CÁC ĐỨC
GIÁO HOÀNG VÀ VIỆC ĂN CHAY MÙA CHAY, MỘT SỰ TỪ BỎ GIÚP RÈN LUYỆN Ý CHÍ HƯỚNG
THIỆN
Amedeo Lomonaco
Các vấn đề về ý nghĩa của việc thực hành sám hối
này tìm thấy nhiều câu trả lời nơi các phát biểu của các Đức Giáo hoàng. Điểm lại
một số suy tư từ huấn quyền của các Giáo hoàng gần đây, từ Đức Gioan XXIII đến
Đức Phanxicô.
Con đường Mùa Chay bắt đầu với thứ Tư lễ Tro bao
hàm ba yếu tố thiết yếu: cầu nguyện, ăn chay và bố thí. Đặc biệt, ăn chay không
chỉ được hiểu trong chiều kích hình thức của nó. Nó có một ý nghĩa thực sự, như
Đức Thánh Cha Phanxicô không ngừng nhắc nhở chúng ta, nếu chúng ta noi gương
người Samaritanô nhân hậu. Nó có giá trị nếu chúng ta chọn một phong cách sống
tiết độ, nếu chúng ta sống “một cuộc đời không lãng phí, không vứt bỏ”.
Đâu là việc ăn chay mà Chúa muốn ?
Mùa Chay là một thời gian giữ chay và sám hối đặc
biệt. Nhưng đâu là việc ăn chay mà Thiên Chúa muốn nơi con người? Đức Thánh Cha
Phanxicô trả lời cho câu hỏi này vào ngày 16/02/2018 trong bài giảng lễ ở nhà
nguyện của Nhà Thánh Mátta: đó không chỉ là vấn đề “chọn lựa thực phẩm”,
nhưng còn là phong cách sống theo đó cần phải có “lòng khiêm tốn” và “sự
nhất quán” nhận biết và sửa chữa tội lỗi của mình. Đức Phanxicô nhận xét:
câu trả lời đến từ Thánh Kinh, trong đó chúng ta đọc thấy: “hãy cúi
rạp đầu xuống như cây sậy cây lau”, nghĩa là “hãy hạ mình xuống”,
hãy nghĩ đến tội lỗi của mình. Đức Thánh Cha nhấn mạnh, đây là “việc ăn chay
mà Chúa muốn: sự thật, sự nhất quán”. Trong bài giảng thứ Tư lễ Tro ở vương
cung thánh đường Thánh Sabine, vào ngày 22/02/2023, Đức Thánh Cha đã nhắc lại rằng
“ăn chay không phải là một tờ giấy đơn giản, nhưng là một cử chỉ mạnh mẽ để
nhắc nhở tâm hồn chúng ta về những gì quan trọng và những gì đang qua đi”.
Đâu là giá trị của việc ăn chay?
Vào thời gian Mùa Chay này, người ta có lý do để
tự hỏi đâu là ý nghĩa của việc này đối với các Kitô hữu, khi “từ bỏ một điều
gì đó vốn tự nó tốt và hữu ích để nuôi sống chúng ta”. Trong Sứ điệp Mùa
Chay năm 2009, Đức Bênêđíctô XVI nhắc lại giáo huấn của Thánh Kinh và Truyền
thống Kitô giáo: cả hai đều dạy rằng ăn chay là một sự trợ giúp tuyệt vời để
tránh tội lỗi và tất cả những gì dẫn đến tội lỗi. Đó là lý do tại sao lời mời gọi
ăn chay xuất hiện nhiều lần trong lịch sử cứu độ. Ngay trong những trang sách đầu
tiên của Thánh Kinh, “Chúa truyền cho con người kiêng ăn trái cấm”.
Đức Bênêđíctô XVI viết: “Vì tất cả chúng ta đều mang gánh nặng tội lỗi
và những hậu quả của nó, nên việc ăn chay được đề nghị cho chúng ta như là một
phương tiện để kết nối lại với Chúa”. Tiếp đến, dựa vào các trang của Tân Ước,
ngài nhấn mạnh rằng “việc ăn chay thực sự nhắm ăn “lương thực đích thực”, là
làm theo thánh ý của Chúa Cha”.
Ăn chay tượng trưng cho điều gì?
Do đó, trong hành trình Mùa Chay, ăn chay không
phải chỉ là một sự kiêng nhịn lương thực và thực phẩm vật chất. Trên thực tế,
nó tượng trưng cho “một thực tại phức tạp và sâu xa”. Đức Gioan Phaolô
II đã nhấn mạnh điều này vào ngày 21/03/1979 khi nói với các bạn trẻ ở quảng
trường Thánh Phêrô: “Ăn chay là một biểu tượng, là một dấu hiệu, một lời kêu
gọi nghiêm túc và thúc giục để chấp nhận hay thực thi những sự từ bỏ”. Những
sự từ bỏ nào? Sự từ bỏ cái tôi, nghĩa là từ bỏ nhiều ý thích thất thường hay những
khát vọng không lành mạnh; từ bỏ lỗi lầm, dục vọng mãnh liệt, ham muốn bất
chính.
“Ăn chay, đó là biết nói “không”” một cách
rõ ràng và dứt khoát, với tất cả những gì mà tính kiêu ngạo, ích kỷ, tật xấu gợi
ý hay đòi hỏi; lắng nghe lương tâm của mình, tôn trọng thiện ích của người
khác, trung thành với Lề luật thánh của Thiên Chúa. Ăn chay, đó là đặt giới hạn
cho nhiều ham muốn, đôi khi tốt, để hoàn toàn kiểm soát chính mình, học điều chỉnh
bản năng của mình, rèn luyện ý chí hướng thiện của mình. Đức Gioan Phaolô II
nói tiếp, ăn chay hệ tại việc từ bỏ một cái gì đó “để cung cấp cho nhu cầu của
anh em mình, như thế trở thanh một việc thực thi lòng nhân ái, lòng bác ái”.
Đâu là việc ăn chay cần phải ưu tiên ?
Mùa Chay là một thời gian từ bỏ và sám hối.
Nhưng đó cũng là “một thời gian hiệp thông và liên đới”. Đức Phaolô VI
đã nhấn mạnh điều đó trong Sứ điệp Mùa Chay năm 1973, khi mời gọi lắng nghe những
lời khuyến cáo của ngôn sứ Isaia: “Đây chẳng phải là cách ăn chay mà Ta ưa
thích? (…). Chia cơm sẻ bánh cho người đói, rước vào nhà
những người nghèo không nơi trú ngụ, thấy ai mình trần thì cho áo
che thân, không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục”.
Đức Thánh Cha Phaolô VI lưu ý rằng những khuyến cáo như vậy phản ảnh những mối
quan tâm của con người đương đại “để mỗi người có thể thực sự tham dự vào những
đau khổ và những khốn khổ của tất cả mọi người”.
Những suy tư vốn được thêm vào những suy tư của
Đức Gioan XXIII. Đức Thánh Cha nói trong sứ điệp truyền thanh năm 1963 nhân dịp
khởi đầu Mùa Chay: Giáo hội “không dẫn đến việc thực hành đơn thuần những thực
hành bên ngoài, nhưng dẫn đến một cam kết nghiêm túc về tình yêu và lòng quảng
đại vì lợi ích của của anh chị em dưới ánh sáng của giáo huấn xa xưa của các
ngôn sứ”: “Cách ăn chay mà Ta ưa thích chẳng phải là thế này sao: mở xiềng
xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi
gông cùm, chia cơm cho người đói, rước vào nhà những người nghèo…?” Ngài kết
luận: “Bấy giờ ánh sáng ngươi sẽ bừng lên như rạng đông, vết thương ngươi sẽ
mau lành. Đức công chính ngươi sẽ mở đường phía trước, vinh quang Đức Chúa bao
bọc phía sau ngươi”. (Is 58, 6-8)
Tý Linh
(theo Amedeo Lomonaco, Vatican News)
Nguồn: xuanbichvietnam.net (04.03.2023)