Học hỏi
Sứ điệp Truyền thông "Cuộc sống trở thành câu chuyện"
WHĐ -- Sứ
điệp Truyền thông năm nay của ĐTC Phanxicô có nội dung tuyệt hay. Chúng ta cần
học hỏi sứ điệp này để có thể truyền thông Tin Mừng cách hữu hiệu trong thế
giới hôm nay, và cũng để cử hành Ngày Thế giới Truyền thông xã hội 2020 với đầy
đủ ý nghĩa của Ngày này. Ngày Thế giới Truyền thông xã hội năm nay sẽ được
cử hành vào ngày 24-5-2020.
1. Chủ đề của Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền
thông xã hội năm 2020 là gì?
Chủ đề của Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông xã
hội năm 2020 là “Để ngươi thuật lại
cho con cháu.” (Xh 10,2) -
Cuộc sống trở thành câu chuyện.
2. Tại sao Đức Giáo hoàng Phanxicô chọn chủ đề
kể chuyện cho Sứ điệp truyền thông năm 2020?
Đức Giáo hoàng Phanxicô đã dành trọn sứ điệp
truyền thông năm nay để nói về chủ đề kể chuyện, bởi vì ngài tin rằng, để không
bị mất phương hướng, con người cần phải thể hiện được chân lý trong những câu
chuyện tốt lành: Những câu chuyện xây dựng, chứ không phá hoại; những câu
chuyện giúp khám phá lại cội nguồn và sức mạnh cần thiết để cùng nhau tiến lên.
Đồng thời, con người cũng cần biết đến một câu
chuyện có khả năng kể cho họ biết về bản thân con người và vẻ đẹp xung quanh
họ. Đó chính là Kinh thánh, với cái nhìn dịu dàng về thế giới và những diễn
biến của nó, sẽ kể cho con người biết họ là thành phần của một tấm thảm sống
động kết nối họ lại với nhau.
3. Tại sao Đức Giáo hoàng Phanxicô nói: “Con
người là sinh vật kể chuyện”?
Con người là sinh vật kể chuyện vì con người luôn
thèm được nghe kể chuyện; những chuyện kể luôn ảnh hưởng đến cuộc sống của họ
vì họ thường quyết định đúng hay sai là nhờ dựa trên các nhân vật và các câu
chuyện đã thẩm thấu vào trong họ. Những chuyện kể để lại dấu ấn trên họ, định
hình những xác tín và hành vi của họ, giúp họ hiểu và cho họ biết mình là
ai.
Con người là sinh vật kể chuyện cũng là vì họ tham
gia vào một tiến trình phát triển không ngừng, để khám phá bản thân và trở nên
phong phú thêm mãi trong cuộc sống hằng ngày.
4. Đức Giáo hoàng đã nói con người là kẻ dệt
chuyện như thế nào?
Ngài nói: Con người không những là sinh vật duy
nhất cần mặc quần áo để che đi điểm yếu của mình, mà còn là sinh vật duy nhất
cần phải mặc lấy những câu chuyện để bảo vệ cuộc sống của họ. Vì thế, con người
không chỉ dệt quần áo, mà còn dệt chuyện. Và các câu chuyện, dù ở nhiều thời
đại khác nhau, vẫn luôn được dệt với một bố cục chung: cấu trúc câu chuyện luôn
cho thấy những anh hùng, kể cả những anh hùng của đời thường - để theo đuổi ước
mơ thì phải dùng sức mạnh của tình yêu mà đối mặt với những tình huống khó
khăn, chiến đấu với cái ác. Khi đắm mình vào các chuyện kể, con người tìm thấy
những động lực anh hùng để đối mặt với những thách đố của cuộc sống.
5. Nếu theo cấu trúc dệt chuyện như trên thì
có phải tất cả các chuyện kể của con người đều tốt lành hay không?
Không phải tất cả các chuyện kể của con người đều
tốt lành vì ngay từ đầu, câu chuyện của con người đã bị đe dọa: loài rắn độc đã
len lỏi vào lịch sử, và cám dỗ con người: “Khi nào ông bà ăn trái cây đó,
mắt ông bà sẽ mở ra, và ông bà sẽ nên như những vị thần.” (xem St 3,5).
Cơn cám dỗ của con rắn đã đưa vào cấu trúc
lịch sử một nút thắt khó tháo gỡ với lời thì thầm: “Nếu bạn sở hữu, bạn sẽ trở
thành, bạn sẽ đạt được…” Đây cũng chính là lời thì thầm của những người đương
thời đang sử dụng các chuyện kể để lợi dụng. Có biết bao nhiêu câu chuyện đang
dụ dỗ chúng ta rằng, để hạnh phúc, chúng ta cần liên tục chiếm lấy, sở hữu và
tiêu thụ. Trên các diễn đàn truyền thông, có biết bao nhiêu câu chuyện mang
tính hủy diệt và khiêu khích, làm sờn mòn và cắt đứt những sợi chỉ mong manh
đang gắn kết con người lại với nhau.
6. Mỗi người chúng ta cũng có thể dệt nên
những câu chuyện xấu xa như thế nào?
Khi chắp vá các thông tin chưa được kiểm chứng,
khi lặp lại các lập luận vô nghĩa và thiếu thuyết phục, khi gây tổn thương với
các lời nói hận thù, chúng ta đã không góp phần kết dệt lịch sử loài người, mà
chỉ hủy hoại phẩm giá con người. Và khi làm như thế, chúng ta thậm chí còn
không nhận ra là chính mình đang ham hố trò chuyện tán gẫu rồi trở nên tàn ác
và giả dối đến mức nào.
7. Chúng ta phải có thái độ nào với các câu
chuyện đầy dẫy trong thế giới hôm nay?
Trong thời đại mà sự giả mạo ngày càng tinh vi,
đạt đến cấp số nhân (như trong deepfake – tin video giả thâm hiểm), chúng
ta cần khôn ngoan để có thể đón nhận và tạo ra những câu chuyện mang tính chân
thiện mỹ, cần can đảm từ chối những câu chuyện sai lạc xấu xa, cần kiên nhẫn
suy xét để khám phá những câu chuyện giúp ta không lạc lối giữa bao nhiêu rắc
rối của ngày hôm nay. Và đặc biệt, chúng ta cần đọc Kinh thánh là câu chuyện
soi sáng cho chúng ta biết căn tính của mình, và hướng dẫn ta sống anh hùng
trong cuộc sống âm thầm hằng ngày.
8. Tại sao Đức Giáo hoàng gọi Kinh thánh
là Chuyện kể về các câu chuyện?
Kinh thánh là Chuyện kể về các câu chuyện vì Kinh Thánh kể cho chúng ta nghe
biết bao nhiêu là biến cố, dân tộc và cá nhân... Đặc biệt, Kinh Thánh là chuyện
tình vĩ đại giữa Thiên Chúa và con người. Ở trung tâm là Chúa Giêsu: câu chuyện
của Ngài mang đến sự hoàn thành cho cả tình yêu Thiên Chúa đối với con người và
tình yêu của con người đối với Thiên Chúa. Kể từ đó, mọi người trong mọi thời
đều được kêu gọi kể lại và ghi nhớ những tình tiết quan trọng nhất của Chuyện kể về các câu chuyện, là những
câu chuyện tỏ lộ ý nghĩa của các sự kiện trong lịch sử nhân loại.
9. Thiên Chúa vừa là Đấng sáng tạo vừa là Đấng
kể chuyện như thế nào?
Kinh Thánh cho ta thấy Thiên Chúa vừa là Đấng sáng
tạo vừa là Đấng kể chuyện vì Ngài phán một Lời thì mọi sự liền xuất hiện (x. St
1). Là Đấng kể chuyện, Thiên Chúa gọi mọi thứ đi vào cuộc sống, mà đỉnh cao là
việc sáng tạo nên người nam và người nữ được tự do đối thoại với Ngài và cùng
Ngài làm nên lịch sử.
Con người cùng với Thiên Chúa làm nên lịch sử vì
con người được sinh ra chưa hoàn chỉnh, cần phải thường xuyên được “đan dệt”
thêm mãi. Sự sống được trao ban cho con người như một lời mời để tiếp tục dệt
nên một “mầu nhiệm tuyệt vời” là chính bản thân của họ.
10. Chủ đề của sứ điệp truyền thông năm nay
được lấy ra từ Kinh thánh như thế nào?
Chủ đề của sứ điệp năm nay được rút ra từ sách
Xuất Hành, một câu chuyện Kinh thánh nền tảng, cho thấy Thiên Chúa can thiệp
vào lịch sử của Dân Ngài. Khi con cái Israel đang trong ách nô lệ kêu lên với
Ngài, Thiên Chúa đã lắng nghe và nhớ lại giao ước để giải cứu họ bằng bao nhiêu
là dấu chỉ và phép lạ.
Ý nghĩa của tất cả những dấu chỉ ấy là: “Để ngươi
thuật lại cho con cháu ngươi nghe biết Ta đã thực hiện những dấu lạ nào giữa
họ, khiến các ngươi biết Ta đây là Đức Chúa." Như vậy, những hiểu biết về
Thiên Chúa được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, chủ yếu bằng những
câu chuyện kể về sự can thiệp của Thiên Chúa vào lịch sử nhân loại.
11. Nhờ Chúa Giêsu mà ‘cuộc sống trở thành câu
chuyện’ và ‘câu chuyện trở thành cuộc sống’ như thế nào?
Chúa Giêsu đã nói về Thiên Chúa không phải bằng
những khái niệm trừu tượng, nhưng với những dụ ngôn, những câu chuyện ngắn gọn
lấy từ cuộc sống hằng ngày. Ở đấy, cuộc sống trở thành câu chuyện và sau đó,
đối với người nghe, câu chuyện trở thành cuộc sống: câu chuyện đi vào cuộc sống
của những người lắng nghe nó và thay đổi họ.
Và các Tin Mừng về Chúa Giêsu cũng là những câu
chuyện. Khi nói với chúng ta về Chúa Giêsu, các Tin Mừng thể hiện về Chúa
Giêsu, làm cho chúng ta nên giống Chúa Giêsu. Tin Mừng đòi hỏi người đọc chia
sẻ cùng một đức tin để chia sẻ cùng một sự sống. Tin Mừng Gioan nói cho chúng
ta biết rằng người kể chuyện xuất sắc là Ngôi Lời đã trở thành câu chuyện: “Con
Một vốn là Thiên Chúa và là Đấng hằng ở nơi cung lòng Chúa Cha, chính Người đã
tỏ lộ cho chúng ta biết.” (Ga 1,18). Động từ nguyên gốc, exegésato, có thể được
dịch là “tỏ lộ” hoặc “kể lại”. Thiên Chúa đã đan dệt chính bản thân Ngài vào
nhân tính của chúng ta, và qua đó dạy cho chúng ta một phương cách mới để dệt
nên những câu chuyện của chúng ta.
12. Chuyện kể về Chúa Kitô đã làm cho câu
chuyện của mỗi người chúng ta trở nên có giá trị vô biên như thế nào?
Chuyện kể về Chúa Kitô không phải là di sản của
quá khứ, mà đó là câu chuyện của chính chúng ta, một câu chuyện luôn luôn hợp
thời. Nó cho chúng ta thấy rằng Thiên Chúa đã quan tâm sâu sắc đến nhân loại,
đến xác phàm và lịch sử của chúng ta, đến mức Ngài trở thành người, thành xác
phàm và lịch sử.
Chuyện kể về Chúa Kitô cũng cho chúng ta biết rằng
không có câu chuyện nào của con người là vô nghĩa hoặc nhạt nhẽo. Kể từ khi
Thiên Chúa trở thành câu chuyện, mọi câu chuyện của con người, theo một nghĩa
nào đó, đều là thánh thiêng. Trong tiểu sử của mỗi người, Chúa Cha đều thấy lại
câu chuyện về Con của Ngài đã xuống trần gian. Mỗi câu chuyện về con người đều
có một phẩm giá bất khả xâm phạm. Do đó, nhân loại rất đáng có những câu chuyện
tương xứng với nó, xứng đáng với chiều cao ngút ngàn và hấp dẫn do chính Chúa
Giêsu đã nâng cao lên.
13. Tại sao luôn cần phải kể lại những câu
chuyện tốt đẹp của con người?
Theo Thánh Phaolô thì mỗi người là một bức thư của
Đức Kitô được viết bằng Thánh Linh để tạo nên sự thiện hảo, làm cho bức thư ấy
có khả năng trở thành kiệt tác, thành phụ lục của Tin Mừng. Có biết bao nhiêu
câu chuyện mang hương thơm của Tin Mừng, kể về Tình yêu của một vị Thiên Chúa
biến đổi cuộc sống con người. Những câu chuyện này đòi được chia sẻ, được kể
lại và được đưa vào cuộc sống ở mọi thời đại, mọi ngôn ngữ, mọi phương
tiện.
14. Câu chuyện cuộc đời của chúng ta đều có thể
trở nên tuyệt vời như thế nào?
Câu chuyện cuộc đời của mỗi chúng ta đều có thể
trở thành một phần của mọi câu chuyện tuyệt vời. Nghĩa là, khi chúng ta
đọc các câu chuyện tuyệt vời như Kinh thánh, chuyện các thánh…, Chúa Thánh Thần
sẽ viết những điều tốt đẹp vào lòng chúng ta, làm sống lại căn tính Con Thiên
Chúa nơi ta.
Nhờ đó, chúng ta sẽ nhớ đến Tình yêu đã tạo dựng
và cứu độ chúng ta, để rồi có thể làm cho câu chuyện hằng ngày của đời ta thành
tình yêu, và lấy lòng thương xót mà dệt tấm thảm đời mình. Khi ấy, chúng ta đã
lật đời mình sang một trang khác, không còn bị ràng buộc với những hối tiếc và
buồn bã của quá khứ đang đè nặng trái tim ta. Và bằng cách mở lòng mình ra cho
người khác, chúng ta có được tầm nhìn của Chúa để làm cho câu chuyện đời ta trở
nên tuyệt vời khi kể lại cho người khác nghe.
15. Tại sao cần phải thường xuyên kể chuyện đời
ta cho Chúa nghe?
Kể cho Chúa nghe chuyện đời ta, đó là điều không
hề vô ích bao giờ, vì ngay cả khi diễn biến về các sự kiện đời ta vẫn như cũ,
thì ý nghĩa sẽ luôn thay đổi trong cái nhìn của Đấng đang lắng nghe ta kể
chuyện.
Chúng ta kể lại cho Chúa nghe những câu chuyện đời
mình, mang đến cho Ngài những con người và những tình huống tràn đầy trong cuộc
sống của ta. Khi đó, cùng với Ngài, ta có thể dệt lại mảnh vải đời ta, vá lại
những vết rách đời mình. Chúng ta cần làm điều này biết bao!
Kể chuyện đời ta cho Chúa nghe là đi vào cái nhìn
thương xót của Ngài dành cho ta và cho người khác. Với cái nhìn của Đấng kể
chuyện tuyệt vời - Đấng duy nhất có cái nhìn tối thượng, chúng ta có thể gặp gỡ
được các nhân vật khác, là anh chị em của chúng ta, để ngay cả khi ở giữa cái
ác, chúng ta vẫn có thể trông thấy sự thiện đang hoạt động mà dành thời gian để
nói về sự thiện nơi anh em chúng ta.
16. Với cái nhìn của Chúa, chúng ta cần kể
chuyện như thế nào?
Với cái nhìn của Chúa, chúng ta không chỉ đơn giản
là kể chuyện suông, hay quảng cáo cho bản thân, mà cần nhớ rằng ta là ai và là
gì trong mắt Chúa, để có thể kể chuyện mà làm chứng cho những gì Thánh Linh
viết trong lòng chúng ta và tỏ lộ cho mọi người biết rằng câu chuyện của người
ấy chứa đựng biết bao nhiêu điều kỳ diệu.
17. Chúng ta cần đến Đức Maria khi kể chuyện
đời mình như thế nào?
Chúng ta cần xin Mẹ Maria dạy ta biết cách kể
chuyện và cần phó thác đời ta cho người Phụ nữ đã dệt nên bản tính nhân loại
của Thiên Chúa trong chính cung lòng mình và đan dệt những biến cố đời mình với
nhau, như Tin Mừng nói với chúng ta: Đức Maria “hằng ghi nhớ mọi kỷ niệm ấy, và
suy đi nghĩ lại trong lòng.” (Lc 2,19). Chúng ta hãy xin ơn trợ giúp từ Mẹ, là
Đấng biết cách tháo gỡ những nút thắt của cuộc sống bằng sức mạnh nhẹ nhàng của
tình yêu.
18. Để có thể dệt chuyện như lòng Chúa mong
ước, chúng ta hãy cầu nguyện với Đức Maria:
Ôi Maria, là phụ nữ và là người mẹ, Mẹ đã dệt Lời
Chúa trong cung lòng Mẹ; bằng cả đời mình, Mẹ kể lại những công trình tuyệt vời
của Thiên Chúa. Xin lắng nghe chúng con kể chuyện đời mình; xin ghi nhớ chúng
trong tim Mẹ và biến thành câu chuyện của chính Mẹ - những câu chuyện mà chẳng
ai muốn nghe ấy. Xin dạy chúng con nhận ra ‘sợi chỉ tốt đẹp’ đang chạy xuyên
suốt lịch sử. Xin nhìn vào những nút thắt rối ren trong cuộc sống đang làm tê
liệt trí nhớ của chúng con. Với bàn tay dịu dàng của Mẹ, mọi nút thắt đều có
thể được tháo gỡ. Ôi người Phụ nữ của Thánh Linh, người Mẹ của niềm phó thác,
xin truyền cảm hứng cho chúng con. Xin giúp chúng con xây dựng những câu chuyện
hòa bình, những câu chuyện hướng đến tương lai. Và xin chỉ cho chúng con cách
chung sống hòa bình với nhau.
Ủy Ban Truyền Thông Xã Hội / HĐGMVN
Nguồn: Truyền thông HĐGMVN
