Vào hồi 23 giờ 50 tối thứ Hai, ngày 26 tháng 02 năm 2018 (tức ngày 11 tháng Giêng Mậu Tuất), Đức cha Giuse Châu Ngọc Tri – Giám mục Giáo phận Lạng Sơn - Cao Bằng, đã khởi hành trên chuyến bay của Vietnam Airlines để bắt đầu cuộc thăm viếng “Ad Limina” tới Tòa Thánh cùng với quý Đức cha trong Hội đồng Giám mục Việt Nam.
Đức cha Giuse và một số linh mục, tu sĩ tại phi trường trước khi khởi hành.
Tại Tòa Giám mục Lạng Sơn, vào lúc 18 giờ 30 chiều, trước khi lên đường ra phi trường, Đức cha cùng với cha Tổng Đại diện, quý Cha, quý tu sỹ hiện diện đã hướng về Nhà thờ Chính Tòa để cầu nguyện cho chuyến đi được bình an và tốt đẹp. Ngài xin cha Tổng Đại diện và mọi thành phần Dân Chúa trong Giáo phận hiệp ý cùng cầu nguyện cho ngài trong chuyến đi này.
Cuộc thăm viếng Ad Limina là biến cố quan trọng trong sứ vụ mục tử của Đức Giám mục Giáo phận, vì thế cũng liên hệ tới sinh hoạt của toàn thể Giáo phận được trao phó cho ngài. Điều này được hiểu trong khía cạnh hiệp thông và khía cạnh cụ thể thực tế. Tất cả Giáo phận cùng hiệp thông với Đức Giám mục của mình trong khi ngài đến Roma để tỏ tình hiệp thông với Giám mục Roma và với Vị Thủ lãnh của toàn thể Giáo Hội. Trong hành động này ngài cũng nói lên với Đức Giáo Hoàng trọn vẹn sự hiệp thông của giáo đoàn được trao phó cho ngài coi sóc.
Được biết, đây là lần thứ hai Đức cha Giuse tham dự cuộc viếng thăm Ad Limina tới Tòa Thánh, lần trước vào năm 2009 khi ngài còn làm Giám mục Đà Nẵng. Chương trình Ad Limina sẽ chính thức bắt đầu vào ngày 03 tháng 3, cùng với các Đức Giám mục Việt Nam, Đức cha Giuse sẽ gặp gỡ Đức Giáo Hoàng Phanxicô và các Bộ của Tòa Thánh, thăm viếng mộ các Tông đồ Phêrô và Phaolô, đồng tế Thánh lễ với Đức Thánh Cha và cử hành Thánh lễ tại đền thờ Thánh Phêrô. Ngoài ra, các ngài cũng sẽ có những cuộc gặp gỡ bên lề chương trình nghị sự với các linh mục, tu sĩ Việt Nam tại Roma, thăm viếng các thánh đường hiệu tòa của các vị Hồng y Việt Nam, viếng nơi an nghỉ của Đức cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận…
Cuộc viếng thăm Ad Limina được quy định rõ ràng trong các luật lệ chính thức của Bộ Giáo Luật. Khoản Giáo luật 400 định rõ là các Giám mục Giáo phận có bổn phận chính mình phải thực hiện cuộc viếng thăm này và quy định những việc ngài phải làm trong cuộc Viếng thăm chính thức này. Khoản giáo luật nói như sau: (1) “Vào đúng năm đệ nạp bản phúc trình lên Đức Giáo Hoàng, nếu Tông Tòa không ấn định cách khác, Giám mục Giáo phận phải về Roma để viếng mộ các thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô và phải yết kiến Đức Giáo Hoàng. (2) Giám mục phải tự mình chu toàn nghĩa vụ nói trên, trừ khi bị ngăn trở chính đáng; trong trường hợp này, ngài phải nhờ Giám mục phó, nếu có, hoặc Giám mục phụ tá, hay một tư tế khác có khả năng xứng hợp thuộc linh mục đoàn hiện đang cư ngụ trong giáo phận của ngài để thay thế ngài chu toàn nghĩa vụ đó. (3) Vị đại diện tông tòa có thể nhờ một người đại diện để thay thế ngài chu toàn nghĩa vụ đó, ngay cả khi họ đang ở Roma; vị phủ doãn tông tòa không có nghĩa vụ này”.
Trong vòng năm năm, Giám mục Giáo phận, vị đại diện tông tòa phải gửi một bản tường trình về tình hình giáo phận gửi lên Đức Giáo Hoàng. Khoản giáo luật 399, 1 nói về bản phúc trình 5 năm như sau: “Cứ năm năm một lần, Giám mục Giáo phận phải đệ nạp lên Đức Giáo Hoàng bản phúc trình về tình trạng của giáo phận đã được ủy thác cho ngài, theo biểu mẫu và vào thời điểm theo Tông Tòa ấn định”. Các điều khoản này cũng được nhắc lại vào năm 1988 trong Tông hiến Pastor Bonus về việc cải tổ Giáo triều Rôma.
Ngoài việc gặp Đức Giáo Hoàng, các Giám mục cũng lo gặp các Bộ hay các cơ quan khác của Giáo triều Roma. Điểm này Bộ Giáo Luật không nói tới, nhưng Tông hiến Pastor Bonus đã ghi nhận thêm như sau: “Các cuộc viếng Mộ Hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô cũng liên hệ tới các Bộ và các cơ quan khác của Giáo Triều Roma. Quả thế, nhờ các cuộc tiếp xúc này, mà một cuộc đối thoại giữa các Giám mục và Tòa Thánh được tiến triển và đào sâu, các thông tin hỗ tương từ hai bên cũng được trao đổi, các lời cố vấn cũng như gợi ý thiết thực cũng được đưa ra từ hai phía để mưu cầu lợi ý lớn nhất và sự tiến triển cũng như việc tuân thủ kỷ luật chung của Giáo Hội”.
Do đó, cuộc viếng thăm “ad limina Apostolorum” (đến mộ các Tông Đồ) đối với tất cả các Giám mục chủ tọa việc thực thi đức ái và việc phục vụ các Giáo Hội địa phương ở mọi nơi trên thế giới, đang hiệp thông với Tông Tòa , mang một ý nghĩa rõ rệt : đó là nhằm củng cố trách nhiệm của các ngài trong tư cách những người kế vị các Thánh Tông Đồ và gia tăng sự hiệp thông phẩm trật với đấng Kế vị Thánh Phêrô, và trong lúc viếng thăm Rôma, hướng tâm tư về mộ hai Thánh Phêrô và Phaolô là chủ chăn và trụ cột của Giáo Hội Công Giáo Rôma.
Cuộc thăm viếng Ad Limina là biến cố quan trọng trong sứ vụ mục tử của Đức Giám mục Giáo phận, vì thế cũng liên hệ tới sinh hoạt của toàn thể Giáo phận được trao phó cho ngài. Điều này được hiểu trong khía cạnh hiệp thông và khía cạnh cụ thể thực tế. Tất cả Giáo phận cùng hiệp thông với Đức Giám mục của mình trong khi ngài đến Roma để tỏ tình hiệp thông với Giám mục Roma và với Vị Thủ lãnh của toàn thể Giáo Hội. Trong hành động này ngài cũng nói lên với Đức Giáo Hoàng trọn vẹn sự hiệp thông của giáo đoàn được trao phó cho ngài coi sóc.
Được biết, đây là lần thứ hai Đức cha Giuse tham dự cuộc viếng thăm Ad Limina tới Tòa Thánh, lần trước vào năm 2009 khi ngài còn làm Giám mục Đà Nẵng. Chương trình Ad Limina sẽ chính thức bắt đầu vào ngày 03 tháng 3, cùng với các Đức Giám mục Việt Nam, Đức cha Giuse sẽ gặp gỡ Đức Giáo Hoàng Phanxicô và các Bộ của Tòa Thánh, thăm viếng mộ các Tông đồ Phêrô và Phaolô, đồng tế Thánh lễ với Đức Thánh Cha và cử hành Thánh lễ tại đền thờ Thánh Phêrô. Ngoài ra, các ngài cũng sẽ có những cuộc gặp gỡ bên lề chương trình nghị sự với các linh mục, tu sĩ Việt Nam tại Roma, thăm viếng các thánh đường hiệu tòa của các vị Hồng y Việt Nam, viếng nơi an nghỉ của Đức cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận…
*
Cuộc viếng thăm Ad Limina được quy định rõ ràng trong các luật lệ chính thức của Bộ Giáo Luật. Khoản Giáo luật 400 định rõ là các Giám mục Giáo phận có bổn phận chính mình phải thực hiện cuộc viếng thăm này và quy định những việc ngài phải làm trong cuộc Viếng thăm chính thức này. Khoản giáo luật nói như sau: (1) “Vào đúng năm đệ nạp bản phúc trình lên Đức Giáo Hoàng, nếu Tông Tòa không ấn định cách khác, Giám mục Giáo phận phải về Roma để viếng mộ các thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô và phải yết kiến Đức Giáo Hoàng. (2) Giám mục phải tự mình chu toàn nghĩa vụ nói trên, trừ khi bị ngăn trở chính đáng; trong trường hợp này, ngài phải nhờ Giám mục phó, nếu có, hoặc Giám mục phụ tá, hay một tư tế khác có khả năng xứng hợp thuộc linh mục đoàn hiện đang cư ngụ trong giáo phận của ngài để thay thế ngài chu toàn nghĩa vụ đó. (3) Vị đại diện tông tòa có thể nhờ một người đại diện để thay thế ngài chu toàn nghĩa vụ đó, ngay cả khi họ đang ở Roma; vị phủ doãn tông tòa không có nghĩa vụ này”.
Trong vòng năm năm, Giám mục Giáo phận, vị đại diện tông tòa phải gửi một bản tường trình về tình hình giáo phận gửi lên Đức Giáo Hoàng. Khoản giáo luật 399, 1 nói về bản phúc trình 5 năm như sau: “Cứ năm năm một lần, Giám mục Giáo phận phải đệ nạp lên Đức Giáo Hoàng bản phúc trình về tình trạng của giáo phận đã được ủy thác cho ngài, theo biểu mẫu và vào thời điểm theo Tông Tòa ấn định”. Các điều khoản này cũng được nhắc lại vào năm 1988 trong Tông hiến Pastor Bonus về việc cải tổ Giáo triều Rôma.
Ngoài việc gặp Đức Giáo Hoàng, các Giám mục cũng lo gặp các Bộ hay các cơ quan khác của Giáo triều Roma. Điểm này Bộ Giáo Luật không nói tới, nhưng Tông hiến Pastor Bonus đã ghi nhận thêm như sau: “Các cuộc viếng Mộ Hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô cũng liên hệ tới các Bộ và các cơ quan khác của Giáo Triều Roma. Quả thế, nhờ các cuộc tiếp xúc này, mà một cuộc đối thoại giữa các Giám mục và Tòa Thánh được tiến triển và đào sâu, các thông tin hỗ tương từ hai bên cũng được trao đổi, các lời cố vấn cũng như gợi ý thiết thực cũng được đưa ra từ hai phía để mưu cầu lợi ý lớn nhất và sự tiến triển cũng như việc tuân thủ kỷ luật chung của Giáo Hội”.
Do đó, cuộc viếng thăm “ad limina Apostolorum” (đến mộ các Tông Đồ) đối với tất cả các Giám mục chủ tọa việc thực thi đức ái và việc phục vụ các Giáo Hội địa phương ở mọi nơi trên thế giới, đang hiệp thông với Tông Tòa , mang một ý nghĩa rõ rệt : đó là nhằm củng cố trách nhiệm của các ngài trong tư cách những người kế vị các Thánh Tông Đồ và gia tăng sự hiệp thông phẩm trật với đấng Kế vị Thánh Phêrô, và trong lúc viếng thăm Rôma, hướng tâm tư về mộ hai Thánh Phêrô và Phaolô là chủ chăn và trụ cột của Giáo Hội Công Giáo Rôma.
