KINH NGHIỆM CỦA NGƯỜI ĐỒNG HÀNH VỚI CÁC CÔNG NHÂN
KHÁC TÔN GIÁO
Nữ tu Têrêsa Kim
Uyên, fma
WHĐ (18.9.2020) –
Lời của bài hát trong một bài giáo lý dành cho các em thiếu nhi (không rõ tác
giả) vẫn còn vang vọng trong tôi những âm thanh ngọt ngào của tình bác ái: “Bác
ái là yêu người, không phân biệt một ai, không phân biệt sang hèn, giàu nghèo
hay khác chí hướng. Bác ái là yêu người, yêu tất cả mọi người. Yêu trong tình
yêu Chúa, sẵn sàng vì Chúa hy sinh”. Bài hát này đã trở thành như một tia sáng
phản chiếu nét đẹp và thanh cao của Tin Mừng Chúa Giêsu. Vâng, chính Chúa Giêsu
đã sống và đã dạy chúng ta điều răn yêu thương như là cốt lõi của đạo làm con
Chúa. Người yêu thương tất cả mọi người không phân biệt màu da, giai cấp, văn
hóa và tôn giáo. Tình yêu ấy không bao giờ có giới hạn và Người cũng muốn tôi
nên dấu chỉ của tình yêu ấy cho mọi người mà tôi gặp gỡ: “Cứ dấu này người ta sẽ
nhận biết anh em là môn đệ của Thầy là anh em hãy yêu thương nhau” (Ga 13,35).
Ý thức này đã thôi thúc tôi mở ra cho các biên cương rộng lớn hơn và mới mẻ
hơn: những người nghèo khổ, những người bất hạnh, và đặc biệt là những người
không cùng niềm tin tôn giáo. Mở ra để đến gần, mở ra để lắng nghe, mở ra để tiếp
nhận, mở ra để chia sẻ, mở ra để thấu hiểu, để yêu thương và tôn trọng tất cả mọi
người. Đó là điều kiện tiên quyết để có những tương quan có phẩm chất. Làm thế
nào để sự rộng mở của chúng ta đem lại sự phong phú cho đời sống, nhưng đồng thời
vẫn làm sáng lên căn tính kitô hữu của mình?
Tạ ơn Chúa đã cho
tôi có cơ hội để sống trong một địa phương đa văn hóa, đa tôn giáo và được đồng
hành với các chị em công nhân thuộc các tôn giáo khác nhau. Tôi đã có được những
trải nghiệm rất đẹp và ý nghĩa cho chính ơn gọi và sứ mệnh của tôi.
Kinh nghiệm được đồng hành
Trước hết, tôi ý
thức mình được Chúa luôn đồng hành và mời gọi nên chứng nhân của tình yêu
thương xót của Người. Tôi tự nhủ mình thật yếu đuối và mỏng manh, đầy giới hạn
và chẳng thể làm gì được nếu không có ơn Chúa. Giờ đây, đứng trước những người
trẻ không cùng niềm tin tôn giáo, tôi lại càng cảm thấy mình cần sống với Chúa
cách thâm sâu hơn để mang lấy tâm tư của Chúa, lối cư xử của Chúa và tình yêu
vô hạn của Người dành cho tất cả mọi người. Sống với Chúa không cho phép tôi sống
khép kín, dửng dưng trước những nỗi mong chờ sâu xa của anh em đồng loại. Sống
với Chúa, trong Chúa và vì Chúa không gì khác hơn là làm cho con tim của mình
nên tươi mới bằng tình yêu của Người. Điều này thôi thúc tôi tín thác hơn vào
tình yêu và lòng thương xót của Chúa. Vâng, Người phải được lớn lên còn tôi phải
nhỏ lại. Chúa phải là trọng tâm, là ánh sáng và là sức mạnh cho đời sống của
tôi. Chỉ bằng cách này tôi mới thực sự là môn đệ của Chúa.
Tâm tình thứ hai
của tôi là làm thế nào để tôi có thể sống lời mời gọi trở nên men muối và là
ánh sáng cho trần gian? Điều này đồng nghĩa với nỗ lực làm cho sự hiện diện của
mình trở nên chất xúc tác cho sự biến đổi, cho sự tăng triển và góp phần làm
cho thế giới này thêm đẹp, thêm sáng, thêm ấm áp và tràn đầy niềm vui. Tôi ý thức
rằng đây chính là nỗ lực để làm cho ánh sáng và tình yêu của Chúa – Đấng ở
trong tôi được bừng sáng lên hầu qua sự hiện diện của tôi, những người xung
quanh tôi, đặc biệt là các anh chị em khác tín ngưỡng với tôi có thể nhận ra
dung mạo của Chúa tình thương. Những anh chị em khác tôn giáo với tôi cũng phải
được yêu thương, trân trọng, được lắng nghe, được cảm thông và nhận được sự
chia sẻ huynh đệ của tôi. Đó là cách tôi sống niềm tin của mình và loan báo Tin
Mừng tình thương của Chúa cho mọi người, vì yêu thương không có chỗ cho sự kỳ
thị, sự phân biệt và sự tranh chấp. Yêu thương làm cho cuộc sống vốn đầy phức tạp
trở nên đơn sơ, giản dị hơn và sự chân thành phải thay thế cho sự khách sáo, xa
lạ và sự dửng dưng.
Những trải nghiệm của sự đồng hành hỗ tương
Với sự đơn sơ và
chân thành, tôi bắt đầu tiếp cận với các chị em công nhân không cùng niềm tin
tôn giáo. Tôi nhận ra rằng, ban đầu họ vẫn “sợ tôi” do vậy họ vẫn giữ một khoảng
cách nhất định dù tôi đầy thiện chí để đi bước trước.
Những suy nghĩ và
cảm nhận của các bạn trẻ ấy có một điểm chung: Họ xuất phát từ một tâm thế
“phòng thủ”. Lẽ dĩ nhiên là giữa những bạn trẻ lương và giáo có một sự phân
tách “rạch ròi” về ranh giới, về không gian và về tâm tư tình cảm. Sự phân tách
lương giáo làm cho bầu khí của nhóm công nhân trở nên nặng nề, mệt mỏi, ngột ngạt,
nhưng không bạn trẻ nào dám đi bước trước vì chưa đủ niềm tin tưởng lẫn nhau.
Thái độ của các bạn
trẻ đó và những căng thẳng trong nhóm công nhân khác tôn giáo ấy luôn chất vấn
và thôi thúc tôi hành động. Làm thế nào sự hòa đồng giữa các tín đồ thuộc các
tôn giáo khác nhau không còn là một ý tưởng suông nhưng trở thành thực tế của
cuộc sống? Làm thế nào để cùng giúp nhau phá bỏ những bức tường ngăn cách và
làm cho những cuộc gặp gỡ trở nên có sức biến đổi: biến đổi chính tôi, biến đổi
con người và môi trường sống xung quanh tôi? Vâng, tôi cứ mãi trăn trở bởi những
suy nghĩ này.
Chính trong những
khoảnh khắc ấy câu Lời Chúa: “Tất cả những gì anh em muốn người ta làm cho
mình, thì chính anh em cũng hãy làm cho người ta” (Mt 7,12) giúp tôi nhận ra rằng
Chúa đang đồng hành với tôi qua Lời của Ngài. Lời của Chúa phải là kim chỉ nam
cho những chọn lựa và hành động của tôi. Tôi cũng ý thức rằng trong hành trình
này, tôi không bước đi một mình, nhưng có Chúa và các anh chị em của tôi cùng
song hành với tôi. Đứng trước nỗi mong chờ sâu xa của những chị em công nhân đa
tôn giáo này, tôi và các chị em trong cộng đoàn thấy cần phải bắt đầu từ những
điều rất đơn sơ, nhỏ bé của đời sống thường ngày. Chúng tôi chú tâm hơn đến các
chị em công nhân khác tôn giáo, quan tâm thăm hỏi họ và những người thân của họ,
lắng nghe những tâm tư và thao thức của họ, yêu mến họ với con tim chân thành.
Dần dần những niềm vui và nỗi buồn của họ và của gia đình họ cũng trở thành niềm
vui và nỗi buồn của chúng tôi. Đáp lại nỗ lực của chúng tôi, những chị em công
nhân khác tôn giáo cũng đã từng bước tham dự và chia sẻ những thao thức và những
đề xuất của chúng tôi. Chúng tôi đã thực sự làm kinh nghiệm “vết dầu loang” của
một tình yêu lan tỏa, có sức làm tươi mới những cuộc gặp gỡ và làm cho những cuộc
gặp gỡ trở nên có phẩm chất và sâu xa hơn – những cuộc gặp gỡ có sức biến đổi
con tim của từng người.
Những trải nghiệm
này dần dần làm cho con tim của tất cả chúng tôi rộng mở hơn, cảm thông hơn, thấu
hiểu hơn, mềm mại hơn, nồng ấm hơn. Sức sống của con tim tự do bắt đầu chắp
cánh cho những ước mơ lớn lao hơn.
Chúng tôi bắt đầu
nhận thấy cần giúp các chị em công nhân này nhận ra ước muốn sâu thẳm chất chứa
trong trái tim của từng người: muốn mình được yêu và được tin tưởng. Đồng thời,
chúng tôi cảm thấy cần giúp cho mỗi người nhận ra nguyên nhân của những sự căng
thẳng và đặt tên cho những cảm xúc ấy. Đó là một sự căng thẳng không đáng có và
không thể tồn tại lâu hơn vì ai cũng mong muốn bình an và hạnh phúc. Bình an và
hạnh phúc phải khởi đi từ chính mình. Hãy dám tin rằng người bên cạnh bạn cũng
đang tìm kiếm chính những điều bạn đang tìm kiếm. Vậy tại sao chúng ta lại
không dám tin vào thiện chí của nhau, không dám mở ra để đi bước trước, không
dám nói không cho những suy nghĩ tiêu cực?
Phải chăng niềm
tin tôn giáo là một ngăn cách? - Không. Sự xa cách giữa người với người luôn
luôn phát xuất từ sự khép kín, từ những thành kiến và sự dửng dưng. Trái lại
tình yêu thương luôn là “chiếc cầu nối kỳ diệu” giữa con tim và con tim. Một
con tim biết yêu thương là con tim lành mạnh, con tim tràn đầy sức sống, con
tim tự do, con tim có khả năng vượt qua tất cả mọi rào cản của sự khác biệt để
xây dựng tình huynh đệ. Như vậy, sự khác biệt về niềm tin tôn giáo không thể là
một cản trở cho sự rộng mở, chia sẻ và kết nối yêu thương đối với những người
có thành tâm thiện chí.
Mỗi người cần đi
bước trước, cần mạnh dạn ra khỏi thế giới riêng của mình để tiến một bước đến gần
các anh chị em khác, nhất là những người khác niềm tin với mình để hiểu họ hơn,
để trân trọng và đón nhận những điều tốt đẹp từ nơi họ.
Để hỗ trợ cho cuộc
“vượt qua” chính mình, tôi xin các chị em công nhân tách ra khỏi nhóm “thân
thương” của mình để đến gần và làm việc chung với những người khác tôn giáo với
mình. Hơn nữa, cho các chị em công nhân này nghe những bài chia sẻ về những
chân lý nền tảng, về sự khôn ngoan của cuộc sống, về những nét đẹp văn hóa, tôn
giáo của các tôn giáo khác nhau được các vị thánh hiền suy gẫm và thực hành
trong đời sống. Đan xen với những suy tư ấy là những bài chia sẻ về đạo làm người
trong gia đình, trong khu xóm và môi trường làm việc. Tôi và các nữ tu của cộng
đoàn cũng tạo cho các công nhân này sân chơi lành mạnh, mời gọi và thúc đẩy họ
xích lại gần nhau, nói với nhau, cười với nhau, lắng nghe nhau, sinh hoạt chung
với nhau và cùng chơi với nhau những trò chơi dễ thương để gây tình đoàn kết.
Thỉnh thoảng, cùng với các Sơ trong cộng đoàn, chúng tôi tổ chức cho các chị em
công nhân này những buổi cắm trại nho nhỏ, hoặc các buổi Picnic cùng với nhau.
Cứ thế, từng ngày, từng tháng những cuộc gặp gỡ ban đầu đầy ngượng ngùng, ngày
càng trở nên tự nhiên hơn, những ánh mắt thân thiện hơn thay thế cho những ánh
mắt còn hoài nghi, những khoảng cách dần được xóa bỏ, bầu khí vui tươi và sảng
khoái thế chỗ cho những căng thẳng và lo âu. Ngoài những chia sẻ và đồng hành
chung với nhóm, tôi còn quan tâm cách riêng đến các bạn trẻ cần thiết hơn: những
bạn nhút nhát hơn, khép kín hơn hoặc cá tính hơn.
Cùng nhau xây dựng nền văn minh của tình thương
Khi đã bắc được một
nhịp cầu “tâm giao”, chúng tôi bắt đầu đề xuất cho các bạn trẻ những mục tiêu lớn
hơn để cùng nhau vươn tới: thăm viếng gia đình của nhau, quan tâm đến những người
nghèo khổ hơn không phân biệt lương giáo. Các bạn trẻ cùng chung tay góp sức để
dành dụm, để có thể cùng nhau làm những nghĩa cử đẹp với những con người đau khổ,
bị bỏ rơi, bị quên lãng. Những việc làm này tuy nhỏ bé nhưng đã khơi lên trong
lòng các bạn trẻ một sự nhạy bén trước nhu cầu của tha nhân, sự cảm thông, liên
đới và nhất là cảm nếm được niềm vui thâm sâu khi biết trao ban niềm vui cho
anh chị em đồng loại.
Sự giao thoa giữa
những lối suy nghĩ, những cách nhìn thực tại và những thái độ khác nhau ấy dần
dần trở nên một thực tại rất phong phú và rất riêng mà chưa ai trong chúng tôi
đã từng trải nghiệm trước đó. Từng chút tin tưởng, từng chút yêu thương, từng
chút quan tâm và từng chút lạc quan được mỗi người gom góp lại đã tạo nên một bức
tranh tuyệt vời diễn tả vẻ đẹp và sự nồng ấm của tình huynh đệ giữa những khác
biệt.
Khi đã có sự tin
tưởng và nỗi nhung nhớ những cuộc gặp gỡ đầy tình huynh đệ, các chị em công
nhân hân hoan chia sẻ chính những trải nghiệm và sự trưởng thành của họ khi đối
diện với thực tại đa văn hóa và đa tôn giáo này. Đa số các chị em công nhân này
chia sẻ: Sơ biết không khi mới đến đây, em nghĩ rằng các Sơ sẽ chỉ quan tâm đến
các công nhân công giáo, mà coi chúng em như những người xa lạ. Các bạn bên
công giáo chắc là chảnh lắm! Các chị em công nhân Công giáo cũng có cùng suy
nghĩ: các bạn khác tôn giáo chắc là khó hiểu lắm và các bạn ấy quá khác mình. Nỗi
sợ hãi “sự khác biệt” ấy khiến chúng em mang tâm thế “phòng thủ” trước sự hiện
diện của Sơ và của các bạn.
Qua nhiều bước nhỏ
khác nhau, dần dần tất cả họ đều nhận thấy rằng phải khởi đi từ chính mình để
ra khỏi những suy nghĩ tiêu cực về những người khác, cách riêng là về những chị
em khác niềm tin tôn giáo với mình. Đó chính là chìa khóa của niềm vui và của sự
phong phú rất đặc biệt mà họ có thể trao ban và đón nhận một cách hỗ tương và
đó chính là cơ sở vững chắc để xây dựng nền văn minh của tình thương.
Tạm kết
Kinh nghiệm được đồng
hành và đồng hành hỗ tương đã làm cho chính tôi được đón nhận rất nhiều sự
phong phú. Tôi xác tín rằng “giáo dục là việc của con tim” như lời Cha Thánh
Gioan Bosco đã quả quyết. Khi con tim của ta càng đơn sơ và chân thành thì càng
tìm được bí quyết để làm cho các con tim được rộng mở ra cho tình huynh đệ và
liên đới đại đồng.
Với những gì tôi đã được trải nghiệm, tôi càng xác tín hơn rằng đứng
trước những sự khác biệt, một cách rất tự nhiên, ai cũng cảm thấy một chút “sợ”
nào đó. Sự “sợ hãi” luôn là rào cản cho một đời sống phong phú và tươi đẹp.
Trái lại, mở ra cho sự khác biệt, nhất là khác biệt về niềm tin tôn giáo luôn
là một thách đố, nhưng lại là chìa khóa mở ra cho một thế giới tươi đẹp hơn,
nhân bản hơn và tràn đầy sức sống hơn. Chỉ cần nỗ lực từng chút, từng ngày một
để vượt thắng chính mình, nhất là để sống cách sâu xa niềm tin Kitô giáo của
mình và tôn trọng niềm tin tôn giáo của người khác, tất cả chúng ta, đều có thể
góp phần của mình kiến tạo một nền văn minh của tình thương.
Trích Tập san Hiệp Thông / HĐGM VN, Số 115 (Tháng 11 & 12 năm
2019)