1. Ý nghĩa lịch sử của lễ ngày 18/11
Vào thế kỷ IV, vị hoàng đế Rôma đầu tiên theo Kitô giáo, Constantinus, đã cho xây dựng hai vương cung thánh đường riêng biệt trên các nơi an táng Thánh Phêrô và Thánh Phaolô để tạo điều kiện cho việc tôn kính công khai hai vị tông đồ vĩ đại, các vị tử đạo và nhà loan báo Tin mừng của Rôma.
Sau khi Kitô giáo được hợp pháp hóa trong Đế quốc Rôma theo Sắc lệnh Milan do Constantinus ban hành năm 313, việc xây dựng Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô đầu tiên được khởi công năm 319 và được Đức Giáo hoàng Sylvester cung hiến ngày 18/11/326. Các ghi chép lịch sử cho thấy Đức Sylvester đã cung hiến vương cung thánh đường đầu tiên do Constantinus xây dựng để kính Thánh Phaolô Tông đồ vào ngày 19/11, khoảng năm 330.
Lượng lớn khách hành hương đến cầu nguyện tại mộ của “Thủ lãnh các Tông đồ” và “Tông đồ của dân ngoại” khiến hai vương cung thánh đường do Constantinus xây dựng cần được liên tục tu sửa, trùng tu và mở rộng.
Năm 1506, Đức Giáo hoàng Julius II ra lệnh phá dỡ vương cung thánh đường nguyên thủy kính Thánh Phêrô để xây dựng Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô thứ hai, công trình vẫn còn tồn tại đến hôm nay. Đức Giáo hoàng Urbanô VIII đã long trọng cung hiến vương cung thánh đường tráng lệ này 120 năm sau, vào ngày 18/11/1626.
Qua nhiều thế kỷ, vương cung thánh đường kính Thánh Phaolô trải qua nhiều lần trùng tu và hai lần tái thiết lớn. Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành hiện nay là vương cung thánh đường thứ ba được xây dựng trên nơi an táng vị tông đồ. Năm 1854, sau trận hỏa hoạn lớn năm 1823 và hơn 30 năm thi công, Đức Piô IX đã cung hiến vương cung thánh đường mới xây và ấn định ngày 18/11 làm ngày kính nhớ.
2. Ý nghĩa kiến trúc của hai vương cung thánh đường
Với lịch sử trải dài gần hai thiên niên kỷ, cả Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô và Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành đều mang dấu ấn của những phong cách kiến trúc thay đổi từ thời Cổ Kitô giáo cho đến ngày nay.
Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô thế kỷ XVI nổi tiếng thế giới, được hàng triệu du khách và khách hành hương viếng thăm mỗi năm, đã mất hơn 100 năm để xây dựng và chịu ảnh hưởng sâu đậm của các phong cách nghệ thuật phương Tây thời Phục hưng và Baroque.
Được thiết kế bởi kiến trúc sư và nhà điêu khắc người Ý Gian Lorenzo Bernini, mái che bằng đồng cao 94 feet - được gọi là baldacchino - là một kiệt tác Baroque vươn cao phía trên bàn thờ chính và nằm ngay phía trên mộ Thánh Phêrô. Để làm nổi bật vai trò đứng đầu của Phêrô giữa các tông đồ, mái che baldacchino được trang trí bằng các tượng thiên thần nhỏ nâng triều thiên giáo hoàng, cùng với “chìa khóa Nước Trời” mà Chúa Giêsu đã trao cho Thánh Phêrô và những người kế vị ngài. Bernini cũng là người thiết kế quảng trường Thánh Phêrô với hình dáng như ổ khóa.
Suốt chiều dài lịch sử, vương cung thánh đường kính Thánh Phaolô tại Rôma là chứng tích cho quá khứ cổ xưa của Giáo hội Công giáo. Trước vụ hỏa hoạn năm 1823, vương cung thánh đường lưu giữ các tác phẩm nghệ thuật và hiện vật lịch sử từ thời Cổ Kitô giáo, Byzantine, Phục hưng và Baroque.
Được tái thiết giống hệt vương cung thánh đường bị thiêu rụi, nghệ thuật và kiến trúc của Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành lấy cảm hứng từ nhiều phong cách kiến trúc khác nhau, từ thế kỷ XI cho đến những thiết kế đương đại của thế kỷ XXI.
Cửa Thánh của vương cung thánh đường này được Enrico Manfrini thiết kế để chuẩn bị cho Năm Thánh 2000. Bên trong cửa Thánh là cánh cửa Byzantine được tạo tác năm 1070, khắc họa những cảnh trong cuộc đời Chúa Kitô và các Kitô hữu tiên khởi.
3. Ý nghĩa thiêng liêng của hai vương cung thánh đường
Nơi an táng hai thánh bổn mạng của Rôma tiếp tục là những điểm hành hương quan trọng đối với các Kitô hữu.
Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô và Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành - hai trong số bốn vương cung thánh đường tông tòa tại Rôma - được hàng triệu du khách viếng thăm vì giá trị lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật. Đối với các khách hành hương Kitô hữu, hai vương cung thánh đường này mang ý nghĩa thiêng liêng lớn hơn, nối kết đức tin của họ vào Chúa Giêsu và Giáo hội của Người với hai vị tông đồ trung tín, những người đã dẫn đường cho các Kitô hữu qua mọi thời đại bằng giáo huấn và chứng tá của họ.
Trong lễ trọng kính Thánh Phêrô và Thánh Phaolô ngày 29/6/2024, Đức Giáo hoàng Phanxicô mời gọi toàn thể tín hữu Công giáo noi gương hai thánh và “mở những cánh cửa” của Giáo hội trong Năm Thánh Hy Vọng 2025.
“Năm Thánh sẽ là một thời điểm của ân sủng, khi chúng ta mở Cửa Thánh để mọi người có thể bước qua ngưỡng cửa của ‘đền thờ sống động’ là chính Chúa Giêsu,” Đức Thánh Cha nói trong bài giảng.
Cửa Thánh tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô đã được mở vào đêm Giáng Sinh 2024 để khai mở Năm Thánh, và Cửa Thánh của Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành được mở vào ngày 05/01/2025. Cửa Thánh thứ nhất sẽ đóng vào ngày 06/01/2026, còn cửa thứ hai sẽ đóng vào ngày 28/12/2025.
Cao Trí biên dịch từ catholicnewsagency.com
Nguồn: tgpsaigon.net
