Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân Ngày Thế giới truyền thông xã hội lần thứ 48
Truyền
thông phục vụ một nền văn hoá gặp gỡ đích thực
Sứ
điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân Ngày Thế giới truyền thông xã hội lần thứ
48
(Chúa nhật, 01-06-2014)
Anh chị em thân
mến,
Ngày nay chúng
ta đang sống trong một thế giới ngày càng trở nên “nhỏ bé hơn” và vì thế, là
nơi dường như tất cả chúng ta dễ gần gũi
nhau hơn. Những phát triển về giao thông và công nghệ truyền thông đang làm cho
chúng ta xích lại gần nhau và gắn kết với nhau hơn, ngay cả sự toàn cầu hóa
cũng khiến chúng ta càng thêm tương thuộc lẫn nhau. Nhưng trong gia đình nhân
loại vẫn còn những chia rẽ, có khi rất trầm trọng. Trên bình diện toàn cầu
chúng ta thấy có một khoảng cách gây gương mù giữa
sự sa hoa của người giàu và cảnh cơ cực của người nghèo. Nhiều khi chúng ta chỉ
cần dạo qua những con đường trong một thành phố cũng thấy được cảnh tương phản
giữa những người sống ở đường phố với ánh đèn rực rỡ trong các cửa hàng. Chúng
ta đã trở nên quá quen thuộc với những cảnh tượng ấy đến mức chúng chẳng còn
làm cho chúng ta áy náy nữa. Thế giới chúng ta đang
gánh chịu nhiều hình thức loại trừ, gạt ra bên lề và nghèo khổ, chưa kể
đến những cuộc xung đột phát sinh từ các nguyên nhân kinh tế, chính trị, ý thức
hệ cộng lại, và đáng buồn thay, có cả nguyên nhân tôn giáo nữa.
Trong thế giới
này, các phương tiện truyền thông có thể giúp chúng ta cảm thấy gần gũi nhau
hơn, tạo nên cảm thức về một gia đình nhân loại hiệp nhất, thúc đẩy tình liên
đới và nghiêm túc dấn thân xây dựng một cuộc sống xứng đáng hơn cho mọi người.
Việc truyền thông tốt đẹp giúp chúng ta gần nhau hơn, biết rõ nhau hơn, và cuối
cùng, hiệp nhất với nhau hơn. Những bức tường ngăn cách chúng ta chỉ có thể bị
phá vỡ nếu chúng ta sẵn sàng lắng nghe nhau và học hỏi lẫn nhau. Chúng ta cần
giải quyết những khác biệt qua những hình thức đối thoại, giúp chúng ta thêm
cảm thông và tôn trọng nhau. Một nền văn hóa gặp gỡ đòi hỏi chúng ta phải sẵn
sàng không những cho đi, nhưng còn nhận
lãnh nữa. Các phương tiện truyền thông có thể giúp chúng ta rất nhiều trong
lĩnh vực này, đặc biệt là ngày nay, khi các mạng truyền thông giữa con người
đạt được những tiến bộ chưa từng thấy. Đặc biệt, internet cho chúng ta vô số cơ hội gặp gỡ và liên đới với nhau. Đây
là điều thực sự tốt lành, là quà tặng của Thiên Chúa.
Nói như thế
không phải là không có những vấn đề. Vận tốc thông tin mau lẹ vượt quá khả năng
suy tư và phán đoán của chúng ta, và điều này không giúp chúng ta thể hiện mình
một cách quân bình và đúng đắn hơn. Việc bày tỏ những ý kiến khác nhau có thể
được coi là hữu ích, nhưng cũng có thể khiến người ta cố thủ đằng sau những
nguồn thông tin chỉ khẳng định cho những mong muốn và tư tưởng, hoặc những
quyền lợi chính trị và kinh tế của riêng mình. Thế giới truyền thông có thể
giúp chúng ta hoặc thêm kiến thức, hoặc lạc hướng. Ước muốn kết nối bằng kỹ
thuật số có thể đưa đến hậu quả làm cô lập chúng ta với người thân cận, những
người gần gũi chúng ta nhất. Chúng ta cũng đừng quên có những người, vì nhiều
lý do, không được tiếp cận các phương tiện truyền thông xã hội, họ có nguy cơ
bị bỏ lại đàng sau.
Những bất lợi
ấy là những điều có thực, nhưng chúng không biện minh cho việc loại bỏ các
phương tiện truyền thông xã hội; đúng hơn, chúng nhắc nhở chúng ta rằng truyền
thông, xét cho cùng, là một thành tựu về mặt con người hơn là về kỹ thuật. Vậy
trong môi trường kỹ thuật số, đâu là điều giúp chúng ta lớn lên trong tình
người và hiểu biết lẫn nhau? Chẳng hạn, chúng ta cần phục hồi ý nghĩa nào đó
của sự khoan thai và điềm tĩnh. Điều này đòi phải có thời gian và khả năng
thinh lặng để lắng nghe. Chúng ta cũng cần phải kiên nhẫn nếu chúng ta muốn
hiểu được người khác biệt với mình. Người ta chỉ bộc lộ hoàn toàn, không chỉ
những khi họ được đối xử cách bao dung, nhưng còn là khi biết mình được đón
nhận thực sự. Nếu chúng ta thực sự quan tâm lắng nghe người khác, chúng ta sẽ
học được cách nhìn thế giới với đôi mắt khác và quý chuộng kinh nghiệm phong
phú của con người như được biểu lộ trong các nền văn hóa và truyền thống khác
nhau. Chúng ta cũng học quý chuộng hơn nữa những giá trị quan trọng lấy cảm
hứng từ Kitô giáo, chẳng hạn nhân sinh quan về con người, bản chất của hôn nhân
và gia đình, sự phân biệt giữa các lĩnh vực tôn giáo và chính trị, các nguyên
tắc liên đới và bổ trợ, và nhiều giá trị khác.
Như vậy truyền
thông có thể phục vụ một nền văn hóa gặp gỡ đích thực như thế nào? Và đối với
chúng ta là môn đệ của Chúa, gặp gỡ người khác theo ánh sáng Tin Mừng nghĩa là
gì? Làm thế nào chúng ta có thể lại gần với nhau mặc dù chúng ta có những giới
hạn và tội lỗi? Những câu hỏi này có thể tóm gọn trong điều mà có lần một thầy
thông luật –tức là một người truyền thông– hỏi Chúa Giêsu: “Ai là người thân
cận của tôi?” (Lc 10,29). Câu hỏi này giúp chúng ta hiểu truyền thông theo
nghĩa “tình thân cận”. Chúng ta có thể diễn dịch câu hỏi đó theo cách này: Làm thế nào để trở thành “người thân cận”
khi sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội và khi sống trong môi trường
mới do nền kỹ thuật số tạo nên? Tôi tìm được câu trả lời trong dụ ngôn
người Samaritanô nhân lành – cũng là một dụ ngôn về truyền thông. Thực vậy, ai
truyền thông thì trở nên người thân cận. Người Samaritanô nhân lành không chỉ
trở nên người thân cận, nhưng còn nhận trách nhiệm chăm sóc người mà ông gặp
thấy dở sống dở chết bên vệ đường. Chúa Giêsu đã đảo ngược quan điểm của chúng
ta: không phải tôi nhìn người khác như người đồng loại của tôi, mà là khả năng
tôi trở nên giống như người khác. Truyền thông có nghĩa là nhìn nhận rằng chúng
ta đều là con người, là con cái Thiên Chúa. Tôi thích định nghĩa khả năng
truyền thông ấy là “tình thân cận”.
Nếu như truyền
thông chủ yếu nhắm đến việc khuyến khích chủ nghĩa tiêu thụ hoặc thao túng
người khác, khi ấy chúng ta đang đối mặt với một hình thức tấn công hung bạo,
như người ở trong dụ ngôn bị bọn cướp đánh và bỏ mặc bên đường. Thầy Lêvi và vị
Tư tế không coi người ấy là người thân cận, mà như một kẻ xa lạ cần phải tránh
xa. Thời ấy, có những quy luật về sự thanh sạch theo nghi lễ đã quy định cách
cư xử của họ. Ngày nay có một mối nguy cơ là một số phương tiện truyền thông
cũng quy định cách xử sự của chúng ta đến độ chúng ta không còn nhận ra người
thân cận thực sự của mình nữa.
Chỉ lướt qua
các xa lộ kỹ thuật số –hay đơn giản chỉ “nối mạng”– là không đủ: các kết nối
còn cần phải đi vào gặp gỡ đích thực. Chúng ta không thể sống tách biệt, co cụm
vào mình. Chúng ta cần yêu và được yêu. Chúng ta cần đến lòng nhân hậu. Các
chiến lược truyền thông chẳng bảo đảm cho chân thiện mỹ trong truyền thông. Thế
giới truyền thông cũng phải quan tâm đến con người, cũng được mời gọi thể hiện
lòng nhân hậu. Thế giới kỹ thuật số có thể là nơi đầy tình người, không phải là
một mạng lưới giây nhợ, nhưng là một mạng lưới những con người. Tính trung lập
của các phương tiện truyền thông chỉ là vẻ bề ngoài; chỉ những ai truyền thông
với tất cả con người của mình thì mới có thể trở nên một điểm tham chiếu thực
sự cho người khác. Nền tảng cho tính đáng tin của một người truyền thông là sự
dấn thân cá nhân của người ấy. Vì thế, nhờ internet
chứng tá Kitô giáo có thể đến với các vùng ngoại vi của cuộc sống.
Như tôi vẫn
thường lặp đi lặp lại, nếu phải chọn giữa một Giáo hội bầm giập vì đi ra đường
phố và một Giáo hội tự thu mình lại, chắc chắn tôi sẽ chọn Giáo hội trước. Các
“đường phố” ở đây là thế giới nơi con người đang sống, nơi chúng ta có thể đến
với họ, vừa thiết thực vừa thân thương. Xa lộ kỹ thuật số là một trong những
con đường ấy, con đường đầy rẫy những người bị thương, những người đang tìm
kiếm ơn cứu độ hay niềm hy vọng. Nhờ internet,
sứ điệp Kitô giáo có thể đi đến “tận cùng trái đất” (Cv 1,8). Mở rộng những
cánh cửa nhà thờ cũng có nghĩa là mở những cánh cửa ấy trong môi trường kỹ
thuật số, để cho mọi người bước vào, dù họ ở trong bất kỳ hoàn cảnh sống nào,
và để cho Tin Mừng bước ra gặp gỡ mọi người. Chúng ta được mời gọi chứng tỏ
rằng Giáo hội là nhà của mọi người. Chúng ta có khả năng thông truyền hình ảnh
một Giáo hội như thế hay không? Truyền thông là phương tiện diễn tả ơn gọi
truyền giáo của toàn thể Giáo hội; ngày nay các mạng xã hội là một phương thức
để sống lời mời gọi tái khám phá vẻ đẹp của đức tin, vẻ đẹp của cuộc gặp gỡ
Chúa Kitô. Trong lĩnh vực truyền thông cũng vậy, chúng ta cần có một Giáo hội
mang lại hơi ấm và lay động các tâm hồn.
Chứng tá Kitô giáo hiệu quả không phải là dùng các sứ điệp
tôn giáo dội bom người khác, nhưng là mong muốn tự hiến cho tha nhân “qua việc lấy sự kiên nhẫn và lòng tôn trọng
tham dự vào những vấn nạn và hoài nghi của họ trên con đường kiếm tìm chân lý
và ý nghĩa đời người” (Bênêđictô XVI, Sứ
điệp nhân Ngày Thế giới truyền thông xã hội lần thứ 47, 2013). Chỉ cần nhắc
lại câu chuyện hai môn đệ trên đường Emmaus. Chúng ta phải có khả năng đối
thoại với con người ngày nay, để hiểu những ước vọng, hoài nghi và hy vọng của
họ và trao tặng họ Tin Mừng là chính Chúa Giêsu Kitô, Thiên Chúa làm người, đã
chịu chết và sống lại để giải thoát chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết.
Chúng ta được thách đố trở nên những người có chiều sâu, quan tâm đến những gì
diễn ra xung quanh mình và tỉnh thức về tinh thần. Đối thoại có nghĩa là tin
rằng “tha nhân” có điều gì đó tốt đẹp đáng nói, đồng thời nhường chỗ cho quan
điểm và đề nghị của họ. Đối thoại không có nghĩa là từ bỏ những ý tưởng và
truyền thống của mình, nhưng là bỏ đi thái độ cho rằng chỉ có ý tưởng và truyền
thống của mình mới là có giá trị và tuyệt đối.
Ước gì hình ảnh
người Samaritanô nhân lành lấy dầu và rượu chăm sóc các vết thương của người bị
nạn thành kim chỉ nam cho chúng ta. Ước gì sự truyền thông của chúng ta là dầu
thơm xoa dịu đau khổ và là rượu ngon mang lại hân hoan cho các tâm hồn. Ước gì
ánh sáng chúng ta đem đến cho người khác không phải là nhờ mỹ phẩm hay những
hiệu ứng đặc biệt, nhưng do chúng ta trở thành “người thân cận” đầy tình yêu và
lòng xót thương với người mang thương tích bị bỏ lại bên vệ đường. Chúng ta hãy
mạnh dạn trở thành những công dân của thế giới kỹ thuật số. Giáo hội cần quan
tâm đến và hiện diện trong thế giới truyền thông, để đối thoại với con người
ngày nay và giúp họ gặp gỡ Chúa Kitô. Giáo hội phải là một Giáo hội ở với mọi
người, có thể đồng hành với mọi người. Cuộc cách mạng diễn ra trong các phương
tiện truyền thông xã hội và công nghệ thông tin là một thách đố lớn lao và đầy
thú vị; mong sao chúng ta đáp ứng thách đố ấy bằng nghị lực mới mẻ và đầy sáng
tạo khi tìm cách thông truyền vẻ đẹp của Thiên Chúa cho tha nhân.
Vatican, ngày
24 tháng 1 năm 2014,
lễ thánh Phanxicô
Salêsiô
Phanxicô
(Đức Thành chuyển dịch
từ bản Anh ngữ của vatican.va)
TIN LIÊN QUAN
- Cuộc thi quốc tế ‘video clip 1 phút’ và poster cho Ngày Thế giới Truyền Thông xã hội ( 29/07/2018)
- Học hỏi Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông xã hội năm 2018 ( 08/05/2018)
- Phát hiện các tin tức giả ( 01/05/2018)
- Người đưa tin của Chúa Giêsu ( 29/04/2018)
- Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông xã hội thứ 52 (2018) ( 16/04/2018)
- Clerus App: ứng dụng giúp các linh mục soạn bài giảng ( 31/12/2017)
- Chủ đề của Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 52 (năm 2018) ( 01/10/2017)
- ĐGM Phêrô Nguyễn Văn Khảm nói về Sứ điệp ngày TG Truyền Thông 51 ( 28/05/2017)
- Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô cho Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội thứ 51 ( 26/01/2017)
- Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô cho Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 50 ( 24/01/2016)
THÔNG BÁO
LỊCH PHỤNG VỤ
VIDEO
TƯ LIỆU GH TOÀN CẦU