay cả những điều có thể tôi không mong đợi, đến với tôi từ
Thiên Chúa hay bất kỳ sứ giả nào của Ngài không? Có khi nào một thông điệp như
vậy đồng thời vừa gây sốc vừa thú vị không?
Thiên thần chỉ
tay về phía mồ đá trống rỗng ở trung tâm của cảnh vật. Nắp mồ đá bị đẩy sang một
góc, cho thấy nó nhanh chóng bị bật ra. Một tấm vải liệm trống rỗng bị kéo rê một
bên mồ đá, rơi xuống sàn.
- Tôi có nhận
ra thực tại nhiệm mầu là sự Phục sinh không? Tôi có dành thời gian để sự thật về
ngôi mộ trống in sâu vào tâm trí mình không? Tôi có cố gắng nhìn tất cả những mầu
nhiệm của cuộc đời tôi dưới ánh sáng của cuộc khổ nạn đóng đinh và sự Phục sinh
của Chúa Giêsu, điều vừa gây sửng sốt vừa thú vị cho tôi?
Ngay giữa mồ đá
và lỗ hổng của ngôi mộ là ba người phụ nữ, chủ thể của bức tranh. Thánh Marcô
cho chúng ta biết ba người phụ nữ này là “Maria Mađalêna, Maria mẹ của Giacôbê,
và Salome”. Mặc dù chúng ta không biết chính xác từng người phụ nữ trong hình
là ai, nhưng mỗi người trong số những người phụ nữ này đều ở trong một tư thế rất
có ích cho việc suy niệm.
Người phụ nữ ở
bên trái trong tranh cầm một cái bình. Điều này chắc chắn nhằm mô tả “hương liệu
mà họ dùng để đi ướp xác Người” (Mc 16,1). Có lẽ bình hương liệu mà bà cầm là dầu
thơm, thường được dùng trong thế giới cổ đại để ướp xác khi chôn cất. Mặc dù không
được nêu rõ trong các văn bản kinh thánh cách chính xác, nhưng nó sẽ mang lại ý
nghĩa phong phú nếu đây là bình mộc dược được các nhà chiêm tinh dâng kính ngày
Chúa Giêsu Giáng sinh, khoảng ba thập kỷ trước đó.
- Tôi mang gì
đến xức cho Chúa Giêsu là Đấng Cứu độ và là Chúa của tôi?
Một người phụ nữ
khác mặt hướng về khán giả. Ánh mắt của bà dán chặt vào ngôi mộ trống, tay phải
của bà giơ lên, giống như một học sinh chuẩn bị đặt câu hỏi. Nhìn nét mặt của
bà như muốn biểu lộ mạnh mẽ nhận định của Thánh Luca về suy nghĩ của những người
phụ nữ: “Bấy giờ các bà nhớ lại những điều Đức Giêsu đã nói...” (Lc 24,8).
- Tôi có dành
thời gian để đọc và suy ngẫm về những lời trong Kinh thánh, đặc biệt là các
sách Phúc âm, và nhận ra những điều này được ứng nghiệm trong sự Phục sinh như
thế nào không? Tôi có muốn dành thời gian để thực hiện điều này trong Mùa Phục
Sinh, đọc mọi sự dưới ánh sáng của Chúa Phục Sinh không?
Người phụ nữ thứ
ba quay lưng về phía khán giả, và làm hiện ra phản ứng của nhóm đối với chỉ thị
của thiên thần (xem Mt 28,7 và Mc 16,7)[1].
Người phụ nữ này dường như đang rời khỏi mộ và quay trở lại Giêrusalem. Bà dang
rộng hai tay, như muốn nói “Đủ rồi! Tôi không thể nghĩ ra được điều này, nhưng
tôi biết những gì tôi được yêu cầu phải làm”. Vị trí của bà cho phép khán giả
suy ngẫm về phản ứng của cả nhóm như được ghi lại trong Phúc âm: sợ hãi, run rẩy,
kinh ngạc và vô cùng vui mừng (xem Mt 28,8 và Mc 16,8). Những chi tiết này có
thể khiến bất kỳ ai trong chúng ta đặt câu hỏi:
- Tôi có muốn
nhanh chóng nói cho người khác biết về những thực tại nhiệm mầu và kỳ diệu
không? Tôi có đáp lại những chỉ dẫn của Chúa trong đức tin, ngay cả khi tôi
không hiểu hết không?
Cuối cùng, ở góc
dưới cùng bên phải, trên sàn, là một mảnh vải màu đỏ với một chiếc đèn lồng nằm
ở trên. Đây có thể là cách tác giả muốn trình bày chi tiết được Thánh Mátthêu
nêu ra: “Thình lình, đất rung chuyển dữ dội […] Thấy người, lính canh khiếp sợ,
run rẩy chết ngất đi” (Mt 28,2-4). Những người lính Rôma đang canh giữ ngôi mộ
(xem Mt 27,62-66) đã bị đánh bại bởi quyền năng tuyệt đối của Sự Phục Sinh.
- Giống như
những người lính này, tôi có bị choáng ngợp, thậm chí bị sốc trước thực tại và
quyền năng của Thiên Chúa không? Tôi có sẵn sàng thay đổi quan điểm của mình
không, giống như viên đại đội trưởng đã chứng kiến cảnh đóng đinh và rồi đã
thốt lên: “Quả thật, người này là Con Thiên Chúa!” (Mt 27,54)?
Bức tranh của
Martin nắm bắt một cách trung thực và khéo léo những chi tiết mà chúng ta đọc
được trong các trình thuật Phúc âm. Nó cho phép chúng ta nhận ra biến cố của buổi
sáng Phục sinh từ một góc nhìn khác với cách nhìn thường được trình bày. Khi ngắm
nhìn tác phẩm nghệ thuật này, chúng ta có cơ hội suy niệm về mầu nhiệm và quyền
năng của Sự Phục Sinh. Hy vọng rằng với sự suy niệm và thinh lặng giúp chúng ta
lắng nghe sự thật của Chúa, thúc đẩy chúng ta nhanh chóng thực hiện sứ mạng nói
về vinh quang của Chúa, giống như những người phụ nữ này vào buổi sáng Phục
sinh.
G. Võ Tá Hoàng
(theo Derek Rotty, The Art of Easter: Three Women on the Tomb of Christ)
Nguồn: gpquinhon.org (14.04.2023)
[1] “Xin các bà về
nói với môn đệ Người và ông Phêrô rằng Người sẽ đến Galilê trước các ông. Ở đó,
các ông sẽ được thấy Người như Người đã nói với các ông".