LÀM CHỦ BẢN THÂN VÀ TẠO MỘT CUỘC SỐNG ĐẦY Ý NGHĨA

Nữ tu Marie Thécla Trần Thị Giồng, CND-CSA

“Chỉ khi nào chúng ta hiểu được giá trị và ý nghĩa cuộc sống, thì ta mới thực sự có được niềm vui sống.” (Lưu Dung)

“Giúp người trẻ tập luyện các đức tính nhân bản, đặc biệt tính trung thực, ý thức công bằng, lương tâm ngay thẳng, tinh thần trách nhiệm… Tập sống chung và làm việc chung với tinh thần liên đới, quảng đại, vị tha; mở các lớp kỹ năng sống về nhận diện giá trị bản thân, trưởng thành tâm lý và tính dục, phát triển tương quan hài hòa với mọi người.” (Thư chung của HĐGMVN 10/2019)

Cuộc đời mỗi người hàm chứa biết bao giá trị tiềm ẩn, bao ý nghĩa cao đẹp. Điều quan trọng vẫn là nghệ thuật khám phá những “viên ngọc quý chôn giấu, trong thửa ruộng” đời mình. Có người biết tìm cách để tậu cho được nó. Có người hời hợt, chỉ thấy những vẻ sần sùi, hay bùn đất bao quanh viên ngọc mà thôi!

Có lẽ một trong những thao thức lớn của mỗi người, đặc biệt các phụ huynh và các bạn trẻ là làm sao nhận ra những giá trị thật trong cuộc đời, và có đủ nghị lực để tìm kiếm, để theo đuổi và để dựng xây. Giá trị cuộc sống muôn mặt, nhưng có những điều thật cơ bản, đem lại chất lượng cho đời sống chúng ta: Ý nghĩa. Phải, một cuộc đời có ý nghĩa khác với một cuộc đời hạnh phúc.

Hạnh phúc, có người xem đó chỉ là một cánh hoa nở, là kết quả của một tiến trình dài vun vén, làm chủ bản thân và vượt qua bản thân… Nếu hạnh phúc chỉ như một cánh hoa nở rộ thì nó mong manh và ngắn ngủi lắm vì hoa đâu có nở mãi trong đời mình hoặc có hoa nào nở mà không tàn? Nếu có, đó chỉ là hoa giả mà thôi.

Cuộc đời có ý nghĩa thì khác. Cuộc đời có ý nghĩa đem lại những “lý do” cho những hành động. Như người trồng hoa cảm thấy vui với cái ý nghĩ tại sao mình trồng hoa, tại sao lại là loại hoa này, tại sao lại trồng nơi này và lúc này, trả lời được hai chữ TẠI SAO giúp chúng ta phần nào sống ý nghĩa của những việc mình làm. Niềm vui đã khởi sự từ lúc manh nha trồng hoa, niềm vui còn tiếp tục trong việc tại sao tôi phải chăm bón cho cây tươi tốt, tại sao tôi phải tỉa cành cắt ngọn. Niềm vui còn ở trong sự khám phá mỗi ngày hoa, lá lớn lên, thay sắc đổi màu. Ý nghĩa cuộc đời là tìm lời giải thích về những việc mình làm, làm với ý thức, với tự do và làm với hết sức mình vì mình đã chọn, đã biết cái lý của những chọn lựa và hành động của mình.

Mỗi người đặt ý nghĩa đời mình trên nhiều lãnh vực khác nhau: Tình yêu, sự nghiệp, gia đình, khám phá, phục vụ, thực hiện ước mơ, đạt đến một giá trị… Thật ra, những điều có lẽ vô nghĩa hay thường tình đối với người này lại có thể rất có giá trị đối với người khác. Ví dụ một thanh niên có thể thích làm một quân nhân để bảo vệ tổ quốc, nhưng có thanh niên khác tìm cách chạy chọt để khỏi vào quân ngũ. Có người xem việc sống ngay thẳng, trung thực là một giá trị, trái lại có kẻ thấy rằng thẳng ngay chẳng có nghĩa gì, miễn sao đạt được điều mình muốn!

Khi thực hiện được ước mơ hay sống theo giá trị mình muốn, người trẻ sẽ thấy đời mình có ý nghĩa. Những gì có giá trị thường mang tính tích cực. Nó nâng tinh thần lên cao, đem đến cho con người sự hài lòng, thanh thản, và niềm vui; một thứ niềm vui thanh tao, nhẹ nhàng, tiềm tàng và sâu lắng, không xáo động nhưng dai dẳng không để lại di chứng hoặc có “phản ứng phụ”. Tuy nhiên, những gì có giá trị thường không dễ có được. Nó đòi hỏi trả giá bằng cố gắng, kiên tâm, bằng hy sinh và tự chủ…

Không phải hạnh phúc nào cũng phát xuất từ những gì có giá trị. Hạnh phúc có thể làm cho lòng phấn khởi và bay bổng nhưng cũng không thiếu những điều có thể đem lại hạnh phúc tạm bợ. Như cái vỏ ngọt của một quả đắng, như một liều á phiện, hạnh phúc có thể đưa người dùng lên cao, ngất ngây trong giây lát nhưng cái vị mà nó đem lại về sau thì khó mà nuốt nổi.

Ví dụ một người rất hạnh phúc vì đã có một việc làm sau bao năm vất vả học hành. Có người cảm thấy hạnh phúc khi mua được một chiếc xe gắn máy sau nhiều năm tháng tiết kiệm. Cũng có những người hạnh phúc vì vừa trả được một mối thù hoặc vừa kiếm được một số tiền lớn do mánh mung đem lại. Có những đôi bạn trẻ chưa có đủ thời gian tìm hiểu hay chỉ mới biết nhau đã trao gởi thân xác để rồi nếm những quả đắng không thể nào quên. Hạnh phúc mong manh, chóng qua. Hạnh phúc đích thật thường “chắt lọc từ nỗi đau…” nghĩa là hạnh phúc thật chỉ đạt được từ nỗ lực, từ cố gắng và phải trả giá bằng thời gian, bằng khổ nhọc và hy sinh… Nhưng có bạn trẻ không đủ Kiên nhẫn để chờ, để đợi, để xây đắp, mà chỉ thích ăn quả non, vậy làm sao tránh được vị chua, vị chát…

Thử hỏi với một người lương tâm còn nhạy bén, sau khi trả được thù rồi hay kiếm được nhiều tiền rồi, lòng mình sẽ cảm thấy như thế nào? Đôi bạn trẻ kia rồi sẽ ra sao nếu sau đó không được cưới nhau hay có một “nhóc con” không chờ, không đợi mà lại ra đời hay bị vướng một thứ bệnh truyền nhiễm? Nhiều người cảm thấy rất thoải mái và hạnh phúc sau những ngụm rượu hay khói thuốc, sau những ngày lang thang làm theo ý muốn riêng… Hạnh phúc có thật đấy, nhưng khó mà tránh khỏi những hệ quả đau lòng và mất mát.

Còn sống có ý nghĩa thì khác. Có người tìm ý nghĩa đời mình trong một phát minh hữu ích cho đời như một số nông dân đã tự sáng chế ra máy tuốt lúa hay cải tiến cây ăn trái thêm ngon, thêm ngọt và thêm quả… Những gì góp ích lớn, nhỏ cho đời đã là có ý nghĩa rồi. Không cần phải lớn lao như phát minh của các nhà bác học, hy sinh của các vị anh hùng hay các tác phẩm của những nhà đại trí thức đâu!

Bạn trẻ đầy nhiệt huyết, dấn thân vào những việc giúp đỡ người khác trong nhiều lãnh vực và nhiều mức độ khác nhau, không quản ngại công lao, khó nhọc để góp phần cho người khác bớt khổ hoặc thêm vui, đó là sống có ý nghĩa. Tận tụy lo cho mẹ cha hay cho những ai không cửa không nhà, đau khổ thể xác hoặc tinh thần, hiến máu nhân đạo, tình nguyện tham gia chiến dịch “Mùa hè xanh” làm công tác xoá mù, góp phần xây dựng cộng đồng… là đem lại ý nghĩa cho cuộc đời mình và bao cuộc đời khác nữa.

Cuộc đời đầy ý nghĩa không vì có đầy đủ về vật chất hay tình cảm, thành đạt hay giàu sang, lành mạnh hay tài năng. Cuộc đời đầy ý nghĩa chỉ khi ta tìm ra một giá trị, một lý giải cho những gì ta làm, ta sống hay đang trải qua.

Những bạn trẻ thao thức về ý nghĩa đời mình thân mến, ý nghĩa không khó tìm, không đắt tiền hay đòi hỏi một sự trả giá khá cao. Ý nghĩa có thể tìm thấy trên nhiều lãnh vực, trong nhiều thời điểm và nơi nhiều cảnh đời khác nhau. Hãy tìm, bạn sẽ gặp.

Trong thực tế, thanh thiếu niên nhận ra niềm vui khi học hành, chơi banh, ca hát… và hàng chục điều thích thú khác. Điều cần chú ý đó là làm thế nào để sống hòa hợp giữa nhiều lãnh vực khác nhau, giữa các mục tiêu, tư tưởng, cảm xúc và hoạt động cũng như những năng lực nội tại. Quan trọng là dùng mọi sự như thế nào để có hiệu quả hay làm cho bản thân “LỚN LÊN” và phát triển.

Khả năng yêu thích và thưởng thức những kinh nghiệm trong cuộc sống hằng ngày là cần thiết nhưng cũng cần tránh những hao mòn tinh thần về lâu về dài. Nhiều bạn trẻ tìm thấy niềm vui trong hoạt động nhưng lại không tiết độ, sống thiếu kỷ luật nên tiêu hao năng lực vào quá nhiều sinh hoạt gây mất sức hoặc những sinh hoạt vô bổ và tiêu cực.

Người trẻ không chỉ cần phải học để vui sống và còn tìm cách kiểm soát những gì tạo sự nhàm chán, thất vọng… Làm thế nào để chuyển bại thành thắng, làm cho những gì vô nghĩa thành ý nghĩa và có ích?

Con người luôn có nhu cầu đi tìm ý nghĩa cho cuộc sống. Con người vượt xa các thụ tạo khác nhờ có đời sống tâm linh. Chính đời sống tâm linh và tinh thần giúp chúng ta vượt qua hoàn cảnh và tạo ý nghĩa cho hoàn cảnh. Chúng ta có thể gán cho sự vật một ý tưởng để tạo ra những điều hữu ích hay gây hứng thú cho cuộc sống. Ta có khả năng biến điều tầm thường thành những gì có giá trị.

Những gì dệt nên cuộc đời chúng ta hôm nay và ngày mai không phải là hoàn cảnh, mà chính là ý nghĩa mà chúng ta gán cho những hoàn cảnh mình đã trải qua. Ý nghĩa do niềm tin của chúng ta gán cho hoàn cảnh sẽ tạo ra sự khác biệt giữa thái độ và quan điểm sống – lạc quan hay bi quan, buồn khổ hay vui sống. Chính niềm tin ảnh hưởng đến hệ thống miễn nhiễm trong cơ thể, ảnh hưởng đến tinh thần, sức khoẻ và định hướng cho hành vi. Niềm tin tích cực vào bản thân giúp chúng ta sử dụng hết năng lực tiềm ẩn.

Khi tìm cách mở mang trí tuệ, chúng ta cũng mở tâm hồn. Hai yếu tố này phải hài hoà. Cuộc đời sẽ có ý nghĩa biết bao khi tâm hồn luôn tìm hướng về những điều thiện hảo và các giá trị như: Khoan dung, cam đảm, kiên trì, trung thực…với bản thân và người khác. Điều này giúp chúng ta sống và làm việc chung với những người có lối suy tư, hành động khác với mình hay những người mình không thích.

Tự tìm ra một ý nghĩa cho đời mình đó là hành trang vào đời. Một cuộc đời thành công hay thành nhân cũng cần phải có ý nghĩa nữa, đó là yếu tố giúp cho cuộc đời thêm sung mãn và ý vị.

Nỗi lo cho tương lai, cho ngày mai sẽ không còn là nỗi bận tâm với những ai sống có định hướng, có mục tiêu và nhất là có ý nghĩa. Trái lại, dù sống thọ và giàu có sung túc mấy đi nữa mà thiếu vắng ý nghĩa và mục tiêu sống trong đời thì cuộc đời vẫn trống rỗng, bồn chồn không yên. Họa sĩ phim hoạt hình Ralph Barton đã trao lại cho chúng ta một kinh nghiệm sống qua bức thư được tìm thấy trên gối của ông trước khi ông lìa đời:

“Tôi đã gặp một ít khó khăn, có nhiều bạn bè, những thành công lớn; tôi đã cưới hết người vợ này đến người vợ khác, dọn hết ngôi nhà này đến ngôi nhà khác, đã từng đến nhiều quốc gia vĩ đại trên thế giới. Nhưng tôi chán ngán việc phải bày ra những thứ giúp ta lấp đầy hai mươi bốn giờ trong ngày.”

Người họa sĩ đó đã cố lấp đầy bằng vật chất, bằng tình cảm, bằng quan hệ, bằng công việc… Ông có những thành công nhưng lòng vẫn luôn thấy trống vắng vì cuộc đời thiếu ý nghĩa. 

Trong tác phẩm của mình Mitch Albom đã kể lại câu chuyện về Morrie, một nhà giáo dục cuối đời mắc một căn bệnh gây đau đớn nhưng vẫn luôn tìm được ý nghĩa cuộc sống. Morrie đã từng nói:

“Có nhiều người trên đời này sống cuộc đời vô nghĩa. Họ dường như bị mê hoặc bởi những điều mà họ cho là quan trọng. Cách duy nhất để làm cho cuộc sống có ý nghĩa là dành cuộc đời mình để yêu thương những người chung quanh, để tạo ra một điều gì đó có thể mang lại hạnh phúc và sự bình an trong tim” 

Thật ra, ai cũng biết rằng cuộc sống không phải luôn luôn hoàn hảo nhưng nó là kết quả của những gì chúng ta tạo ra. Vì thế hãy cố gắng làm nó có giá trị, có ý nghĩa, đáng nhớ và đừng bao giờ để ai đó đánh cắp hạnh phúc mà mình đã nhọc công tạo ra.

Để trở thành một ngôi sao,
bạn phải tự tỏa ánh sáng của riêng mình,
đi theo con đường của riêng mình,
và đừng lo lắng về bóng tối, bởi đó là khi sao sáng nhất. 
(Khuyết danh)

Với người Kitô hữu, chúng ta cần phải trở nên một ánh sao. Các bạn an tâm vì chúng ta luôn có một ánh sao dẫn đường, một gương mẫu để noi theo đó là Đức Kitô. Ngài sẽ đồng hành và dẫn dắt các bạn tìm ra ý nghĩa của đời mình. Hãy chọn Ngài, tìm Ngài và nắm lấy tay Ngài mà bước vào tương lai. Vững tin mà tiến bước vì: 

“Đời có Chúa êm trôi êm trôi,
Chúa dắt dìu con luôn luôn không thôi,
có Chúa cùng đi con không đơn côi…” 
(Lời bài hát: Bao la tình Chúa)

Nguồn: dongducba.net