SUY
NIỆM VỀ GIA ĐÌNH
Người biết điều khiển
tốt gia đình mình, biết dạy con cái phục tùng cách rất nghiêm chỉnh, vì ai
không biết điều khiển gia đình mình, thì làm sao có thể lo cho Hội Thánh của
Thiên Chúa được? (1 Tm 3:4-5).
1. Tổ Ấm Tình Yêu
Gia đình là một tổ ấm
của tình yêu. Gia đình là nơi chia sẻ và hun đúc tình yêu. Tình yêu sẽ triển nở
khi mọi thành viên trong gia đình biết yêu thương nhau. Thiên Chúa từ đời đời
đã liên kết với nhau trong tình yêu gia đình là Ba Ngôi Thiên Chúa: Ngôi Cha,
Ngôi Con và Ngôi Thánh Thần. Ngôi Con xuống thế làm người cũng chọn gia đình để
làm nơi náu thân. Biết rằng Chúa Giêsu được thụ thai trong lòng Đức Trinh Nữ
Maria, nhưng Thiên Chúa vẫn còn chọn cho Con của Ngài một người cha, đó là
thánh Giuse. Thánh Giuse cùng Đức Maria và Chúa Giêsu đã xây dựng một gia đình
thánh ở trần gian.
Gia đình đã xuất hiện
ngay từ thuở ban đầu khi Thiên Chúa tạo dựng con người có nam có nữ và Thiên
Chúa trao phó cho con người nhiệm vụ sinh sôi nẩy nở cho đầy mặt đất. Thánh
Phaolô viết thơ gởi cho giáo đoàn Ephêsô rằng: Vì lý do đó, tôi quỳ gối trước
mặt Chúa Cha, là nguồn gốc mọi gia tộc trên trời dưới đất (Eph. 3:14-15). Từ đó
gia đình này nối tiếp gia đình kia tạo thành một xã hội con người. Nói đến gia
đình là nói đến sự kết hợp nhiệm mầu giữa cha, mẹ và con cái. Gia đình tạo
thành một nền tảng vững chắc, như chiếc kiềng ba chân hoặc như một hình tam
giác cân đều. Cả ba thành phần trong gia đình hỗ trợ và nâng đỡ nhau. Cha mẹ
yêu thương nhau qua con cái. Con cái yêu thương cả cha lẫn mẹ. Nếu gia đình
thiếu đi một cột trụ, gia đình sẽ chịu thiệt thòi và mất mát. Ca dao nói: Con
có cha như nhà có nóc.
2. Quan Tâm Cho Nhau
Từ xa xưa, gia đình
được coi là đơn vị nhỏ nhất trong xã hội. Gia đình chính là nền tảng của xã
hội. Trong lịch sử Cứu độ, dân Do- thái sau khi đến vùng đất hứa, người lãnh
đạo đã phân phối đồng đều theo đơn vị gia đình. Sách Joshua ghi rõ: Sáng mai,
các ngươi sẽ tiến đến theo từng chi tộc. Thị tộc nào Chúa đã dùng thăm mà chỉ
định, sẽ tiến đến theo từng gia đình. Gia đình nào Chúa đã dùng thăm mà chỉ
định, sẽ tiến đến từng người một (Joshua 7:14). Ai thành công trong cuộc sống
gia đình ắt sẽ thành công trong xã hội. Nơi gia đình là vườn ươm mầm đời sống
và nơi tôi luyện các nhân đức của con người. Gia đình là trường học đầu tiên
cho cả vợ chồng và con cái. Nơi đó mỗi người học biết quên mình đi cho người
khác. Vợ hay chồng không còn sống cảnh độc thân, mà là cuộc sống chia sẻ, mỗi
người bỏ đi một nửa cái của mình và chấp nhận một nửa khác. Để hòa đồng được
với nhau, mỗi người hãy hạn chế những ý riêng, những sở thích và suy nghĩ của
mình. Chấp nhận nhau với lòng thành và kiên nhẫn dắt dìu nhau bước tới.
Không phải tự nhiên mà chúng ta có được những gia đình gương mẫu sống trong an
vui, hạnh phúc. Mỗi người trong gia đình đều phải cố gắng chu toàn bổn phận
mình và tôn trọng người khác. Truyện kể: Một Hoàng đế Trung Hoa đi thăm đất
nước và con dân của mình. Màn đêm buông xuống bắt buộc ông phải trú ẩn tại một
nhà nông dân. Trong gia đình có 20 người. Tất cả đều sống chung trong hòa thuận
và thương yêu nhau. Vua ngạc nhiên hỏi: Xin cho trẫm biết các ngươi làm cách
nào mà giữ được hòa khí với số đông người và khác biệt nhau như vậy? Chủ gia
đình điềm tĩnh trả lời: Kiên nhẫn, kiên nhẫn và kiên nhẫn.
3. Nghĩ Đến Nhau
Quan niệm của người Á
Đông là rất trọng truyền thống gia đình. Người ta nói: Cây có cội, nước có
nguồn. Con người có tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Cho nên trong các tư gia, thường
có bàn thờ tôn kính tổ tiên ở nơi trung tâm. Con cái cháu chắt nhớ ơn và hàng
tháng, hàng năm, gia đình có lễ cúng bái tổ tiên ông bà. Gia đình là nhà và là
nơi đại gia sum họp quây quần vào mỗi dịp cúng bái hay tết nhất. Gia đình là
cái nôi, nơi đã cung cấp cho xã hội những người con ưu tú. Người ta còn nói: Tu đâu cho bằng tu nhà. Tại nhà, nơi gia đình, vợ chồng
nâng đỡ nhau, con cái thảo kính và phụng dưỡng cha mẹ và anh chị em tỏ tình
huynh đệ. Hai ngàn năm trước, khi Chúa Giêsu mời gọi một người đi theo, anh ta
đã xin phép được về từ giã bà con. Thánh Luca ghi lại: Một người khác nữa lại
nói: "Thưa Thầy, tôi xin theo Thầy, nhưng xin cho phép tôi từ biệt gia
đình trước đã"(Lc 8:61). Đi đâu chúng ta cũng mong về nhà. Về nhà chúng ta
sẽ cảm thấy ấm cúng, thoải mái và đầy ắp tình yêu mến. Dù ở xa vạn dặm, chúng
ta vẫn mong ước được về nhà. Vì sao thế? Vì nhà đây có thể là nơi chôn nhau cắt
rốn, có thể là nơi cha mẹ, anh chị em sinh sống và có thể là kỷ niệm của thời
thơ ấu. Mọi người, mọi cảnh đều thân thương và qúi mến. Nơi đó có tình yêu chia
sẻ và quan tâm đùm bọc lẫn nhau.
Truyện kể có một bà mẹ sau khi đi dự tiệc, người ta trao bà trái cam để ăn
tráng miệng. Bà nghĩ đến đứa con ở nhà, nên bà bỏ trái cam vào túi để dành cho
con. Đứa con thấy mẹ về, nó hớn hở chạy ra đón và bà liền đưa trái cam cho con.
Em bé mừng quýnh và cám ơn mẹ. Em định bóc vỏ ăn ngay cho đỡ thèm. Nhưng em
chợt nghĩ đến bố đang vất vả đạp xe xích lô ngoài đường. Em cất trái cam vào
túi đợi bố về để tặng bố. Khi ông bố vừa về đến nhà, em bé cầm trái cam chạy
đến và nói: Thưa bố, chắc bố mệt lắm, con có cái này biếu bố ăn cho đỡ mệt nè.
Ông bố vô cùng cảm động trước cử chỉ của con. Nhận lấy trái cam, ông cám ơn
con. Cầm trái cam vào nhà, ông định bóc cam cho cả hai bố con ăn. Nhưng ông tự
nghĩ con mình còn bé mà biết làm cho cha mẹ vui, sao mình không biết nghĩ đến
vợ đang vất vả trong bếp. Thế là ông cầm ngay trái cam vào bếp tươi cười và
nói: Anh tặng em trái cam nè. Cử chỉ thật đẹp! Chỉ một trái cam làm cả gia đình
vui vẻ và thông cảm. Vì ở đâu có tình yêu, ở đấy có qùa tặng. Thánh Gioan mời
gọi: ”Đừng ai yêu bằng đầu lưỡi nhưng yêu bằng việc làm thực sự” (1Ga 3:18).
4. Nâng Đỡ Nhau
Trong bất cứ nền văn hóa nào, xã hội cũng có những ngày đặc biệt dành riêng
để gia đình xum họp và gặp gỡ nhau. Bên các nước Tây Phương có ngày Lễ Tạ Ơn
hoặc ngày Đầu Năm, những ai đi xa nhà như đi làm, đi học đều tìm về mái ấm gia
đình. Ở các nước Á Châu, ngày Tết Nguyên Đán là ngày sum họp để chúc tuổi và
chúc Tết nhau. Chúng ta thường thấy vào các dịp tết nhất, các phương tiện giao
thông ứ nghẹt vì ai cũng muốn một chút hơi ấm của mẹ của cha và bà con họ hàng.
Dù trong hoàn cảnh nào đi nữa, dù có vất vả hay hao tốn tiền bạc, tình yêu réo
gọi tình yêu sum vầy. Trừ những trường hợp bất khả kháng, chúng ta đành chịu,
nhưng rồi mỗi người cũng tìm đủ mọi cách để nghe được những lời êm dịu ngọt
ngào và ấm cúng của nhau qua điện đàm hay thông dự niềm vui cùng gia đình cách
hàm thụ. Tình yêu gia đình thật nhiệm mầu và thân thương. Tục ngữ Việt Nam nói
rằng: "Một giọt máu đào, còn hơn ao nước lã" là thế.
Gia đình đầm ấm là do vợ chồng biết thương yêu nhau. Họ tìm biết được những
ý thích của nhau và thỏa mãn những điều mong ước đó. Đôi khi không phải những
thứ xa xỉ phẩm như kim cương hột xoàn hoặc vàng bạc châu báu mới làm vui lòng
nhau. Nhưng là chính những sự quan tâm nho nhỏ, một nụ cười, một ly cà phê pha
sẵn và một sự giúp đỡ nhỏ trong công việc thường ngày. Chính những việc nhỏ này
sẽ làm nên ấn tượng khó quên. Câu truyện thật: Ông bà cụ John và Amelia Rocchio
nói cho chúng ta bí quyết của cuộc hôn nhân gia đình kéo dài 82 năm. Khi John
19 tuổi và Amelia 17 tuổi, họ đã cưới nhau trong nhà thờ Công Giáo tại thành
phố Providence, thuộc tiểu bang Rhode Island, USA. Vợ chồng có với nhau hai cô
con gái. Cụ nói: “Sự kiên nhẫn và hiểu biết lẫn nhau và dành thời giờ cho nhau,
sẽ giúp cuộc sống hôn nhân gia đình bền chặt lâu". Sách Kỷ Lục Thế Giới
Guinness ghi danh Ông bà cụ John và Amelia Rocchio kéo dài nhất suốt 82 năm.
5. Kiện Toàn Nhau
Thiên Chúa trao ban cho mỗi người một khả năng. Khả năng được dùng để sinh
lợi ích cho gia đình và xã hội. Không ai là một hòn đảo. Chúng ta sống cùng,
sống với và sống nhờ người khác. Như trong một thân thể, có nhiều chi thể, mỗi
chi thể chịu trách nhiệm riêng nhưng liên kết với nhau để bảo toàn sự sống.
Trong đời sống gia đình cũng thế, mỗi thành viên trong gia đình không những lo
chu toàn bổn phận của mình nhưng cần quan tâm và nâng đỡ người khác. Chúng ta
không thể sống còn, nếu không có những động viên, nâng đỡ và phụ giúp từ người
khác. Ca dao nói rằng: "Thuận vợ thuận chồng, tát bể đông cũng cạn".
Sự cộng tác và hỗ tương nhau sẽ giúp chúng ta đạt kết quả trong công ăn việc
làm. Chúng ta hãy nghe câu truyện: Một nhà du lịch quanh thế giới dừng chân tại
một quán trọ trên đỉnh đồi trông xuống một nông trại của người cùi. Ông lấy
viễn vọng kính ra xem những người cùi sinh hoạt ra sao? Ông thấy quang cảnh
thật cảm động trước ống kính. Ông thấy họ đang gieo hạt, một người cùi mất tay
cõng một người cùi mất chân. Thế là họ gieo từ luống này qua luống khác. Người
này gieo và người kia lấp đất. Ông Henny Ford nói rằng: Ngồi lại với nhau, mới
chỉ là bắt đầu, đoàn kết với nhau sẽ có tiến bộ nhưng làm việc với nhau mới
chắc chắn thành công.
6. Khủng Hoảng Gia Đình
Mặt trái của đời sống xã hội dần dần được công khai hóa trong đời sống gia
đình. Quan niệm truyền thống gia đình có ba thành phần: cha, mẹ và con cái.
Theo trào lưu văn minh tiến bộ khoa học và văn hóa hưởng thụ, đã dẫn đời sống
con người đi con đường tắt. Nhiều người đã bắt đầu chọn con đường cá nhân chủ
nghĩa và độc lập. Họ không muốn bị ràng buộc trong đời sống gia đình, không
muốn hy sinh và sống chết với nhau trong môi trường hôn nhân gia đình. Từ ngữ
“gia đình” đã được hiểu một cách rộng rãi và có khi bị lạm dụng cho sự ích kỷ
cá nhân và thỏa mãn những đòi hỏi bản năng thú tính của con người. Ngày nay cuộc
sống gia đình bị đe dọa vì vợ chồng ly thân và ly dị nhau quá dễ dàng qua thủ
tục của luật pháp. Tình yêu đôi lứa rất hời hợt, họ tìm thỏa mãn nhau và khai
phá những bí mật của nhau, sau đó truất ngựa truy phong. Có rất nhiều bạn trẻ
đang chung sống thử với nhau như vợ chồng nhưng không có Hôn Phối. Họ gọi là
sống thử, sống thử với nhau rồi sinh con cái. Con cái được sinh ra trong một
bầu khí gia đình còn đang sống thử. Sống thử là tạm thời cho nên cái gì cũng có
thể xảy ra. Sống đời hai, ba mặt, ngoại tình cũng có và bất trung cũng không
thể tránh. Rồi cuộc sống lang chạ đổi thay. Con cái sống bấp bênh như bèo trôi
sông.
Thời đại hôm nay có nhiều hoàn cảnh rất éo le. Gia đình con cái không có
cha hoặc không có mẹ. Gia đình có cha ghẻ hoặc mẹ ghẻ, con cái cùng cha khác mẹ
và cùng mẹ khác cha hai ba đời. Con trẻ lớn lên trong bầu khí gia đình bất
thường và thiếu tình yêu. Làm thế nào để có những đứa trẻ lành mạnh về tâm,
sinh, lý được. Ngay từ nhỏ đã phải tranh dành để kiếm sống và tranh thủ tình
yêu. Thiếu tình yêu, trẻ sẽ đi tìm nơi nào đó để khỏa lấp sự khao khát tình yêu
và sự luyến ái tiếp tục nối từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hơn nữa, xã hội
bệnh hoạn nảy sinh những con người trung tính bệnh hoạn. Phái tính thay đổi,
nửa trai nửa gái, hoặc đồng tình luyến ái. Họ đòi quyền bình đẳng, đòi được
cưới nhau hợp pháp và chung sống với nhau như một gia đình. Đàn ông cưới và
sống chung với đàn ông. Đàn bà cưới nhau và chung sống với đàn bà. Họ bước thêm
một bước nữa là nhận con nuôi. Thế là tạo thành một kiểu gia đình mới. Gia đình
có 2 người cha hoặc hai người mẹ chung sống. Con cái sẽ đi về đâu? Đây là một
vài suy tư về những thực tại cụ thể trong xã hội. Chúng ta có thể làm gi? Chúng
ta hãy cầu nguyện cho các gia đình.
7. Gương Hoàn Thiện
Thánh Phaolô gởi thư cho giáo đoàn Galata, Ngài viết: Vậy bao lâu còn thời
giờ, chúng ta hãy làm điều thiện cho mọi người, nhất là cho những anh em trong
cùng đại gia đình đức tin (Gal 6:10). Mọi nơi, mọi thời cần có những mẫu gương
gia đình sống động. Vì chúng ta biết rằng: Lời nói mây bay, gương bày lôi kéo.
Trong Năm Quốc Tế Gia đình, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô Đệ Nhị đã phong chân
phước cho bà Êlizabeth Calnorimora. Bà Calnorimora sinh năm 1774 tại Rôma, bà
là người đạo hạnh, được cha mẹ giáo dục đức tin chu đáo. Năm 22 tuổi, bà lập
gia đình với một luật sư và đã có hai con gái. Sống với nhau được ít năm, bà
phát hiện chồng bà ngoại tình. Bà khuyên lơn nhiều nhưng bù lại, chỉ là sự đánh
đập dã man và tàn nhẫn. Bà phải cần cù làm việc và nuôi con. Năm 1801, bà mắc
bệnh hiểm nghèo nhưng Chúa đã cho bà bình phục. Sau đó bà gia nhập Tu Hội Dòng
Chúa Ba Ngôi. Nhà bà biến thành nơi cầu nguyện cho những người đau khổ. Bà tha
thiết xin mọi người cầu nguyện cho chồng của bà. Năm 51 tuổi, Chúa đã cất bà
về. Ông chồng cảm nhận tình thương và ông đã sám hối ăn năn, trở về phục tang
vợ. Ông bị người đời chế nhạo: Nước mắt cá sấu. Ông cam chịu đựng để phần nào
đền bù tội lỗi. Sau khi an táng vợ, ông trù liệu tiền bạc chăm sóc các con, con
chung và con riêng. Rồi ông xin gia nhập Dòng Chúa Ba Ngôi và trở thành linh
mục rất gương mẫu. Chúa đã nhậm lời cầu của bà Calnorimora và Chúa đã thương
dẫn chồng bà về làm việc phục vụ cho Chúa và tha nhân.
8. Gia Đình ThánhĐẹp biết bao đôi vợ chồng tín hữu, kết hợp với nhau bởi
cùng một niềm hy vọng và cùng một đức tin. Chúa dạy chúng ta hãy luôn cầu
nguyện. Thánh Luca ghi lại: Hãy cầu nguyện luôn, đừng chán nản (Lc 18:1). Chúng
ta biết rằng khi gia đình tốt thì nhân loại tốt. Gia đình là nhân tố góp phần
xây dựng xã hội. Gia đình là tế bào đầu tiên và sống động của xã hội. Gia đình
tốt là nhờ gắn bó mật thiết với Chúa Kitô là Đầu. Gia đình Kitô hữu là Giáo Hội
thu nhỏ hay là Giáo Hội tại gia. Nơi đó, mọi người có thể cầu nguyện, sống đức
tin, đức cậy và đức mến. Cơ hội nên thánh ở trong tầm tay mỗi người. Chúng ta
chu toàn bổn phận trong vui vẻ, tin tưởng và phó thác nơi tình yêu thương và
quan phòng của Chúa. Chúng ta không phải tìm đâu xa, hạnh phúc ngay trong tầm
tay và cơ hội nên hoàn thiện ngay trong những công việc nhỏ hằng ngày. Người ta
kể rằng trong đời Thánh Antôn tu rừng có một lần xin tá túc ở trong một ngôi
nhà của anh thợ đóng giầy theo ý của Chúa. Hai vợ chồng dọn một bữa ăn và chuẩn
bị chỗ ngủ cho thánh nhân. Ngài tá túc ở đó ba ngày, hỏi thăm về đời sống và
công việc làm ăn. Nhờ những câu truyện qua lại họ đã trở thành bạn thân với
nhau. Sau đó, thánh Antôn từ giã họ trở về nhà, Chúa mới hỏi ngài: Con thấy vợ
chồng người thợ giầy như thế nào? Thánh nhân thưa: Ông bà là một người đơn sơ,
vợ ông có thai và sắp sinh con, họ có vẻ yêu nhau lắm. Ông ta có một cửa tiệm
nhỏ để đóng và sửa giầy, ông làm việc hăng say. Gia đình ông sống đạm bạc với
số tiền kiếm được nhưng luôn biết chia sẻ tiền bạc lương thực cho những người
kém may mắn hơn ông. Ông và vợ ông tin tưởng mãnh liệt vào Chúa và cầu nguyện
luôn. Họ có nhiều bạn thân và ông thợ giầy thì kể truyện khôi hài liên miệng.
Chúa lắng nghe thánh Antôn và cuối cùng Ngài nói: Antôn, con là vị thánh sống
và người đóng giầy và vợ ông cũng là những vị thánh sống.
Tâm Niệm
Lạy Chúa, gia đình là nơi chúng con vui hưởng hạnh phúc. Chúng con được
sinh ra, lớn lên, được đùm bọc và ngụp lặn trong tình yêu gia đình. Gia đình là
tổ ấm và là nơi chúng ta nhận ra được tình yêu thương của Chúa. Chúng con có
mẹ, có cha, có anh chị em và họ hàng, chúng con có người thân đồng hành trong
cuộc sống đức tin. Chúng con cùng tôn thờ, ca khen và cảm tạ muôn hồng ân Chúa
đã tràn đổ trên đời sống chúng con. Chúng con luôn được ấp ủ trong tình yêu
Chúa và tình yêu gia đình. Xin thánh Giuse, Đức Maria và Chúa Giêsu thánh hóa
và gìn giữ chúng con trong vòng tay yêu thương của Chúa đến muôn đời.
Lm. Giuse Trần Việt Hùng