GIÁO
LÝ VỀ THÓI XẤU VÀ NHÂN ĐỨC
Bài 10: CHỐNG LẠI THÓI KIÊU NGẠO BẰNG TÍNH KHIÊM NHƯỜNG
Vatican
News (06.03.2024) – Theo Đức Thánh Cha, khiêm nhường chính là phương thuốc
chữa trị thói kiêu ngạo. Trong bài ca Magnificat, Mẹ Maria hát về Thiên Chúa, Đấng
hạ thấp kẻ kiêu ngạo và nâng cao kẻ hèn mọn. Khi viết cho cộng đoàn đang bị tổn
thương bởi sự đấu đá nội bộ do lòng kiêu ngạo gây ra, Thánh Tông đồ Giacôbê lặp
lại câu nói này: “Thiên Chúa chống lại kẻ kiêu ngạo nhưng ban ơn cho kẻ khiêm
nhường” (Gc 4,6).
Sáng thứ Tư ngày 6/3/2024, trong bài giáo lý tại buổi tiếp
kiến chung tại Quảng trường Thánh Phêrô, Đức Thánh Cha đã nói về thói xấu kiêu
ngạo, tội đầu tiên trong số các mối tội đầu và, đối với các tác giả cổ xưa, là
“nữ hoàng của mọi thói xấu”. Đức Thánh Cha nói rằng ẩn giấu trong tội kiêu ngạo
là một tội còn lớn hơn: tự xưng cách phi lý rằng mình giống như Thiên Chúa.
Kiêu ngạo khiến con người xa rời Thiên Chúa và hủy hoại các mối quan hệ giữa
con người với nhau.
Theo Đức Thánh Cha, khiêm nhường chính là phương thuốc chữa
trị thói kiêu ngạo. Do đó, Đức Thánh Cha mong ước Mùa Chay này là cơ hội để
các tín hữu chiến thắng tính kiêu ngạo và đón nhận sự khiêm nhường, theo gương
Mẹ Maria và Thánh Giuse, để chúng ta có thể đến gần Chúa hơn và nhận được ân sủng
dồi dào của Người.
Sau khi Đức Thánh Cha làm Dấu Thánh Giá và chúc bình an cho
cộng đoàn, đoạn sách Huấn ca (10,7.9.12.14) đã được đọc bằng các ngôn ngữ Ý,
Pháp, Anh, Đức, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ả Rập và Ba Lan:
Do Đức Thánh Cha vẫn còn bị cảm nên Đức ông Pierluigi Giroli
đã đọc bài giáo lý thay cho ngài.
Bài giáo lý của Đức
Thánh Cha
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Trong loạt bài giáo lý về các thói xấu và nhân đức, hôm nay
chúng ta nói đến thói xấu cuối cùng: thói kiêu ngạo. Người Hy Lạp cổ
xưa đã định nghĩa nó bằng một từ có thể dịch là “sự huy hoàng lộng lẫy thái
quá”. Thực ra, kiêu ngạo là tự đề cao mình, tự phụ, phù phiếm. Thuật ngữ này
cũng xuất hiện trong hàng loạt thói xấu mà Chúa Giêsu liệt kê để giải thích rằng
sự ác luôn xuất phát từ trái tim con người (xem Mc 7,22). Người kiêu ngạo là
người nghĩ rằng mình giỏi hơn nhiều so với thực tế; một người nôn nóng muốn được
thừa nhận giỏi hơn người khác, luôn muốn công lao của mình được công nhận và
coi thường người khác, cho rằng họ thấp kém hơn mình.
Thói kiêu ngạo: mối tội đầu
Từ sự mô tả đầu tiên này, chúng ta thấy thói xấu kiêu ngạo rất
gần với thói háo danh mà chúng ta đã trình bày lần trước. Tuy nhiên, nếu thói
háo danh là một căn bệnh của cái tôi của con người, thì nó vẫn là một căn bệnh
non nớt nếu so với sự tàn phá mà thói kiêu ngạo có thể gây ra. Khi phân tích sự
ngu dại của con người, các đan sĩ thời cổ xưa đã nhận ra một trật tự nhất định
trong chuỗi các tệ nạn: chúng ta bắt đầu bằng những tội lỗi rõ ràng nhất, chẳng
hạn như thói háu ăn, và đến những con quái vật đáng lo ngại nhất. Thói
kiêu ngạo là nữ hoàng của mọi thói xấu. Không phải ngẫu nhiên mà trong tác
phẩm Thần khúc, thi sĩ Dante đặt nó ngay ở tầng đầu tiên của luyện ngục: ai nhượng
bộ thói xấu này là xa rời Chúa, và việc sửa đổi thói xấu này đòi hỏi thời gian
và công sức, hơn bất kỳ cuộc chiến nào khác mà Kitô hữu được kêu gọi để chống lại.
Tội lỗi gốc rễ của thói kiêu ngạo: tự xưng cách phi lý rằng
mình giống như Thiên Chúa
Trên thực tế, bên trong thói xấu này ẩn chứa tội lỗi gốc rễ,
đó là tự xưng cách phi lý rằng mình giống như Thiên Chúa. Tội lỗi của tổ phụ
chúng ta, được kể trong sách Sáng Thế, xét về mọi mặt đều là tội kiêu ngạo. Kẻ
cám dỗ nói với họ: “Khi ông bà ăn nó, mắt ông bà sẽ mở ra và ông bà sẽ trở nên
giống Thiên Chúa” (St 3,5). Các tác giả tu đức đặc biệt chú ý đến việc mô tả những
hậu quả của tính kiêu ngạo trong cuộc sống hàng ngày, minh họa việc nó hủy hoại
các mối quan hệ giữa con người với nhau như thế nào, nêu bật cách mà sự ác này
đầu độc tình huynh đệ vốn dĩ phải đoàn kết con người với nhau.
Người kiêu ngạo thì kiêu căng, xét đoán người khác cách
khinh miệt
Sau đây là danh sách dài các triệu chứng cho thấy một người
đang sa vào thói xấu kiêu ngạo. Đó là một thói xấu có biểu hiện rõ rệt: kẻ kiêu
ngạo thì kiêu căng, “cứng cổ”, tức là cổ cứng, không cúi xuống. Anh ta là một
người có xu hướng phán xét khinh miệt: anh ta đưa ra những phán xét không thể
thay đổi đối với những người khác mà chẳng vì lý do gì, những người mà đối với
anh ta dường như là những kẻ kém cỏi và không có khả năng. Trong sự kiêu ngạo của
mình, anh ta quên rằng trong Tin Mừng, Chúa Giêsu đã dạy chúng ta rất ít giới
luật đạo đức, nhưng Người không khoan nhượng về một trong số đó: đừng bao giờ
phán xét. Bạn nhận ra rằng bạn đang đối mặt với một người kiêu ngạo khi đưa ra
cho anh ta một lời phê bình nhỏ mang tính xây dựng hoặc một lời nhận xét hoàn
toàn vô hại, anh ta phản ứng một cách cường điệu, như thể ai đó đã xúc phạm đến
sự tôn kính của anh ta: anh ta nổi cơn thịnh nộ, la hét, cắt đứt mối quan hệ với
người khác một cách bực bội.
“Sự kiêu hãnh đi đến bằng ngựa và đi bộ trở về”
Chúng ta không thể làm được gì nhiều với một người mắc thói
kiêu ngạo. Không thể nói chuyện với họ, càng không thể sửa sai cho họ, bởi vì cốt
yếu họ không còn là họ nữa. Đối với họ bạn chỉ có cách kiên nhẫn, vì một ngày
nào đó tòa nhà của họ sẽ sụp đổ. Tục ngữ Ý có câu: “Sự kiêu hãnh đi đến bằng ngựa
và đi bộ trở về”. Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu gặp nhiều người kiêu ngạo, và Người
thường vạch trần thói xấu này ngay cả với những người giấu kín rất giỏi. Thánh
Phêrô phô trương lòng trung thành tín trung của mình: “Ngay cả khi mọi người bỏ
rơi Thầy, con cũng sẽ không!” (xem Mt 26,33). Ngược lại, Phêrô sẽ sớm giống như
những người khác; chính ngài cũng quá sợ hãi khi đối mặt với cái chết điều mà
ngài không tưởng tượng được lại có thể gần đến vậy. Và thế là Phêrô thứ hai,
người không còn hếch cằm lên nhưng là người khóc những giọt nước mắt mặn đắng,
sẽ được Chúa Giêsu chữa lành và cuối cùng sẽ đủ sức gánh vác gánh nặng của Giáo
hội. Trước đây Phêrô phô trương một sự kiêu ngạo mà lẽ ra là không nên phô
trương; giờ đây, ngài là một người môn đệ trung thành mà như dụ ngôn nói, ông
chủ có thể giao “quản lý mọi tài sản của mình" (Lc 12,44).
Khiêm nhường: phương thuốc thực sự cho mọi hành vi
kiêu ngạo
Ơn cứu độ đến từ sự khiêm nhường, phương thuốc thực sự cho mọi
hành vi kiêu ngạo. Trong bài ca Magnificat, Đức Maria hát về Thiên Chúa, Đấng bằng
quyền năng của Người dẹp tan những kẻ kiêu ngạo lòng trí kiêu căng. Thật là vô
ích khi lấy trộm một điều gì đó từ Chúa, như những kẻ kiêu ngạo hy vọng, bởi vì
cuối cùng thì Người muốn ban cho chúng ta mọi thứ. Vì lý do này, Thánh Tông đồ
Giacôbê đã viết cho cộng đoàn của ngài, bị tổn thương bởi những cuộc đấu tranh
nội bộ do thói kiêu ngạo, rằng: “Thiên Chúa chống lại kẻ kiêu ngạo, nhưng ban
ân sủng cho kẻ khiêm nhường” (Gc 4,6).
Vì thế, anh chị em thân mến, chúng ta hãy tận dụng Mùa Chay
này để chiến đấu chống lại tính kiêu ngạo của mình.
Buổi tiếp kiến kết thúc với kinh Lạy Cha và phép lành Đức
Thánh Cha ban cho mọi người.
Nguồn: vaticannews.va/vi
