Vatican News phỏng vấn Đức Tổng Giuse Nguyễn Năng
Vatican
News phỏng vấn Đức Tổng Giuse Nguyễn Năng
Nội dung phỏng vấn:
1. Con
kính chào Đức Tổng. Thưa Đức Tổng, như một thường lệ của TGP Sài Gòn,
các giám mục trước đây đều là người miền Nam, Đức Tổng cảm nhận thế nào khi là
người miền Bắc đầu tiên làm giám mục tại TGP Sài Gòn?
Kính
chào cha và quý vị thính giả,
Đúng đây
là lần đầu tiên một người gốc miền Bắc làm Tổng giám mục tại Tổng Giáo Phận Sài
Gòn một thành phố lớn và quan trọng, được coi như biểu tượng của miền Nam. Tuy
nhiên, tôi nghĩ đặc tính cốt yếu của Giáo hội là công giáo, là mở rộng, không
đóng khung vào bất cứ giới hạn nào. Nhưng vượt lên trên mọi phạm trù văn hóa,
chủng tộc, kinh tế hay xã hội.
Ngay từ
năm 1933, tức là cách đây 86 năm, vị giám mục đầu tiên của Việt Nam, Đức cha
Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng, lúc đó đang làm cha sở Tân Định - một họ đạo
lớn của Sài Gòn, đã được bổ nhiệm làm giám mục Phát Diệm. Rồi đến năm 1945, một
vị khác làm giám mục Phát Diệm là Đức cha Tađêô Lê Hữu Từ, là một linh mục
Châu Sơn, gốc Quảng Trị.
Bản thân
tôi thì sau năm 1954 gia đình di cư vào Nam, ở tại Gia Kiệm. Lúc đó về hành
chính thì thuộc tỉnh Long Khánh còn trong tổ chức Giáo hội thì thuộc về Tổng
Giáo phận Sài Gòn. Cho nên năm 1962, khi đi tu thì tôi đã vào tiểu chủng viện
Sài Gòn, là chủng sinh của Tổng Giáo phận Sài Gòn. Mãi cho đến ngày 14 tháng 10
năm 1965, khi Toà Thánh thiết lập giáo phận Xuân Lộc, lúc đó tôi mới thuộc về
Xuân Lộc. Tôi đã ở tiểu chủng viện Sài Gòn 8 năm, từ năm 1962 đến năm 1970, đã
lớn lên trong bầu khí văn hóa của Sài Gòn, hấp thụ sự đào tạo từ các cha giáo
Sài Gòn. Hơn nữa, có bạn bè, thân nhân, nhiều người sống ở Sài Gòn, cho nên tôi
thường xuyên được gặp gỡ.
Có thể
nói Sài Gòn đối với tôi không xa lạ nhiều lắm. Dĩ nhiên là tôi cần phải học hỏi
nhiều. Tôi tin tưởng cộng đoàn dân Chúa cũng sẵn sàng mở lòng đón nhận.
2. Trong
kinh nghiệm 10 năm giám mục tại Phát Diệm, theo Đức Tổng, đâu là những điều
quan trọng nhất trong nhiệm vụ này?
Thời gian
đầu, khi mới làm giám mục, tôi chỉ thi hành những nhiệm vụ của giám mục theo
các nhu cầu khác nhau của cộng đoàn dân Chúa. Nhưng dần dần, khi tôi nhận thấy
cần phải định hướng cho các hoạt động mục vụ, như Đức Thánh cha Phanxicô đã
nói: giám mục có lúc là người đi trước nhưng cũng là người đi cùng và đi sau
dân Chúa. Tại Phát Diệm, điều quan trọng tôi nhận thức được là việc đào tạo các
thành phần Dân Chúa: linh mục, tu sĩ, giáo dân. Trong thời gian dài, trong bối
cảnh lịch sử, xã hội đặc thù, Giáo hội gặp khó khăn và hạn chế, cho nên việc
đào tạo đã bị giới hạn về nhiều mặt. Dĩ nhiên lúc ban đầu, nhiều nhà thờ, nhà
nguyện, nhà xứ, nhà giáo lý đã xuống cấp, nên việc tu sửa hoặc xây mới các cơ
sở vật chất là điều cấp bách. Tuy nhiên, ưu tiên vẫn là việc đào tạo con người
mọi thành phần: linh mục, tu sĩ, giáo dân, và về mọi phương diện: giáo lý, kiến
thức Kinh Thánh, phụng vụ, đời sống đức tin, về cầu nguyện, tu đức, về hoạt
động tông đồ, bác ái.
Bây giờ,
dĩ nhiên việc đào tạo vẫn là quan trọng, là nền tảng. Nhưng hiện nay Đức Thánh
Cha Phanxicô đã nhấn mạnh tới sự hoán cải mục vụ theo định hướng Phúc Âm hóa.
Vì thế, giám mục phải ưu tư và thúc đẩy việc Phúc Âm hoá, tức là việc truyền
giáo, Phúc Âm hoá là nhiệm vụ hàng đầu, là sứ vụ duy nhất của Giáo hội.
Tôi thấy
có hai điều phải làm. Một là cần thúc đẩy giáo dân dấn thân tông đồ trong mọi
môi trường sống: Phúc Âm hóa môi trường. Nhất là đối với thành phố lớn như Sài
Gòn, thì lối sống của người dân có tầm ảnh hưởng lớn đối với cả nước. Nên cần
phải dấn thân nhiều hơn để làm cho tinh thần Phúc Âm thấm nhuần vào lối sống
của dân chúng, để biến đổi và thăng tiến xã hội. Để được như vậy, cần phải đào
tạo linh mục, tu sĩ, giáo dân, để thông truyền cho họ hứng khởi và lòng nhiệt
thành truyền giáo. Nhưng trước hết, chính người đi Phúc Âm hóa cần phải được
Phúc Âm hóa.
Công việc
thứ hai là việc truyền giáo cho lương dân, ad gentes. Tại Sài Gòn,
các Đức cha tiền nhiệm đã mở một số giáo điểm, cũng còn nhiều khó khăn lắm. Các
giáo điểm là cần thiết, cần phải thực hiện, để làm cho sự hiện diện hữu hình
của Giáo hội có thể chiếu tỏa Phúc Âm và quy tụ những anh chị em chưa biết Chúa.
3. Vấn
đề di dân là một trong những mảng mục vụ lớn của Việt Nam lẫn thế giới. Đức
Tổng đã ở Phát Diệm và nay vào Sài Gòn, một nơi là di cư đi và một nơi là di
cư đến, Đức Tổng có ưu tư gì và có những đường hướng nào cho vấn đề mục vụ di
dân này?
Di dân là
vấn đề phức tạp. Di dân là một hiện tượng toàn cầu đã góp phần phát triển xã
hội. Trong hai ba chục năm trước đây, nhiều người đã rời quê hương để đến làm
việc và học tập tại các thành phố lớn. Nó để lại một khoảng trống lớn nơi các
thôn làng và nơi các giáo xứ. Riêng tại Sài Gòn, có khoảng năm triệu người di
dân. Hiện nay, dù vẫn còn một số rời bỏ quê hương nhưng không còn hiện
tượng ồ ạt như nhiều năm trước đây nữa. Nhiều người đã có cuộc sống ổn định
và thành công, góp phần tích cực cho sự phát triển của xã hội và Giáo hội.
Nhưng đồng thời, hiện tượng di dân cũng đã gây ra nhiều hệ lụy đau thương cho
các cá nhân, cho gia đình và xã hội.
Riêng đối
với người Công giáo, hàng năm Giáo phận Phát Diệm tổ chức ngày gặp mặt tại
Sài Gòn và Hà Nội, quy tụ khoảng 2-3 ngàn anh chị em gốc Phát Diệm. Chúng
tôi đến để gặp gỡ, động viên, chia sẻ và hướng dẫn đời sống đức tin. Thực ra,
công việc chỉ mang tính biểu tượng nhiều hơn. Chúng tôi muốn nói lên tấm lòng
của mục tử đối với đoàn chiên đi xa, chứ thực ra không giúp họ được gì
nhiều.
Chúng tôi
mong ước và kêu gọi các gia đình Công giáo nên tìm công việc tại một nơi ở gần
nhà thờ, để được chăm sóc mục vụ tốt hơn. Sống xa nhà thờ, xa linh mục, xa
cộng đoàn giáo xứ, họ sẽ thiếu sự chăm sóc nâng đỡ không những về đức tin mà
cả về tâm lý và những nhu cầu hàng ngày nữa. Vì thế, trước khi anh chị em đi
xa, chúng tôi khuyên họ nên đến gặp các cha xứ tại quê hương, để được chứng
nhận và giới thiệu cho các cha tại nơi mà mình sẽ đến. Nhờ sự giới thiệu này,
các gia đình Công giáo đi đến đâu cũng hội nhập dễ dàng vào nơi mình đang
sống.
4. Thưa
Đức Tổng, năm 2019 vừa qua Giáo Hội Việt Nam chọn là năm đồng hành với những
gia đình gặp khó khăn, Giáo phận Phát Diệm đã triển khai chủ đề này như thế
nào? Toà án hôn phối giáo phận áp dụng tông huấn Amoris Laetitia như thế
nào?
Trong 3
năm vừa qua thì Giáo hội Việt Nam theo đuổi kế hoạch mục vụ gia đình. Năm
2019 Giáo hội Việt Nam nhấn mạnh đến việc đồng hành với các gia đình đang gặp
khó khăn. Gia đình khó khăn trước hết là gia đình di dân hoặc là các cặp hôn
nhân khác đạo, nhưng đặc biệt nhất là các gia đình đang có nguy cơ đổ vỡ hoặc
đã đổ vỡ.
Tại Giáo
phận Phát Diệm, con số các cặp hôn nhân ly dị hoặc ly thân càng ngày càng tăng
nhiều. Trước hết chúng ta cần phải phòng ngừa tận gốc. Cho nên cần phải
giúp cho các gia đình hiểu và sống ơn gọi hôn nhân theo đúng ý định của Thiên
Chúa.
Chủ đề
của hai năm trước đây - 2017 là chuẩn bị cho người trẻ bước vào đời sống hôn
nhân; rồi 2018 đồng hành với các gia đình trẻ - hai năm trước đã đem lại kết
quả rất tốt. Chính bản thân tôi cũng đã có nhiều cuộc gặp gỡ các gia đình
hoặc các bạn trẻ để hướng dẫn anh chị em sống đời hôn nhân hạnh phúc, thánh
thiện.
Còn đối
với các gia đình đang gặp khủng hoảng, vai trò của các linh mục chính xứ là rất
quan trọng. Các ngài quan tâm đến thăm viếng, theo dõi để giúp họ cầu nguyện
và sám hối, hoà giải, tìm cách tháo gỡ những khó khăn. Ngoài ra, còn có các
linh mục chuyên trách mục vụ gia đình, đến gặp gỡ các đôi hôn nhân đang
khủng hoảng, để tìm hiểu, nâng đỡ và hoà giải. Cũng có những trường hợp
thành công, nhưng nhiều khi không có kết quả.
Trong
tông huấn Niềm Vui Tình Yêu, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi cần phân định
từng trường hợp, để có một giải pháp của lòng thương xót cho đúng trường hợp
hôn nhân đổ vỡ. Tòa Án Hôn Phối của giáo phận trong thời gian qua chỉ có những
nố thông thường được giải quyết theo các nguyên tắc của giáo luật. Tuy nhiên
chúng tôi luôn đặt ưu tiên cho giải pháp thiêng liêng và mục vụ.
Những người đã ly dị vẫn được mời gọi tham dự phụng vụ và các sinh hoạt khác trong giáo xứ. Cộng đoàn giáo xứ luôn cầu nguyện khích lệ chứ không loại trừ họ. Riêng về phía bị bỏ, vì họ không chủ động cắt đứt giao ước hôn nhân, nên họ vẫn được mời gọi thống hối và rước lễ. Tuy nhiên, chúng ta cần quan tâm nhiều hơn nữa đến các gia đình anh chị em đang gặp khó khăn.
- Phỏng vấn Đức Hồng y Giorgio Marengo, Giám mục Phủ doãn tông tòa Ulaanbaatar - Mông Cổ ( 18/03/2024)
- Đức Hồng Y Giorgio Marengo viếng thăm và tri ân Giáo hội Công giáo Việt Nam ( 17/03/2024)
- Hội thảo: Trí tuệ nhân tạo – Cơ hội và thách đố đối với Kitô hữu Việt Nam ( 03/03/2024)
- Hội thảo về mục vụ di dân Việt Nam tại Nhật Bản ( 02/03/2024)
- Giáo phận Phan Thiết – Thư mục vụ tháng 03/2024 ( 01/03/2024)
- Tâm Tình Mục Tử - tháng 3 năm 2024: Mùa Chay – Nên Thánh ( 01/03/2024)
- Giáo phận Long Xuyên – Thư mục vụ tháng 03/2024 ( 27/02/2024)
- Đức cha Chủ tịch Ủy ban Truyền thông khởi động hệ thống C-Mate - Bước tiến mới của Truyền thông Giáo phận Phú Cường ( 27/02/2024)
- Làm phép cơ sở mới của Đại Chủng viện thánh Giuse Hà Nội ( 26/02/2024)
- Giới thiệu Bản tin Hiệp Thông của HĐGMVN số 139 (tháng 1 & 2 năm 2024) - Truyền thông: xây dựng và củng cố sự Hiệp thông ( 25/02/2024)