GIÁO LÝ VỀ
THÁNH GIUSE
Bài 11: THÁNH GIUSE, BỔN MẠNG CỦA SỰ CHẾT
LÀNH
« Chúng ta phải đồng hành với mọi người
cho đến khi chết, nhưng không được gây ra cái chết hay thúc đẩy bất cứ hình thức
tự sát nào. Tôi nhắc lại rằng quyền được chăm sóc và điều trị cho mọi người phải
luôn ưu tiên, để những người yếu nhất, đặc biệt là người già và bệnh tật không
bao giờ bị gạt bỏ. » Đức Phanxicô kêu gọi như thế, tại buổi tiếp kiến
chung ngày 9/2/2022, trong bài giáo lý về « Thánh Giuse, bổn mạng của sự
chết lành », một bài suy niệm về sự chết và qua đó ngài kêu gọi tôn trọng
sự sống của con người.
Đức Thánh Cha nhắc nhở : cái chết là một thực
tại nói lên sự hữu hạn của con người mà con người không thể tránh khỏi. Vì thế,
cần phải lưu ý hai điều : « Đầu tiên là chúng ta không thể tránh
khỏi sự chết, và chính vì lý do này mà thật là phi luân lý khi cứ bám riết vào
việc điều trị (x. sách Giáo lý GHCG, số 2278), sau khi đã làm tất cả những gì
có thể được về mặt nhân loại để chữa lành bệnh nhân. » Tiếp đến
« liên quan đến phẩm chất của cái chết », đó là phải làm sao,
« nhờ « sự chăm sóc xoa dịu trong giai đoạn cuối đời », tất cả
những ai sắp sống phần cuối cùng của đời mình đều có thể được sống như vậy cách
nhân bản nhất có thể ». Đức Thánh Cha cảnh giác : « Cần
phải hết sức tránh lầm lẫn sự trợ giúp này với những sai lệch không thể
chấp nhận được dẫn đến giết người. Chúng ta phải đồng hành với mọi người cho đến
khi chết, nhưng không được gây ra cái chết hay thúc đẩy bất cứ hình thức tự sát
nào ». Với lời giáo huấn này, Đức Thánh Cha như nhắc lại lập trường
luân lý của Giáo hội chống lại việc trợ tử và an tử.
Ngài đặc biệt kêu gọi « săn sóc người
già như là một kho tàng của nhân loại : họ là sự khôn ngoan của chúng ta.
… Xin đừng cô lập người già, đừng đẩy nhanh cái chết của người già. Ôm ấp một
người già, đó cũng chính là niềm hy vọng như ôm ấp một đứa trẻ ».
Cũng trong bài giáo lý này, Đức Thánh Cha cho thấy niềm tin Kitô giáo vào Chúa Kitô phục sinh đã soi sáng mầu nhiệm sự chết như thế nào, và « trả lại một vai trò tích cực cho sự chết » : « Tích trữ chẳng ích gì nếu một ngày nào đó chúng ta sẽ chết. Cái mà chúng ta phải tích trữ, đó là đức ái, khả năng chia sẻ, khả năng không dửng dưng với nhu cầu của người khác. » Và « đối mặt với sự chết, rất nhiều vấn đề được đặt lại. Thật tốt khi chết được hòa giải, không oán hận và không hối tiếc ! ».
Dưới đây là bài giáo lý của Đức Thánh Cha :
Anh chị em thân mến, chào anh chị em !
Trong bài giáo lý tuần trước, một lần nữa được
truyền cảm hứng bởi thánh Giuse, chúng ta đã suy niệm về ý nghĩa của sự hiệp
thông các thánh. Và bắt đầu từ điều này, hôm nay tôi muốn tìm hiểu lòng sùng
kính đặc biệt mà người Kitô hữu đã luôn có đối với thánh Giuse là thánh
bổn mạng của sự chết lành. Một lòng sùng kính nảy sinh từ tư tưởng rằng
thánh Giuse đã qua đời được Đức Trinh Nữ Maria và Chúa Giêsu chăm sóc, trước
khi rời bỏ mái nhà Nadarét. Không có dữ liệu lịch sử nào, nhưng vì chúng ta
không còn thấy thánh Giuse trong đời sống công khai, nên người ta nghĩ rằng
ngài đã chết ở Nadarét, với gia đình của mình. Và Chúa Giêsu và Đức Maria đã đồng
hành với ngài cho đến khi ngài qua đời.
Cách đây một thế kỷ, Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XV
đã viết « qua thánh Giuse chúng ta trực tiếp đến với Đức Maria, và qua Đức
Maria đến với nguồn gốc của mọi sự thánh thiện là Chúa Giêsu ». Cả thánh
Giuse và Đức Maria giúp chúng ta đến với Chúa Giêsu. Và khuyến khích những thực
hành đạo đức tôn kính thánh Giuse, ngài đã đề nghị một thực hành cụ thể :
« Vì ngài xứng đáng được coi là người bảo vệ hữu hiệu nhất cho người hấp hối,
đã trút hơi thở cuối cùng với sự trợ giúp của Chúa Giêsu và Đức Maria, nên mối
quan tâm của các mục tử thánh là ghi khắc và khuyến khích […] các hội đạo đức vốn
được thành lập để khấn xin thánh Giuse cho người hấp hối, như các hội « Chết
Lành », « Sự vượt qua của thánh Giuse » và « Cho người hấp
hối » » (Tự sắc Bonum sane, 25/7/1920) : đó là những
hội vào thời đó.
Anh chị em thân mến, có lẽ một số người nghĩ rằng
ngôn ngữ và chủ đề này chỉ là một gia sản của quá khứ, nhưng trên thực tế mối
tương quan của chúng ta với cái chết không bao giờ liên quan đến quá khứ, nhưng
nó luôn hiện tại. Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XVI đã nói cách đây vài ngày, khi
nói về bản thân mình, rằng ngài « đang đứng trước cánh cửa tối tăm của sự
chết ». Thật tốt để cảm ơn Đức Giáo hoàng đã có sự minh mẫn này, lúc 95 tuổi,
để nói với chúng ta điều này : « Tôi đang đứng trước bóng tối của sự
chết, trước cánh cửa tối tăm của sự chết ». Ngài đã cho chúng ta một lời
khuyên tốt, phải không ? Cái gọi là nền văn hóa « sung túc » tìm
cách gạt bỏ thực tại của sự chết, nhưng cách ly kỳ, đại dịch coronavirus đã làm
nổi bật nó. Thật là khủng khiếp : sự chết đã ở khắp nơi, và rất nhiều anh
chị em đã mất đi những người thân yêu mà không thể ở gần họ, điều này đã
khiến cho càng khó khăn hơn nữa để chấp nhận và bàn đến cái chết. Một nữ y tá
đã kể cho tôi rằng cô ấy đứng trước một cụ bà đang chết vì Covid, và bà đã nói với
cô : « Tôi muốn nói lời tạm biệt với người thân của tôi trước khi ra
đi ». Và cô y tá, khá can đảm, đã lấy điện thoại di động ra và kết nối bà
với người thân của bà. Sự dịu dàng của cuộc chia tay này…
Bất chấp điều đó, người ta tìm mọi cách để gạt bỏ
tư tưởng về sự hữu hạn của chúng ta, do đó tự huyễn hoặc mình để loại bỏ sức mạnh
của sự chết và xua đuổi sự sợ hãi. Nhưng đức tin Kitô giáo không phải là một
cách để xua đuổi nỗi sợ hãi về sự chết, đúng hơn đức tin giúp chúng ta đương đầu
với nó. Sớm hay muộn, tất cả chúng ta đều sẽ ngang qua cánh cửa này…
Ánh sáng đích thực soi sáng mầu nhiệm sự chết đến
từ sự phục sinh của Chúa Kitô. Đây là ánh sáng. Và Thánh Phaolô viết :
«Nhưng nếu chúng tôi rao giảng rằng Đức Ki-tô đã từ cõi chết trỗi dậy, thì sao
trong anh em có người lại nói: không có chuyện kẻ chết sống lại? Nếu kẻ chết
không sống lại, thì Đức Ki-tô đã không trỗi dậy. Mà nếu Đức Ki-tô đã không trỗi
dậy, thì lời rao giảng của chúng tôi trống rỗng, và cả đức tin của anh em cũng
trống rỗng ». (1Cr 15, 12-14). Đó là một sự xác tín : Chúa Kitô đã phục
sinh, Chúa Kitô đã phục sinh, Chúa Kitô đang sống giữa chúng ta. Và đó là ánh
sáng đang chờ đợi chúng ta đằng sau cánh cửa tối tăm của sự chết này.
Anh chị em thân mến, chỉ nhờ đức tin vào sự phục
sinh mà chúng ta có thể nhìn vào vực thẳm của sự chết mà không bị tràn ngập bởi
nỗi sợ hãi. Không chỉ điều đó, nhưng chúng ta có thể trả lại một vai trò tích cực
cho sự chết. Quả thế, suy tư về sự chết, được mầu nhiệm Chúa Kitô soi sáng,
giúp chúng ta nhìn toàn thể cuộc sống bằng một cái nhìn mới. Tôi chưa bao giờ
thấy một chiếc xe dọn nhà đằng sau một chiếc xe tang ! Đằng sau một chiếc
xe tang : chưa bao giờ thấy. Chúng ta sẽ ra đi một mình, không có gì trong
túi của tấm vải liệm : không có gì. Bởi vì tấm vải liệm không có túi. Sự
cô đơn của sự chết này : đó là sự thật, tôi chưa bao giờ thấy một chiếc xe
dọn nhà đằng sau một chiếc xe tang. Tích trữ chẳng ích gì nếu một ngày nào đó
chúng ta sẽ chết. Cái mà chúng ta phải tích trữ, đó là đức ái, khả năng chia sẻ,
khả năng không dửng dưng với nhu cầu của người khác. Hoặc, có ích gì khi tranh
cãi với một người anh em, hay với một người chị em, một người bạn, một thành
viên của gia đình hay một người anh em hay chị em trong đức tin nếu rồi một
ngày nào đó chúng ta sẽ chết ? Đâu là ích lợi của việc nổi giận, nổi giận
chống lại người khác ? Đối mặt với sự chết, rất nhiều vấn đề được đặt lại.
Thật tốt khi chết được hòa giải, không oán hận và không hối tiếc ! Tôi muốn
nói lên một sự thật : tất cả chúng ta đều đi về phía cánh cửa này, tất cả.
Tin Mừng nói với chúng ta rằng sự chết đến như kẻ
trộm, như Chúa Giêsu nói : nó xảy đến như kẻ trộm, và cho dù chúng ta cố gắng
kiểm soát nó xảy đến, có lẽ bằng cách lên kế hoạch cho cái chết của chúng ta,
nhưng nó vẫn là một biến cố mà chúng ta phải tính đến và đứng trước nó chúng ta
cũng phải đưa ra chọn lựa.
Hai điều cần cân nhắc bó buộc người Kitô hữu
chúng ta. Đầu tiên là chúng ta không thể tránh khỏi sự chết, và chính vì lý do
này mà thật là phi luân lý khi cứ bám riết vào việc điều trị (x. sách Giáo lý
GHCG, số 2278), sau khi đã làm tất cả những gì có thể được về mặt nhân loại để
chữa lành bệnh nhân. Câu này của dân trung tín của Thiên Chúa, của
những con người đơn sơ : « Hãy để họ chết trong bình an »,
« hãy giúp họ chết trong bình an » : thật là khôn ngoan !
Cân nhắc thứ hai liên quan đến phẩm chất của chính cái chết, phẩm chất của sự
đau đớn, của sự đau khổ. Quả thế, chúng ta phải biết ơn đối với tất cả sự
trợ giúp mà y học nỗ lực mang lại, để, nhờ « sự chăm sóc xoa dịu trong
giai đoạn cuối đời », tất cả những ai sắp sống phần cuối cùng của đời
mình đều có thể được sống như vậy cách nhân bản nhất có thể. Thế nhưng, cần phải
hết sức tránh lầm lẫn sự trợ giúp này với những sai lệch không thể chấp
nhận được dẫn đến giết người. Chúng ta phải đồng hành với mọi người cho đến khi
chết, nhưng không được gây ra cái chết hay thúc đẩy bất cứ hình thức tự sát
nào. Tôi nhắc lại rằng quyền được chăm sóc và điều trị cho mọi người phải luôn
ưu tiên, để những người yếu nhất, đặc biệt là người già và bệnh tật không bao
giờ bị gạt bỏ. Quả thế, sự sống là một quyền, chứ không phải sự chết, cái chết
phải được đón nhận, chứ không ban phát cho. Và nguyên tắc đạo đức này liên quan
đến tất cả mọi người, không chỉ các Kitô hữu hay các tín hữu. Nhưng, ở đây, tôi
muốn nhấn mạnh một vấn đề xã hội nhưng có thực. Việc « lập kế hoạch »
này – tôi không biết liệu từ này đúng không – nhưng việc gia tốc cái chết của
người già. Chúng ta thường ghi nhận rằng, trong một tầng lớp xã hội nào đó, những
người già, vì không có phương tiện, nên nhận được ít thuốc hơn những gì họ cần,
và đó là phi nhân : điều đó không giúp họ, điều đó đang đẩy họ đến cái chết
nhanh hơn. Và điều đó không phải con người cũng như Kitô hữu. Cần phải săn sóc
người già như là một kho tàng của nhân loại : họ là sự khôn ngoan của
chúng ta. Và dù họ không nói, họ không có ý thức nữa, nhưng họ là biểu tượng của
sự khôn ngoan nhân loại. Chính họ đã đi trước chúng ta và đã để lại cho chúng
ta bao nhiêu điều tốt đẹp, bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu sự khôn ngoan. Xin đừng
cô lập người già, đừng đẩy nhanh cái chết của người già. Ôm ấp một người già,
đó cũng chính là niềm hy vọng như ôm ấp một đứa trẻ, vì khởi đầu của sự sống và
kết thúc đều luôn là một huyền nhiệm cần phải tôn trọng, đồng hành, chăm sóc,
yêu thương.
Xin thánh Giuse giúp chúng ta sống mầu nhiệm sự
chết cách tốt nhất có thể. Đối với một Kitô hữu, chết lành là một kinh nghiệm về
lòng thương xót của Thiên Chúa, Đấng cũng gần gũi với chúng ta trong giây phút
cuối đời của chúng ta. Trong Kinh Kính Mừng, chúng ta cũng xin Đức Trinh Nữ gần
bên chúng ta « trong giờ lâm tử ». Chính vì lý do này mà tôi muốn kết
thúc bài giáo lý này bằng cách tất cả cùng nhau cầu nguyện với Đức Trinh Nữ, một
Kinh Kính Mừng cho người hấp hối, cho những người đang ngang qua cánh cửa tối
tăm này, và cho biết bao gia đình đang trải qua tang thương. Chúng ta hãy cầu
nguyện cùng nhau : Kính mừng Maria…
Tý Linh
Chuyển ngữ từ: vatican.va (09.02.2022)
Nguồn: xuanbichvietnam.net (10.02.2022)
Xem thêm:
